کراتینین یک محصول جانبی از فعالیت عضلات در بدن است. کراتینین پس از تولید، وارد جریان خون شده و با رسیدن به کلیه ها از طریق ادرار، دفع می شود. با این حال، گاهی اوقات کراتینین در بدن تجمع کرده و منجر به بروز مشکلات سلامتی می شود. وجود مقادیر بالای کراتینین در خون، معمولا در اثر فعالیت نامناسب کلیوی یا یک بیماری زمینه ای دیگر ایجاد می شود. سطوح غیر طبیعی کراتینین می تواند به عنوان علامت یک بیماری کلیوی باشد. در ادامه مطلب، در رابطه با کراتینین و غذاهای مفید برای کاهش کراتین بالا توضیح خواهیم داد.
میزان طبیعی کراتینین در بدن چقدر است؟
کلیه ها به حفظ و تنظیم مقدار کراتینین در بدن کمک می کنند. مقدار کراتینین بسته به عواملی همچون سن، جنسیت و اندازه بدن در هر فرد متفاوت است. به طور میانگین، مقادیر زیر طیف طبیعی کراتینین در نظر گرفته می شوند:
- مردان: ۰.۶ تا ۱.۲ میلی گرم در دسی لیتر
- زنان: ۰.۵ تا ۱.۱ میلی گرم در دسی لیتر
- نوجوانان: ۰.۵ تا ۱.۰ میلی گرم در دسی لیتر
- کودکان: ۰.۳ تا ۰.۷ میلی گرم در دسی لیتر
چگونه می توان میزان کراتینین در بدن را تنظیم کرد؟
یکی از روش های مهم ارتقای سلامت و تنظیم سطح کراتینین، کسب اطمینان از عملکرد مناسب کلیه ها است. بالا بودن مقادیر کراتینین در بدن، می تواند نشانه بیماری کلیوی بوده و در صورت بروز باید فورا به پزشک مراجعه شود. غربالگری و آزمایش کراتینین برای افرادی توصیه می شود که به بیماری های زیر و مشکلات کلیوی ابتلا دارند:
- دیابت
- فشار خون بالا
- سیستم ایمنی ضعیف
- سابقه ابتلا به بیماری های کلیوی
- اختلالات خود ایمنی
- عفونت های باکتریایی
در حالی که سطح کراتینین می تواند در اثر عوامل مختلفی افزایش یابد، همه افراد باید از داشتن تندرستی خود اطمینان یابند. در برخی موارد، پزشک ممکن است جهت کاهش کراتینین و بهبود عملکرد حیاتی بدن، دارو ها و درمان هایی را نیز تجویز کند.
در رابطه با غذاهای مفید برای کاهش کراتین بالا باید گفت که تغییرات غذایی و درمان های خانگی متعددی وجود دارند که می توانند برای درمان عوامل زمینه ای و کاهش طبیعی مقدار کراتینین در بدن استفاده شوند. از جمله این موارد می توان به نمونه های زیر اشاره کرد.
تغییرات غذایی برای کاهش طبیعی مقدار کراتینین در بدن
۱- کاهش مصرف پروتئین
پروتئین یک ماده مغذی مهم برای بسیاری از نیاز های بدن است. با این حال، مصرف بیش از حد پروتئین می تواند به افزایش کراتینین در بدن نیز کمک کند. برخی مطالعات بیان می کنند که مواد غذایی سرشار از پروتئین، بیش از دیگر خوراکی ها مشکوک به افزایش کراتینین در بدن هستند. بنابراین، کاهش مصرف گوشت قرمز و برخی محصولات لبنی و همچنین افزایش پروتئین های گیاهی و سبزیجات، در رژیم غذایی مفید خواهد بود.
۲- افزایش مصرف فیبر
فیبر یک ماده مغذی ضروری است که علاوه بر هضم غذا، به تنظیم دفع کراتینین اضافی از بدن نیز کمک می کند. بسیاری از مطالعات نشان داده اند که افزایش مصرف فیبر در گذشت زمان، می تواند سبب کاهش مقادیر کراتینین شود. فیبر ها را می توان در خوراکی هایی متعددی همچون میوه ها، سبزیجات، حبوبات، عدس ها و دانه های کامل یافت.
۳- نوشیدن مایعات به مقدار کافی
کمبود آب یا مصرف آن به مقدار کمتر از نیاز بدن، می تواند مقدار کراتینین را افزایش داده و دفع آن را دشوار تر کند. البته، مصرف و احتباس آب در بدن می تواند برای افراد مبتلا به بیماری های کلیوی مشکل ساز باشد. مشورت با یک متخصص تغذیه و اضافه کردن خوراکی های آب دار به رژیم غذایی، می تواند در ارتقای سلامت فرد نقش داشته باشد. افراد باید به صورت روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشند.
۴- کاهش مصرف نمک
مصرف بیش از حد نمک یکی از عوامل اصلی ابتلا به فشار خون بالا و در نهایت مشکلات کلیوی است. مواد غذایی فرآوری شده اغلب سرشار از نمک، سدیم و دیگر عوامل آسیب رسان به سلامت کلیه ها هستند. به همین دلیل، یکی از بهترین روش های کاهش طبیعی کراتینین، کاهش مصرف روزانه نمک است. افراد می توانند جهت طعم دادن به غذا از ادویه های طبیعی به جای نمک استفاده کنند.
۵- محدود کردن مصرف سیگار
مصرف تنباکو نیز از دیگر عوامل مرتبط با بیماری ها و مشکلات کلیوی همچون کراتینین بالا است. مصرف سیگار می تواند احتمال بروز دیگر عوارض اثر بخش بر سلامتی را نیز افزایش دهد و ترک آن در داشتن سلامتی هر چه بیشتر مفید خواهد بود.
۶- کاهش مصرف الکل
الکل نه تنها برای کبد بلکه برای کلیه ها نیز مضر است. مصرف بیش از حد الکل با آسیب کلیوی، افزایش فشار خون و بالا رفتن مقادیر کراتینین خون ارتباط دارد. با کاهش مصرف الکل می توان تندرستی بیشتری را به بدن خود هدیه داد.
۷- عدم مصرف کراتین اضافی
به بیان ساده، کراتینین مضر هنگامی به وجود می آید که بدن نوعی آمینو اسید به نام کراتین را هضم می کند. کراتین به طور عمده در منابع پروتئینی و مکمل های کراتین یافت می شود. این مکمل ها را معمولا ورزشکاران حرفه ای، وزنه برداران یا بدنسازانی استفاده می کنند که مایل به داشتن بدنی تراشیده هستند.
مصرف این مکمل در بلند مدت سبب آسیب دیدن فعالیت کلیوی، افزایش کراتینین و بروز عوارض جانبی دیگر می شود. در صورتی که فرد مجبور به مصرف کراتین باشد، باید وضعیت سلامت خود را به طور مرتب پایش کرده و مقداری مناسب با فعالیت کلیوی خود را مصرف کند.
۸- مصرف مکمل هایی همچون چیتوسان
چیتوسان یک مکمل غذایی طبیعی است که افراد جهت کاهش وزن و کنترل کلسترول خود مصرف می کنند. برخی محققان بیان می کنند این مکمل در کاهش مقادیر بالای کراتینین نیز اثر بخش است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۱ بیان داشت که مصرف کنندگان چیتوسان، بهبود عملکرد کلیوی را تجربه می کنند. البته، با این که این مکمل می تواند مفید باشد اما قبل از مصرف، باید مزایا و معایب آن را بررسی و با پزشک مشورت کرد.
چه موارد دیگری می توانند به کاهش کراتینین کمک کنند؟
برخی افراد، انجام برخی ورزش ها را نیز در کاهش کراتینین مفید یافته اند. ورزش هایی با شدت متوسط تا زیاد همچون تمرین با وزنه، می توانند به تنظیم مقادیر این ماده در جریان خون کمک کنند.
