کاتتر ادراری یک لوله ی قابل انعطاف است، که برای تخلیه ی مثانه و جمع آوری ادرار در کیسه ی تخلیه استفاده می شود. معمولاً پزشک یا پرستار، سوندهای ادراری را وارد می کنند. سوند را می توان با کاتتر مجرای ادرار، از طریق لوله ای که ادرار را از مثانه خارج می کند، یا با سوند سوپراپوبیک (فوق عانه) از طریق یک سوراخ کوچک در قسمت تحتانی شکم وارد کرد. سوند معمولاً در مثانه باقی مانده و به ادرار اجازه می دهد که از درون آن و داخل کیسه ی تخلیه جریان داشته باشد.
چه زمانی از سوند ادراری استفاده می شود؟
سوند ادراری معمولاً زمانی استفاده می شود که افراد در ادرار کردن طبیعی مشکل دارند. همچنین می توان از آن برای تخلیه ی مثانه، قبل یا بعد از جراحی و برای کمک به انجام برخی آزمایشات استفاده کرد.
دلایل خاصی که ممکن است به استفاده از سوند نیاز پیدا کرد، عبارتند از:
- انسداد در مجاری ادرار: اگر انسدادی در مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه ی شما خارج می کند) وجود داشته باشد، سوند به تخلیه ی ادرار کمک می کند. (انسداد می تواند به علت جای زخم یا بزرگ شدن پروستات به وجود آمده باشد.)
- داشتن ضعف مثانه یا آسیب عصبی: اگر ضعف مثانه یا آسیبی عصبی دارید که بر توانایی شما در ادرار کردن تأثیر می گذارد، سوند برای ادرار کردن راحت تر به شما کمک خواهد کرد.
- بی حسی اپیدورال: اگر زایمان خود را تحت بی حسی اپیدورال انجام دادید، مثانه ی شما را تخلیه می کند.
- جراحی؛ مثانه را قبل، حین یا بعد از برخی از انواع جراحی تخلیه می کند.
- رساندن مستقیم دارو به مثانه؛ مثلاً هنگام شیمی درمانی برای سرطان مثانه.
- بی اختیاری ادرار: زمانی که همه ی روش های درمانی برای بی اختیاری ادرار ناموفق بوده، سوند می تواند به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته شود.
با توجه به نوع سوند شما و علت استفاده از آن، سوند ممکن است پس از چند دقیقه، ساعت یا روز برداشته شود. همچنین احتمال دارد برای مدتی طولانی به آن نیاز داشته باشید.
انواع سوند ادراری
سوند ادراری دو نوع اصلی دارد:
سوند نلاتون (یک بار مصرف)؛ این نوع سوندها به صورت موقتی در مثانه کار گذاشته می شوند و به محض تخلیه شدن مثانه، آن را بر می دارند.
سوند فولی؛ این سوندها می توانند روزها و هفته های زیادی در مثانه قرار داشته باشند. سوند فولی در انتهای خود یک بالون باد شده دارد، که باعث نگهداری سوند در مثانه می شود.
خیلی از افراد، استفاده از سوند فولی را ترجیح می دهند؛ به این دلیل که استفاده از این سوند راحت تر است و مانند سوندهای یک بار مصرف لازم نیست به صورت مکرر کار گذاشته شود. با این حال، احتمال بروز مشکلاتی مانند عفونت از طریق سوند فولی بیشتر است. کار گذاشتن هر کدام از این سوندها ممکن است ناخوشایند باشد. به همین دلیل ممکن است برای کاهش درد از ژل بی حسی در قسمت مورد نظر استفاده کنند. همچنین احتمال دارد زمانی که سوند در جای خود قرار داده شده نیز، کمی اذیت شوید، اما اکثر افرادی که از سوند طولانی مدت استفاده می کنند به مرور زمان به این حالت عادت خواهند کرد.
مراقبت از سوند
اگر به یک سوند ادراری برای طولانی مدت نیاز دارید، قبل از ترک بیمارستان توصیه های دقیقی در مورد مراقبت از آن به شما آموزش می دهند. این آموزش شامل توصیه هایی درباره ی گرفتن لوازم جدید سوند، کاهش خطر بروز عوارض (مثل عفونت)، تشخیص نشانه های مشکلات بالقوه و زمانی که به مشورت پزشک نیاز دارید، می شود.
زمانی که از سوند ادراری استفاده می کنید، باید بتوانید یک زندگی نسبتاً طبیعی با وجود آن داشته باشید. سوند و کیسه ی آن را می توان زیر لباس پنهان کرد. در نتیجه شما باید قادر انجام اکثر فعالیت های روزمره ی خود باشید؛ فعالیت هایی همچون کار کردن، ورزش کردن، شنا و برقراری رابطه ی جنسی.
عوارض بعد از کشیدن سوند در مردان
خطر اصلی استفاده از سوند ادراری این است که گاهی اوقات می تواند امکان ورود باکتری ها را به بدن شما بدهد. این موضوع می تواند باعث عفونت در مجرای ادراری، مثانه یا (به ندرت) گکح کلیه ها شود. این نوع عفونت ها به عنوان عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) شناخته می شوند.
آیا بی اختیاری ادرار بعد از کشیدن سوند رخ می دهد؟ گاهی بی اختیاری ادرار بعد از کشیدن سوند رخ میدهد.
عفونت های دستگاه ادراری (UTIs)
افرادی که در بیمارستان بستری هستند، ممکن است به عفونت های مختلفی مانند عفونت دستگاه ادراری UTIs)) دچار شوند. این نوع عفوت به دلیل استفاده از سوند، به صورت کوتاه یا بلند مدت به وجود می آید. اگر به طور پیوسته از سوند فولی استفاده کنید، احتمال خطر ابتلا به عفونت ادراری بیشتر خواهد بود. به همین دلیل مهم است که سوندها به درستی کار گذاشته و نگهداری شده و فقط تا زمانی که لازم است از آن ها استفاده شود.
علائم عفونت ادراری مرتبط با سوند، شامل موارد زیر است:
- درد زیر شکم یا اطراف کشاله ی ران
- درجه ی حرارت بالا
- احساس سرما و لرز
- گیجی
اگر احساس می کنید شما نیز علائم عفونت ادراری دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. احتمالاً به یک دوره مصرف آنتی بیوتیک نیاز خواهید داشت.
سایر خطرات و عوارض جانبی سوند
اسپاسم مثانه
آیا اسپاسم مثانه از عوارض سوند ادراری است؟ اگر در مثانه ی شما سوند کار گذاشته شده، اسپاسم مثانه یکی از عوارض شایع آن است. درد اسپاسم مثانه، شبیه احساس گرفتگی معده می باشد. علت درد این است که مثانه تلاش می کند بالون را با زور و فشار از خود خارج کند. ممکن است برای کم کردن تعداد و شدت اسپاسم ها، به دارو نیاز داشته باشید.
نشت ادرار از اطراف سوند
یکی دیگر از مشکلات مربوط به سوند فولی، نشتی از اطراف سوند است. این مشکل می تواند به دلیل اسپاسم مثانه یا هنگام مدفوع کردن به وجود بیاید. همچنین ممکن است این نشتی نشانه ی انسداد سوند باشد، که در این صورت لازم است بررسی کاملی انجام شود.
وجود خون یا چرک در سوند
یکی دیگر از عوارض شایع سوند فولی، وجود خون یا چرک در لوله ی سوند است. زمانی که این موضوع باعث انسداد سیستم تخلیه ی سوند شود، مشکل ساز خواهد بود. اگر فکر می کنید ممکن است سوند شما مسدود شده باشد، یا اگر چرک یا لخته های خون بزرگ دفع می کنید، در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید.
دیگر مشکلات بالقوه ی سوند که کمتر رایج هستند، عبارتند از:
- آسیب به مجرای ادرار هنگام کار گذاشتن سوند
- تنگ شدن مجرای ادرار، به دلیل بافت زخم ناشی از استفاده ی مکرر سوند
- آسیب به مثانه (به علت قرار دادن نادرست سوند)
- سنگ مثانه (اگرچه این مشکل فقط در موارد استفاده طولانی مدت از سوند ایجاد می شود.)