عفونت مثانه می تواند منجر به التهاب مثانه (سیستیت) شود. از علائم این مشکل می توان به احساس درد و سوزش در زمان ادرار، تکرر ادرار و بعضاً درد های شکمی اشاره کرد. التهاب مثانه معمولاً با یک دوره مصرف دارو های آنتی بیوتیک بهبود می یابد. همچنین راه هایی برای پیشگیری از شکل گیری عفونت های مثانه وجود دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
التهاب مثانه (سیستیت) چیست؟
به التهاب در ناحیه ی مثانه سیستیت گفته می شود، که معمولاً بر اثر عفونت های باکتریایی شکل می گیرد. عفونت های باکتریایی زمانی رخ می دهند که باکتری های ناحیه ی بین مقعد و اندام تناسلی مردانه یا زنانه وارد مجرای ادرار شده و خود را به مثانه می رسانند.
عفونت های مثانه رایج ترین نوع عفونت های مجاری ادراری (UTI) می باشند. عفونت های مجاری ادراری می توانند در هر ناحیه ای از مجاری ادراری مثل مثانه، کلیه ها، حالب ها و… رخ دهد. سالانه بیش از ۱/۸۰ میلیون از موارد مراجعات پزشکی مربوط به این عفونت ها می باشد. حدود ۶۰ درصد زنان و ۱۲ درصد مردان در طول عمر خود حداقل یک بار دچار این بیماری می شوند.
عفونت های مجاری ادراری تا چه میزان رایج هستند؟
عفونت های مثانه -مخصوصاً در زنان- از موارد بسیار رایج محسوب می شود. حدود ۶۰ درصد از زنان حداقل یک بار در طول عمر خود به این عفونت ها مبتلا می شوند. همچنین، این عفونت ها ممکن است بیش از یک بار نیز اتفاق بیفتد: بین ۲۰ الی ۴۰ درصد زنانی که سابقه ی ابتلا به التهاب مثانه را دارند، در ادامه ی زندگی خود حداقل یک بار دیگر به این بیماری دچار می شوند. مردان به علت تفاوت های آناتومی بدنشان، کمتر از زنان در معرض ابتلا به این عفونت ها قرار دارند.
علل عفونت مثانه چیست؟
عفونت مثانه معمولاً زمانی رخ می دهد که باکتری وارد مجاری ادراری شما شده و در قسمت مثانه شروع به تکثیر کند. رایج ترین نوع باکتری عامل عفونت های مثانه، ای کولای (E. coli) نام دارد.
عوامل متعددی می تواند خطر بروز عفونت های مثانه را افزایش دهد. برخی از این موارد در ادامه آمده است:
- مشکلات آناتومی در مجاری ادراری
- یائسگی
- استفاده از کاتتر
- استفاده از اسپرم کش ها
- یبوست
- داشتن شریک های جنسی متعدد
علائم التهاب مثانه (سیستیت) چیست؟
علائم التهاب مثانه (سیستیت) مشابه علائم عفونت های مجاری ادراری می باشد. این علائم عبارتند از:
- تکرر ادرار: احساس نیاز به ادرار، بیش از حالت معمول. همچنین برخی از افراد ادرار فوریتی و اورژانسی را تجربه می کنند.
- احساس درد یا سوزش در زمان ادرار: طی دوره ی عفونت، شما ممکن است در زمان ادرار در ناحیه بالای استخوان شرمگاهی احساس درد یا سوزش داشته باشید.
- ادرار تیره رنگ، کدر یا ادرار بد بو.
سایر علائمی که می توانند در ارتباط با عفونت های جدی کلیوی باشند شامل موارد زیر می شوند:
- تب (دمای بالا تر از ۱۰۰ درجه ی فارنهایت)
- لرز
- استفراغ
- درد پهلو
التهاب مثانه (سیستیت) چگونه مورد تشخیص واقع می شود؟
اگر احساس می کنید که شاید مبتلا به عفونت مثانه شده اید باید به پزشک خود مراجعه کنید. برای کمک به تشخیص التهاب مثانه (سیستیت)، معمولاً پزشک برای شما یک آزمایش ادرار تجویز می کند. ادرار شما در دستشویی آزمایشگاه یا مطب پزشک، توسط خود شما در یک ظرف استریل (تمیز) نمونه برداری می شود. بنابراین بهتر است پیش از انجام آزمایش یا نوبت مراجعه به پزشک خود، از انجام ادرار خودداری کنید. احتمالاً پزشک دو آزمایش زیر را روی ادرار شما انجام می دهد:
- آزمایش تجزیه ی شیمیایی ادرار: این تست شامل بررسی ظاهر، غلظت و محتویات ادرار شما می شود.
- آزمایش کشت ادرار: این آزمایش نوع باکتری عامل عفونت شما و آنتی بیوتیک مؤثر بر آن را مشخص می کند.
همچنین، در صورتی که به صورت مکرر عفونت های مثانه را تجربه می کنید، پزشک شما آزمایش های بیشتری را نیز تجویز خواهد کرد؛ مثل عکس برداری از کلیه و سیستوسکوپی که در آن با استفاده از یک دوربین کوچک ویژه، داخل مجاری ادراری شما مشاهده و بررسی می شود.
درمان التهابات مثانه چگونه صورت می گیرد؟
مشکلات عفونت مثانه عموماً با مصرف آنتی بیوتیک ها تحت درمان قرار می گیرد. با توجه به نوع باکتری عامل مشخص شده در آزمایش کشت ادرار، پزشک شما یک آنتی بیوتیک مؤثر تجویز خواهد کرد. برای درمان التهاب مثانه، حتماً باید دوره ی مصرف تجویز شده برای دارو کامل شود.
برخی از آنتی بیوتیک های مرسوم مورد استفاده برای این دسته از عفونت ها عبارتند از:
- نیترو فورانتوئین
- سولفونامید ها (دارو های سولفا)
- آموکسی سیلین
- سفالوسپورین ها
- تری متوپریم یا سولفامتوکسازول (نام تجاری: باکتریم)
- کینولون ها، مانند سیپروفلوکساسین (نام تجاری: سیپرو)
چگونه از التهاب مثانه (سیستیت) پیشگیری کنیم؟
معمولاً با رعایت یک سری از نکات بهداشتی و تغییر در سبک زندگی، می توانید تا حدود زیادی از وقوع این عفونت های باکتریایی پیشگیری کنید. این موارد عبارتند از:
رعایت عادات بهداشتی مناسب: از داشتن عادات بهداشتی صحیح مثل خشک کردن آلت تناسلی از جلو به عقب، مطمئن شوید. در صورت ابتلا به یبوست یا اسهال، بلافاصله مشکل مربوطه را تحت درمان قرار دهید.
نوشیدن مایعات فراوان: برای شستن مثانه و خروج باکتری های احتمالی پیش از شکل گیری عفونت، نوشیدن مایعات فراوان فراموش نشود.
کرم استروژن برای زنان در دوران پس از یائسگی: زمانی که زنان دوران یائسگی را می گذرانند، بافت واژن دچار تغییر شده و باکتری های مفید واژنی که در حالت عادی در واژن قرار دارند، دیگر قادر به بقا نخواهند بود. در این مواقع باکتری های دیگر و عامل عفونت های مجاری ادراری می توانند در مثانه تجمع کنند. برای بازگرداندن باکتری های مفید می توانید از کرم های استروژن استفاده کنید. در رابطه با لزوم مصرف این کرم با پزشک زنان خود مشورت کنید.
تغییر روش های ضد بارداری: در صورتی که دائماً دچار عفونت های مثانه یا مجاری ادراری می شوید، بهتر است به فکر تغییر روش ضد بارداری خود باشید. زنانی که از مواردی مثل دیافراگم اسپرم کش استفاده می کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت های مجاری ادراری قرار دارند. همچنین در صورت نیاز به روان کننده (لوبریکانت) در هنگام رابطه ی جنسی، از روان کننده های بر پایه آب استفاده کنید.
مکمل های غذایی: برخی از مکمل ها مثل دی-مانوز و کرن بری (Cranberry) می تواند به پیشگیری از ابتلا به این دسته از عفونت ها در مجاری ادراری کمک کند. در صورتی که زیاد دچار عفونت های مثانه و مجاری ادراری می شوید، با پزشک خود در مورد مصرف مکمل های غذایی مشورت کنید.
چشم انداز التهاب مثانه (سیستیت) چیست؟
التهاب مثانه ی شما با یک دوره ی مصرف کوتاه مدت دارو های آنتی بیوتیک بهبود پیدا خواهد کرد. در صورت بهبودی و از بین رفتن زود هنگام علائم، دوره ی درمان و مصرف داروی آنتی بیوتیک را باید طبق تجویز پزشک کامل کنید. قطع خودسرانه و زود هنگام دارو می تواند منجر به بازگشت عفونت شود.
چه زمانی باید برای عفونت های مثانه به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم ذکر شده برای عفونت های مثانه یا مجاری ادراری را تجربه می کنید، باید برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک خود مراجعه کنید.