توصیه های پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه

در این مقاله مطالعه می کنید:

کمتر از ۱۰% جمعیت دنیا به سنگ کلیه مبتلا هستند. سنگ کلیه در مردان شایع تر است. برای پیشگیری از سنگ کلیه، بهترین راه رعایت رژیم غذایی می باشد.

انواع سنگ کلیه

انواع سنگ کلیه شامل:

سنگ کلیه کلسیمی، شاخ گوزنی یا استروایت، اوریک اسید و سیستین است.

انواع سنگ کلیه

علت تشکیل سنگ کلیه

علت سنگ کلیه می تواند ارثی بوده یا به دلیل بعضی از بیماری های مشخص باشد، ولی غالبا علت آن نامشخص و در ۸۰% موارد از نوع اگزالات کلسیم و در بقیه موارد، غالبا از نوع فسفات کلسیم و اسید اوریک می باشد.

سنگ کلیه در دو محدوده سنی بیشتر رخ می دهد:

  • بین ۲۰ تا ۳۰ سال
  • بین ۵۰ تا ۶۰ سال

عادات غذایی و شیوه زندگی اثر مستقیمی بر روی خطر سنگ سازی دارند.

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اگزالات کلسیم عبارتند از:

پایین بودن حجم ادرار (کمتر از ۲ لیتر در روز)

بالا بودن کلسیم ادرار (بیش از ۲۵۰ میلی گرم در روز)

بالا بودن اگزالات ادرار ( بیش از ۴۰ میلی گرم در روز)

بالا بودن اسید اوریک ادرار (بیش از ۶۰۰ میلی گرم در روز)

پائین بودن سیترات ادرار ( کمتر از ۳۲۰ میلی گرم در روز)

پائین بون منیزیوم ادرار ( کمتر از ۵۰ میلی گرم در روز)

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اگزالات کلسیم

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های فسفات کلسیم علاوه بر موارد فوق عبارتند از:

  1. بالا بودن فسفات ادرار ( بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز)
  2. بالا بودن PH ادرار (قلیایی شدن ادرار به PH بیش از ۷)

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اسید اوریکی که ۱۰ تا ۱۵ درصد سنگ ها را می سازند عبارتند از:

✔️ بالا بودن اسید اوریک ادرار

✔️ پائین بودن PH ادرار به کمتر از ۵/۵ (اسیدی بودن ادرار)

علت تشکیل سنگ اگزالات کلسیم

اگزالات ماده ای طبیعی است که در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود. بدن، انرژی خود را از غذا تأمین می کند. پس از اینکه بدن شما مواد مورد نیاز خود را دریافت کرد، مواد اضافی از طریق جریان خون به کلیه رفته و از طریق ادرار خارج می شود. در ادرار مواد مختلفی وجود دارد. اگر ادرار غلیظ بوده و مقدار مواد زائد بیشتر از مایعات بدن باشد، کریستال ها شکل می گیرند.

این کریستال ها ممکن است به هم بچسبند و تشکیل جرم سختی به نام سنگ کلیه را دهند. اگزالات یکی از موادی است که می تواند باعث تشکیل کریستال در ادرار شود. در صورتی که مقدار زیادی اگزالات در حجم کمی از مایع ادرار وجود داشته باشد، اگزالات به کلسیم موجود در ادرار ساخته شده توسط کلیه می چسبد و تشکیل سنگ کلیه اگزالات کلسیم را می دهد.

کلسیم سیترات و سنگ کلیه

کلسیم سیترات و سنگ کلیه

اگر شما به مقدار  ۱۵۰۰ میلی گرم در روز از منابع مختلف (غذا و مکمل ها) کلسیم دریافت کنید، مشکلی ندارد. همیشه دریافت کلسیم همراه با غذا ریسک بیشتری برای تشکیل سنگ کلیه به نسبت دریافت کلسیم بین وعده های غذایی دارد.

از آنجایی که کلسیم کربنات و کلسیم سیترات هردو برای جذب اگزالات موجود در دستگاه گوارش مفید هستند، کلسیم سیترات برای کمک به دفع سیترات موجود در ادرار و کاهش ریسک تشکیل سنگ های کلسیمی توصیه می شود.

سنگ کلیه و  عادات غذایی

در این متن تاثیر عادات غذایی بر سنگ کلیه را توضیح خواهیم داد.

نقش آب

مطالعات نشان می دهند که اگر حجم ادرار روزانه بیش از دو لیتر باشد میزان عود سنگ به طور قابل توجهی کاهش می یابد. برای رسیدن به این میزان حجم ادرار بایستی حدود ۳ لیتر آب در روز نوشید.

نقش پروتئین

اثر پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین گیاهی متفاوت است به طوری که شیوع سنگ های کلیوی در گیاه خواران، نصف جمعیت عمومی می باشد. محدود کردن پروتئین های حیوانی در رژیم غذایی، می تواند در کاهش ایجاد و یا عود سنگ های کلیوی سودمند باشد. پروتئین های حیوانی از طریق افزایش کلسیم، اگزالات و اسید اوریک در ادرار و کاهش سیترات و PH ادرار باعث سنگ سازی می شوند.

نقش دیگر نوشیدنی ها

اگرچه نقش آب در کاهش ایجاد، و یا عود سنگ های کلیوی مورد پذیرش همه می باشد ولی نقش دیگر نوشیدنی ها در سنگ کلیه در متون علمی مورد توافق همه نیست.

تاثیر نوشیدنی بر سنگ کلیه

نقش نمک

نمک از طریق افزایش کلسیم، اگزالات ادرار و کاهش سیترات ادرار، در افزایش ایجاد و یا عود سنگ نقش دارد.

نقش میوه ها و سبزیجات

 میوه ها و سبزیجات می توانند اثرات ضد سنگ سازی داشته باشند. این غذاها به دلیل داشتن مقادیر زیادی آب، پتاسیم، منیزیوم و مقادیر کم کلرید سدیم و قدرت قلیایی کردن بالا به خاطر بیکربنات و سیترات بالا،  نقش به سزایی در کاهش سنگ سازی دارد.

نقش شیر و محصولات لبنی

محدود کردن کلسیم رژیم غذایی در بیماران با ریسک بالای سنگ کلیه توصیه نمی شود. رژیم کم کلسیم نه تنها منجر به کاهش کلسیم ادرار نمی شود بلکه باعث افزایش اگزالات ادرار نیز می شود لذا به این افراد توصیه به استفاده از شیر و لبنیات در حد معمول می شود.

کربوهیدرات، چربی، مولتی ویتامین و سنگ کلیه

ویتامین a و سنگ کلیه

برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟

برای سنگ کلیه چه نخوریم؟

  • نوشیدنی هایی که اگزالات را افزایش می دهند مثل چای و یا نوشیدنی هایی که استعداد سنگ سازی را افزایش می دهند مثل آب گریپ فروت و آب سیب.
  • نوشابه ها (soft drink) که متاسفانه مصرف آن نیز بالا است به خاطر داشتن فروکتوز، ساکروز و اسید فسفریک، خطر سنگ های کلسیمی و اسید اوریکی را بالا می برند.
  • در مورد نوشابه های ورزشی و انرژی زا اگر چه مطالعات ضد و نقیضی وجود دارد ولی به نظر می رسد این نوشابه ها به دلیل این که غنی از سدیم، کربوهیدرات و کافئین می باشند لذا خطر سنگ کلیه را بالا می برد.

ویتامین c و سنگ کلیه

حداکثر میزان توصیه شده ویتامین C 1500 میلی گرم در روز می باشد.

سنگ کلیه و وزن بدن

اگرچه نقش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و ترکیبات بدن در ایجاد سنگ هنوز مورد بحث است ولی مطالعات بزرگ نشان می دهند که با افزایش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و دور مچ دست، خطر تولید سنگ کلیه هم افزایش می یابد. جنس سنگ در این گروه از افراد نسبت به عموم مردم متفاوت بوده و بجای سنگ های کلسیمی، شیوع سنگ های اسید اوریکی بیشتر می باشد.

سنگ کلیه و وزن بدن

سنگ کلیه و ورزش

مطالعاتی که اثر ورزش بر روی کاهش بروز سنگ را نشان دهند کم می باشد. از طرف دیگر شواهد قابل توجهی نشان می دهد که بین بی حرکتی و در بستر ماندن و خطر بالای بروز سنگ کلیه ارتباط وجود دارد. در کل ورزش باعث کنترل فشار خون، افزایش جریان خون کلیه، کاهش التهابات و بهبود حساسیت به انسولین می شود. در کل برآیند مطالعات به این سمت است که ورزش در کاهش بروز سنگ مؤثر است.

سنگ کلیه و وقایع استرس زا در زندگی

زندگی پر استرس با خطر بالاتر سنگ کلیه همراه است. این مسئله به ویژه در زنان به اثبات رسیده است. استرس نه تنها خطر شروع بیماری را افزایش می دهد بلکه دفعات دفع سنگ را نیز بالا می برد. به نظر می رسد پاسخ های هورمونی به استرس در این امر دخیل باشند.

ده قانون برای پیشگیری از سنگ کلیه

  • وزن خود را در حد ایده آل نگه داشته و روزانه به طور منظم و در هوای باز ورزش کنید.
  • روزانه به میزان کافی آب بنوشید به طوری که ۲ لیتر در روز حجم ادرارتان باشد.
  • مصرف پروتئین های گوشت قرمز و مرغ را به حدود ۲۰گرم در روز محدود کنید.
  • در روز حدود ۴۰ گرم پروتئین گیاهی مصرف کنید.
  • هر روز میوه و سبزیجات بخورید و از محصولات غنی از اگزالات بپرهیزید.
  • شیر و محصولات لبنی را در حدی بنوشید که میزان دریافت کلسیم روزانه شما به حدود ۱۰۰۰ میلی گرم در روز برسد.
  • دستورالعمل های بین المللی مصرف چربی و کربوهیدرات را رعایت کنید.
  • از محصولات مواد غذایی تازه و منجمد استفاده کنید و از مصرف غذاهای از قبل پخته شده و یا مواد غذایی کنسرو شده اجتناب کنید.
  • از مصرف خودسرانه مکمل های غذایی بپرهیزید و از داروها و مکمل ها تنها تحت نظارت پزشکی استفاده کنید.
  • تا آنجایی که ممکن است از وقایع پر استرس زنگی اجتناب کنید.

سوال: فولنس و سنگ کلیه

با سلام
پسر ۶ ماهه ای دارم که در بدو تولد مشکل عفونت ادراری و فولنس کلیه چپ داشت. یک دوره ۳۰ روزه سفالکسین مصرف کرد تا عفونت برطرف شد. دکتر فوق تخصص کلیه اطفال مشهد گفت فولنس مشکلی نداره و هر دو ماه فقط باید ازمایش ادرار بدهد. آزمایشات را هر دو ماه انجام دادیم و عفونتی نبود تا اینکه این ماه (۶ ماهگی) دکتر یک سونوگرافی نوشت که نتیجه اش:
حداقل ۷ شن ریزه ۱ تا ۲.۵ میلیمتری در کالیسهای تحتانی کلیه چپ و ۳ شن ریزه ۱.۵ میلیمتری در کالسهای تحتانی کلیه راست بود. فولنس در سیستم دفعی کلیه ها مشاهده شد.
به دکترش مراجعه کردم .تری کا سیترات براش نوشت روزی ۳ دفعه ۳.۵ سی سی. آیا به نظر شما برطرف میشود .
آیا شن ریزه ها در اثر فولنس است؟ آیا نیاز به جراحی دارد؟ شن ریزه ها آیا دفع می شود؟
در ضمن پسرم بعد از مصرف آنتی بیوتیک دچار یبوست هم شد که ۱۰ روز یکبار هم شکمش کار نمی کرد. دکتر بهش پیدرولاکس داد که ۳ ماه بهش دادم و تازه قطع کردم.  آیا ملین ها باعث ایجاد سنگ میشه؟ آیا فولنس درمان داره؟

برای مشاهده پاسخ این سوال اینجا کلیک کنید.

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
3.2/5 - (60 امتیاز)

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 2روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

   برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر حمید دوشنبه ۲۰ بهمن ۹۹( 3 سال پیش) تعداد بازدید: 11550 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر َوقت بخیر
    با توچه به اینکه در مورد امکان دفع سنگ به قطر 8میل در کالیس تحتانی فرمودید تنها از طریق جراحی ویا صرف آب فراوان و تحرک امکان دفع سنگ هست ولی دکتر معالج من در شهرستان دستور سنگ شکن ESWL داده و رادیو گرفی Kub هم انجام شده لیکن ترجیح داده شد انجام آن به بعد از مشورت با جنابعالی موکول گردد.
    لذا لطفا" بفرمایید آیا امکان دارد در مواردی خاص برای دفع سنگ در کالیس تحتانی دستور انجام سنگ شکن ازطرف دکتر معالج داده شود؟
    ضمنا" آقای دکتر اگر چه شرایط فیزیکی اینجانب در هفتادسالگی برای تحرک وورزش روزانه مناسب بوده و هیچ مشکلی ندارم آیا اين سنگ بدون کوچک شدن ازمجرای ادرار قابل دفع خواهدبود؟
    باامتنان فراوان
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ بهمن ۹۹( 3 سال پیش)

      سلام
      از نظر علمی و آکادمی ، تجویز همکارم کاملا درست می باشد و اگر چه با ESWL امکان خرد شدن و دفع سنگ وجود دارد ولی درصد دفع سنگ با توجه به جایگاه سنگ در کلیه و تبعیت از قانون جاذبه که باعث نشست سنگ در بخش تحتانی کلیه می شود خیلی بالا نیست. ولی خوب خرد کردن سنگ و بعد هم فعالیت هایی که گفتم میتونه دفع سنگ را با قطعات ریزتر ممکن تر کند. اینجا بیشتر اختلاف سلیقه و نظر مطرح هست و اینکه نظر کدام پزشک برای شما مقبول تر باشد، چون به نظر من سنگ 8 میلی در یک فرد 70 ساله اگر با مشکلاتی چون درد، انسداد و عفونت همراه نباشد اصولا نیازی به درمان ندارد.

    2. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ بهمن ۹۹( 3 سال پیش)

      سلام
      از نظر علمی و آکادمی ، تجویز همکارم کاملا درست می باشد و اگر چه با ESWL امکان خرد شدن و دفع سنگ وجود دارد ولی درصد دفع سنگ با توجه به جایگاه سنگ در کلیه و تبعیت از قانون جاذبه که باعث نشست سنگ در بخش تحتانی کلیه می شود خیلی بالا نیست. ولی خوب خرد کردن سنگ و بعد هم فعالیت هایی که گفتم میتونه دفع سنگ را با قطعات ریزتر ممکن تر کند. اینجا بیشتر اختلاف سلیقه و نظر مطرح هست و اینکه نظر کدام پزشک برای شما مقبول تر باشد، چون به نظر من سنگ 8 میلی در یک فرد 70 ساله اگر با مشکلاتی چون درد، انسداد و عفونت همراه نباشد اصولا نیازی به درمان ندارد.

    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ بهمن ۹۹( 3 سال پیش)

      سلام
      از نظر علمی و آکادمی ، تجویز همکارم کاملا درست می باشد و اگر چه با ESWL امکان خرد شدن و دفع سنگ وجود دارد ولی درصد دفع سنگ با توجه به جایگاه سنگ در کلیه و تبعیت از قانون جاذبه که باعث نشست سنگ در بخش تحتانی کلیه می شود خیلی بالا نیست. ولی خوب خرد کردن سنگ و بعد هم فعالیت هایی که گفتم میتونه دفع سنگ را با قطعات ریزتر ممکن تر کند. اینجا بیشتر اختلاف سلیقه و نظر مطرح هست و اینکه نظر کدام پزشک برای شما مقبول تر باشد، چون به نظر من سنگ 8 میلی در یک فرد 70 ساله اگر با مشکلاتی چون درد، انسداد و عفونت همراه نباشد اصولا نیازی به درمان ندارد.

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر علی جمعه ۲۴ مرداد ۹۹( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 582 مشاهده پرسش
    سلام و خسته نباشید
    من دو سال هست که به علت گیر کردن سنگ در حالب یکبار 7 میل سمت چپ و یکبار 12 میل سمت راست عمل tul انجام دادم بعد از عمل پارسال در کلیه راست سنگ 3 میل و در چپ دو سنگ 5.5 و 4 میل داشتم امسال مجدد سونو دادم که پیوست میکنم خدمتتون(راست 3 و 4 میل و چپ 8 و 5 میل) و سنگها بزرگ و زیاد شدن لطفا راهنمایی بفرمائید برای درمان‌ این سنگها چکار کنم سنگ شکنی یا مصرف دارو و کلا چه رژیمی رو رعایت کنم یا قرص خاصی رو بخورم که اینقدر سنگها بزرگتر نشوند،جنس سنگها کلسیم اگزالات است.
    سپاسگزارم جناب دکتر. ضمیمه سونوگرافی جدید
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۲۴ مرداد ۹۹( 4 سال پیش)

      سلام
      این سنگ ها با توجه با سایز و محل و پراکندگی قابل درمان با سنگ شکنی یا دارو نیستند و توصیه می کنم آزمایش چکاپی برای پیدا کردن علت احتمالی سنگ که شامل آزمایش خون و ادرار 24 ساعته هست بدهید و بعد بر اساس نتیجه آن اگر مشلکی وجود داشت درمان شوید در غیر اینصورت براساس جنس سنگ برای شما دارو تجویز خواهد شد. فعلا بایستی اینقدر آب بنوشید که رنگ ادرار تان به شفافی و سفیدی بزند 

  • تصویر کاربر کوثر پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 3674 مشاهده پرسش
    سلام دکتر وقت بخیر در سونوگرافی پسر 15 ساله ای دبری و افزایش ضخامت دیواره مثانه مشاهده شده که دچار خونریزیه مشکلش چیه؟ توروخدا زود جواب بدید نگرانیم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 4 سال پیش)

      سلام

      عفونت یا تنگی مجرا اجتمالا دارد

    2. تصویر کاربر کوثر چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 4 سال پیش)
      دکتر به همراه دبری و افزایش ضخامت دیواره، دفع پروتئین هم در آزمایشش مشخصه. درمان اینا چیه؟
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹( 4 سال پیش)

      نتیجه آزمایش کشت ادرار و کامل ادرار؟

      شرح حال؟

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۲۰ فروردین ۹۹( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 581 مشاهده پرسش
    با سلام و احترام
    محمد هستم ۴۲ ساله
    شش ماه است که در ادرارم سنگهای ریز دفع میکنم تقریبا سفیدرنگ
    و ادرارم شبیه آب گلالود و بسیارپررنگ است
    بیلروبین و اوره و آی اس آر، در آزمایشم بالاتر از حد نرمال است
    سنگهای ده میل و دوتا پنج میل در کالیس تحتانی داشتم که علیرغم دفع سنگریزه ها دیروز سونو کردم و دیدم بزرگتر هم شده سیزده میل شده. یعنی رشد سه میل در شش ماه

    یک) چی باید بخورم و چی نخورم؟
    دو) آب جوشانده بخورم یا آب معمولی شهری مناسب است؟
    سه) دلیل و ریشه این افزایش دفع کلسیم یا دفع سنگ در بدنم چیست؟
    چهار) آیا پس از سنگ شکنی و تخلیه سنگها و مصرف قرصها، دفع کلسیم یا سنگم، نرمال خواهد شد؟ یا مزمن و همیشگی خواهد بود؟

    با سپاس
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۰ فروردین ۹۹( 4 سال پیش)

      سلام
      یک) چی باید بخورم و چی نخورم؟.........................بستگی داره جنس سنگ چی باشه لذا باید سنگ آنالیز شود
      دو) آب جوشانده بخورم یا آب معمولی شهری مناسب است؟..........................فرقی ندارد
      سه) دلیل و ریشه این افزایش دفع کلسیم یا دفع سنگ در بدنم چیست؟........................نیاز به ارزیابی کاملی از عوامل احتمالی سنگ سازی است 
      چهار) آیا پس از سنگ شکنی و تخلیه سنگها و مصرف قرصها، دفع کلسیم یا سنگم، نرمال خواهد شد؟ یا مزمن و همیشگی خواهد بود؟.......................معمولا مزمن هست

  • تصویر کاربر Reza.mhrn یکشنبه ۱۱ اسفند ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 559 مشاهده پرسش
    با سلام و عرض خسته نباشید
    من دیروز با درد کلیه شدید و خونریزی مراجعه کردم پزشک نوشتن سونوگرافی بعد سونوگرافی نشون داد سنگ کلیه دارم از کلیه رد شده و تو حالب هستش با توجه به کرونا نمیتونم برم به دکتر گفتم از شما بپرسم از دیروز بعد سونوگرافی یبار درد شدید گرفت و خوب شدم تقریبا درد ندارم خطرناکه چیکار باید انجام بدم؟
    تو سونگرافی نوشته سمت راست سنگ وجود ندارد و علایمشم نیست
    سمت چپ سنگ 6.4 در 3 میلیمتر در 2 سانتی متر پایینتر از لگنچه قرار دارد و سبب هیدرونفروز خفیف شده است
    با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۱ اسفند ۹۸( 4 سال پیش)

      سلام

      خطرناک فعلا نیست ولی نیاز به پیگیری دارد و اگر دفع نشود نیاز به سنگ شکن دارد

درحال دریافت اطلاعات

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی

پرسش از دکتر