در این مقاله تمام مسائلی که در رابطه با سرطان پروستات وجود دارد، بیان خواهد شد.
سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات سرطانی است که در پروستات مردان روی می دهد. این غده گردویی شکل و کوچک می باشد و مایع منی را که در تغذیه و انتقال اسپرم ها نقش دارد، تولید میکند. سرطان پروستات یکی از شایع ترین انواع سرطان ها در مردان می باشد. این سرطان به آرامی رشد می کند و در ابتدا محدود به درون خود غده ی پروستات است، محلی که امکان ایجاد خطرات جدی برای فرد ندارد.
البته برخی از انواع سرطان های پروستات به آرامی رشد می کنند و ممکن است به اندک درمان پاسخ دهند یا حتی نیاز به درمان نداشته باشند، این در حالی است که انواع دیگر، مهاجم هستند و می توانند به سرعت گسترش یابند. سرطان پروستات اگر زودتر تشخیص داده شود یعنی وقتی که محدود به غده پروستات است، شانس درمان موفقیت آمیز آن بیشتر است.
کار پروستات چیست؟
وظیفه اصلی پروستات تولید مایع منی است. این مایع، که بخشی از اسپرم را تشکیل می‌دهد، وظایف حیاتی زیر را بر عهده دارد:
تغذیه اسپرم: مایع منی حاوی مواد مغذی ضروری مانند فروکتوز و سیترات است که به عنوان منبع انرژی برای اسپرم عمل کرده و به زنده ماندن آنها کمک میکند.
محافظت از اسپرم: این مایع از اسپرم در برابر محیط اسیدی واژن محافظت میکند و به حرکت آنها به سمت تخمک یاری می‌رساند.
حمل و نقل اسپرم: مایع منی به عنوان یک وسیله حمل و نقل برای اسپرم‌ها عمل میکند و آنها را در حین انزال از طریق مجرای ادرار به بیرون منتقل میکند.
علاوه بر این، پروستات در فرآیند انزال نیز نقش دارد. هنگام انزال، عضلات پروستات منقبض شده و مایع منی را به داخل مجرای ادرار فشار می‌دهند تا با اسپرم‌ها ترکیب شده و به بیرون رانده شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض سرطان پروستات هستند؟
سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان است، اما خوشبختانه با تشخیص زودهنگام و درمان به موقع، قابل کنترل و درمان‌پذیر است. شناخت عوامل خطر سرطان پروستات می‌تواند به افراد کمک کند تا آگاهانه در مورد سلامت خود تصمیم بگیرند و اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهند. این مقاله به بررسی جامع افرادی می‌پردازد که بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و نشان می‌دهد که چرا این عوامل اهمیت دارند.
سن: مهم‌ترین عامل خطر
با افزایش سن، احتمال ابتلا به سرطان پروستات به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. سن مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل خطر برای ابتلا به این بیماری است.
نحوه تأثیر: سرطان پروستات به ندرت در مردان زیر ۴۰ سال دیده می‌شود. اما با عبور از ۵۰ سالگی، شیوع آن به تدریج افزایش می‌یابد و بیش از ۶۰ درصد موارد در مردان بالای ۶۵ سال تشخیص داده می‌شود. با بالا رفتن سن، سلول‌های پروستات بیشتر در معرض آسیب‌های ژنتیکی قرار می‌گیرند که می‌تواند منجر به رشد کنترل‌نشده و سرطانی آنها شود. به همین دلیل، پزشکان معمولاً غربالگری‌های منظم را از سن ۵۰ سالگی به بعد توصیه می‌کنند.
سابقه خانوادگی و ژنتیک
اگر در خانواده شما سابقه ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد، شما بیشتر در معرض خطر هستید.
نحوه تأثیر: عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارند. اگر پدر یا برادرتان در سن جوانی به این سرطان مبتلا شده‌اند، ریسک شما به شدت افزایش می‌یابد. جهش در ژن‌هایی مانند BRCA1 و BRCA2 که بیشتر با سرطان پستان و تخمدان در زنان مرتبط هستند، نیز می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را در مردان افزایش دهند. این جهش‌ها باعث می‌شوند سلول‌های بدن، توانایی خود را در ترمیم DNA از دست بدهند.
قومیت و نژاد
قومیت و نژاد نیز در میزان خطر ابتلا به سرطان پروستات نقش دارند.
نحوه تأثیر: مردان آفریقایی‌تبار بیشتر از مردان سفیدپوست و مردان آسیایی‌تبار کمتر از هر دو گروه در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. علاوه بر این، سرطان پروستات در مردان آفریقایی‌تبار معمولاً در سنین پایین‌تر تشخیص داده می‌شود و اغلب تهاجمی‌تر است. دلایل دقیق این تفاوت‌ها هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است به عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و دسترسی به خدمات درمانی مرتبط باشد.
رژیم غذایی و سبک زندگی
آنچه می‌خورید و چگونه زندگی می‌کنید، می‌تواند بر سلامت پروستات شما تأثیر بگذارد.
نحوه تأثیر: یک رژیم غذایی سرشار از چربی‌های اشباع‌شده، گوشت قرمز و غذاهای فرآوری‌شده ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد. در مقابل، مصرف زیاد میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به محافظت از بدن در برابر این بیماری کمک کند. همچنین، چاقی و اضافه وزن نیز به عنوان یک عامل خطر شناخته شده‌اند. فعالیت بدنی منظم و حفظ وزن سالم، از جمله راه‌های مؤثر برای کاهش این خطر هستند.
سایر عوامل خطر
سابقه التهاب پروستات (پروستاتیت): برخی تحقیقات نشان می‌دهند که التهاب مزمن پروستات ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط باشد، اگرچه این ارتباط هنوز به طور کامل اثبات نشده است.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، مانند آرسنیک یا کادمیوم، ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
علائم سرطان پروستات
سرطان پروستات در مراحل اولیه رشد خود ممکن است علایم و نشانه ای از خود بروز ندهد. اما اگر بیماری پیشرفت زیادی داشته باشد ممکن است باعث بروز موارد زیر شود. نشانه های سرطان پروستات عبارتند از:
- ▪️ادرار دردناک
- ▪️کاهش فشار در جریان خروجی ادرار
- ▪️وجود خون در منی
- ▪️درد در ناحیه کلیه
- ▪️درد استخوان
- ▪️اختلال در نعوظ
درجه بندی سرطان پروستات
سرطان پروستات گرید ۱
این درجه دلالت بر سرطان در مراحل رشد اولیه اش می کند به طوری که هنوز محدود به ناحیه ی کوچکی در خود پروستات است. در این وضعیت سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ بدون تهاجم مشاهده می شوند.
سرطان پروستات گرید ۲
سرطان در این درجه شاید هنوز کوچک باشد اما ممکن است سلول های سرطانی در هنگام مشاهده در زیر میکروسکوپ، تهاجم داشته باشند. یا اینکه سرطانی که در این وضع وخامت قرار دارد ممکن است نسبت به نوع درجه یک بزرگتر باشد و یا شاید رشد کرده و هر دو سمت غده ی پروستات را درگیر سازد.
سرطان پروستات گرید 3
سرطان به خارج از غده ی پروستات و به کیسه های منی و یا بافت های اطراف پخش گردیده است.
درمان سرطان پروستات گرید ۳:
درمان سرطان پروستات گرید ۳ معمولاً با هدف ریشه‌کن کردن کامل بیماری انجام می‌شود. با توجه به تهاجمی بودن متوسط این گرید، پزشکان از رویکردهای درمانی قوی و مؤثر استفاده می‌کنند.
جراحی (پروستاتکتومی رادیکال):
توضیحات: در این روش، کل غده پروستات به همراه غدد لنفاوی مجاور برداشته می‌شود. این جراحی به صورت باز یا با استفاده از رباتیک (لاپاراسکوپی رباتیک) انجام می‌شود.
مزایا: جراحی به پزشک اجازه می‌دهد تا بافت سرطانی را به طور کامل خارج کند و با بررسی غدد لنفاوی، از عدم گسترش بیماری اطمینان حاصل کند.
معایب: عوارض جانبی شامل اختلال نعوظ و بی‌اختیاری ادرار ممکن است رخ دهد.
پرتودرمانی (رادیوتراپی):
توضیحات: در این روش، پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شوند. پرتودرمانی می‌تواند به صورت خارجی (تابش از دستگاه خارج از بدن) یا داخلی (براکی‌تراپی، قرار دادن دانه‌های رادیواکتیو در داخل پروستات) انجام شود.
مزایا: غیرتهاجمی است و نیاز به بستری شدن ندارد.
معایب: ممکن است عوارضی مانند مشکلات ادراری و اختلال در عملکرد روده را به همراه داشته باشد.
درمان ترکیبی:
توضیحات: برای بسیاری از بیماران با سرطان پروستات گرید ۳، پزشکان ترکیبی از روش‌ها را توصیه می‌کنند. به عنوان مثال، هورمون‌درمانی ممکن است قبل از پرتودرمانی برای کوچک شدن تومور استفاده شود. این رویکرد شانس موفقیت درمان را به شدت افزایش می‌دهد.
سرطان پروستات گرید ۴
سرطان به قدری رشد کرده که به اندام های اطراف همچون مثانه یا غدد لنفاوی و یا به بافت های دور دست مثل استخوان ها، ریه یا دیگر اندام ها سرایت کرده است.
درمان سرطان پروستات گرید ۴:
درمان سرطان پروستات گرید ۴ با هدف کنترل رشد بیماری، کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی انجام می‌شود، زیرا در این مرحله، ریشه‌کن کردن کامل بیماری معمولاً امکان‌پذیر نیست.
هورمون‌درمانی:
توضیحات: این روش، اولین و اصلی‌ترین خط درمانی برای سرطان پروستات پیشرفته است. با کاهش سطح هورمون مردانه تستوسترون که محرک رشد سلول‌های سرطانی است، به کنترل بیماری کمک میکند. هورمون‌درمانی به صورت تزریق یا مصرف قرص انجام می‌شود.
مزایا: بسیار مؤثر در کند کردن رشد تومور و کاهش علائم.
معایب: عوارض جانبی شامل کاهش میل جنسی، گرگرفتگی، و پوکی استخوان.
شیمی‌درمانی:
توضیحات: در صورت مقاومت سرطان به هورمون‌درمانی، شیمی‌درمانی به عنوان خط بعدی درمان استفاده می‌شود.
مزایا: می‌تواند به کاهش حجم تومور، تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
معایب: عوارض جانبی شامل تهوع، خستگی و ریزش مو.
درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی:
توضیحات: پیشرفت‌های اخیر در پزشکی، درمان‌های نوینی را برای سرطان پروستات پیشرفته فراهم کرده است. داروهایی مانند مهارکننده‌های PARP برای بیمارانی با جهش‌های ژنتیکی خاص و درمان‌هایی مانند لوتتیوم-۱۷۷ PSMA، که سلول‌های سرطانی را به طور دقیق هدف قرار می‌دهند، نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان داده‌اند.
مزایا: هدفمندتر عمل می‌کنند و عوارض جانبی کمتری نسبت به شیمی‌درمانی دارند.
مدیریت علائم و مراقبت‌های حمایتی:
توضیحات: در سرطان پروستات گرید ۴، مدیریت درد ناشی از گسترش سرطان به استخوان‌ها بسیار مهم است. پرتودرمانی می‌تواند به صورت موضعی برای تسکین درد استفاده شود. همچنین، داروهای مسکن و سایر روش‌های حمایتی به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کنند.
مراجعه به پزشک
اگر در شما علایم و نشانه های بیماری مشاهده شد به طوری که شما را نگران کرده است به یک پزشک مراجعه کنید. بحثی پیرامون مزایا و معایب غربالگری برای سرطان پروستات وجود دارد که سازمان های پزشکی نظرات متفاوتی نسبت به این موضوع دارند. شما می بایست با پزشک خود در راستای این موضوع مشورت کنید تا بهترین تصمیم را برای خود اخذ نمائید.
علت بروز سرطان پروستات
علل سرطان پروستات به طور واضح مشخص نیست. پزشکان معتقدند که سرطان پروستات زمانی ایجاد می شود که بعضی از سلول های پروستات فرد غیرطبیعی شوند. جهش در DNA سلول های غیر طبیعی باعث می شود تا سلول ها بسیار سریعتر از سلول های عادی رشد و تقسیم شوند. در حالی که سلول های سالم می میرند، سلول های سرطانی ادامه حیات می دهند. تجمع سلول های غیر طبیعی، شکل تومور به خود می گیرند و می توانند با رشد خود بافت اطراف را مورد تهاجم قرار دهند. بعضی از سلول های غیر طبیعی می توانند به سمت دیگر اعضای بدن رها شده و گسترش یابند (متاستاز).
چه عواملی خطر ابتلای شما به سرطان پروستات را افزایش می دهند؟
عواملی که می توانند خطر ابتلای شما به سرطان پروستات را افزایش دهند شامل:
سن بالا
با افزایش سن، خطر ابتلای شما به سرطان پروستات نیز افزایش می یابد.
سیاه پوست بودن
مردان سیاه پوست نسبت به سایر افراد از نژاد های دیگر، در خطر ابتلای بیشتری هستند. در مردان سیاه پوست احتمال اینکه سرطان پروستات مهاجم و پیشرونده باشد بیشتر است که البته علت این امر مشخص نیست .
سابقه ی خانوادگی سرطان های پروستات و سینه
اگر مردی از خانواده شما دچار سرطان پروستات باشد، خطر ابتلای شما نیز افزایش می یابد. اگر شما سابقه ی خانوادگی از ژن هایی که خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند (BRCA1 یا BRCA2 ) داشته باشید یا سابقه ی خانوادگی قوی از سرطان سینه را دارید، خطر ابتلا به سرطان پروستات بالا می رود.
چاقی
مردان چاق که سرطان پروستات دارند به احتمال قوی از بیماری پیشرفته تری برخوردار هستند که درمان آن نیز مشکل تر می باشد.
بیشتر بخوانید: کپسول تامسولوسین چه کاربردی دارد؟
انواع سرطان پروستات
تقریباً تمامی سرطان های پروستات از نوع آدنوکارسینوم هستند. آدنوکارسینوم نوعی سرطان است که از سلول های غده ای در پروستات (سلول های تولید کننده مایع پروستات که به مایع منی اضافه می شوند) به وجود می آید.
انواع دیگر سرطان هایی که می توانند از پروستات آغاز شوند عبارتند از:
- ▪️کارسینوم سلول کوچک: سرطان سلول های عصبی غده درون ریز
- ▪️سایر تومورهای عصبی غدد درون ریز (از جمله کارسینوم شلول بزرگ)
- ▪️کارسینوم سلول انتقالی
- ▪️سارکوم ها
سرطان های نام برده بسیار نادر بوده و در اغلب موارد، سرطان پروستات از نوع آدنوکارسینوم است.
عوارض سرطان پروستات
عوارض سرطان پروستات شامل:
سرطان گسترش یافته (متاستاز)
سرطان پروستات می تواند به اندام های مجاور گسترش یابد، مثلا به مثانه یا اینکه از طریق سیستم گردش خون یا لنف به سمت استخوان ها یا دیگر اندام ها انتشار یابد. سرطان پروستاتی که به استخوان ها گسترش یافته می تواند موجب درد یا شکستگی استخوان گردد. برای بار اول که سرطان به مناطق دیگر بدن پیش رفته است، ممکن است هنوز توسط پاسخی که بدن می دهد درمان یا کنترل گردد، اما احتمال اینکه درمان قطعی صورت گیرد پایین است.
بی اختیاری
هم سرطان و هم درمان پروستات می تواند سبب بی اختیاری ادرار گردد. درمانی که برای بی اختیاری انجام می شود بسته به نوع و شدت آن متفاوت است و احتمال دارد به مرور زمان بهبود پیدا کند. انتخاب شیوه ی درمان ممکن است شامل دارو، کاشت اسفنکتر کمنوعی و یا جراحی باشد.
اختلال در نعوظ
این اختلال می تواند در اثر خود سرطان یا درمان آن باشد که شامل جراحی، پرتودرمانی و هورمون درمانی است. داروها، دستگاه وکیوم که در بازیابی به نعوظ کمک می کنند و جراحی در درمان ناتوانی جنسی (اختلال نعوظ) در دسترس می باشند.
تعیین میزان گسترش سرطان
برای بار اول که تشخیص سرطان داده شد، پزشک شما در جهت تعیین اندازه و میزان گسترش (مرحله) سرطان وارد عمل می شود. اگر پزشک شک کند که سرطان شما از محدوده ی بافتی پروستات گذشته است، آزمایشات تصویر برداری همچون موارد زیر برای شما درخواست می شود:
- ▪️اسکن استخوان
- ▪️سونوگرافی
- ▪️سی تی اسکن (CT)
- ▪️ام . آر . آی
- ▪️اسکن توموگرافی تابش پوزیترون(PET)
فرد بیمار لازم نیست همه ی این تست ها را انجام دهد. پزشک تعیین خواهد کرد که کدام تست ها با توجه به وضعیت فعلیتان برای شما مناسب است. در اولین تستی که به طور کامل انجام می شود، پزشک درجه سرطان را تعیین خواهد کرد. این اقدامات تشخیصی در انتخاب روش درمانی به شما کمک می کند.
شاید دوست داشته باشید بخوانید: درمان بزرگی پروستات بدون نیاز به جراحی
روش های درمان سرطان پروستات چیست؟
گزینه های درمانی برای سرطان پروستات معمولاً به عواملی مثل سن، سلامت عمومی و میزان پیشرفت سرطان بستگی دارد. پزشک ممکن یک یا چند درمان زیر را برای شما در نظر بگیرد:
نظارت:
این روش معمولاً در افرادی با سنین بالا مورد استفاده قرار می گیرد. سرطان پروستات در این افراد با سرعت بسیار کمی پیشرفت کرده و علائم دیگری را تجربه نمی کنند. در این روش، پزشک به طور منظم سرطان پروستات را بررسی و زمان شروع درمان را تعیین می کند. دو نوع نظارت برای کنترل سرطان پروستات وجود دارد:
- انتظار آگاهانه: در این روش دارای آزمایشات محدود یا حتی بدون آزمایش است. در صورت شروع علائم یا تغییر آنها، معمولاً پزشک روش های درمانی تسکین علائم را در نظر خواهد گرفت.
- نظارت فعال: به معنای انجام آزمایشات منظم برای بررسی میزان پیشرفت سرطان می باشد. در صورتی که آزمایشات شما تغییراتی در سرطان را نشان داد، پزشک فرآیند درمان سرطان را آغاز خواهد کرد.
جراحی:
گزینه ی جراحی برداشتن پروستات معمولاً زمانی تجویز می شود که سرطان شما پخش نشده و تنها پروستات شما را درگیر کرده است.
پرتو درمانی:
در این روش، از پرتوهایی با انرژی بالا برای از بین بردن سلول های سرطانی یا پیشگیری از رشد آنها استفاده می شود.
هورمون تراپی:
هورمون درمانی رشد سرطانی را که از هورمون ها برای رشد استفاده می کند، کند و یا متوقف می کند. این روش معمولاً به کمک داروها یا جراحی انجام می شود.
شیمی درمانی:
در این روش از داروهای خاصی برای از بین بردن سلول های سرطانی، کند کردن رشد و پیشگیری از گسترش آن استفاده می شود. داروهای شیمی درمانی معمولاً به صورت خوراکی، تزریقی (شات) یا داخل وریدی (IV) مصرف می شوند.
درمان هدفمند:
در این درمان، از داروها یا مواد خاصی برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی استفاده می شود. این روش درمانی نسبت به پرتو درمانی یا شیمی درمانی آسیب کمتری به سلول های سالم وارد می کند.
ایمونوتراپی: ایمونوتراپی باعث افزایش توانایی سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان می شود.
آیا می توان از سرطان پروستات پیشگیری کرد؟
تغییرات سالم سبک زندگی می تواند به پیشگیری از برخی از انواع سرطان پروستات کمک کند. این تغییرات شامل موارد زیر می شوند:
- ▪️حفظ وزن مناسب
- ▪️ترک سیگار
- ▪️ورزش منظم
- ▪️خوردن غذاهای سالم
احتمال مرگ در سرطان پروستات چقدر است؟
احتمال مرگ در سرطان پروستات یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌ها برای مردان و خانواده‌های آنها است. با این حال، خبر خوب این است که سرطان پروستات در بسیاری از موارد قابل درمان و مدیریت است و نرخ بقای آن بسیار بالا است.
تشخیص زودهنگام: احتمال زنده ماندن در سرطان پروستات به شدت به مرحله‌ای که بیماری در آن تشخیص داده می‌شود، بستگی دارد. اگر سرطان در مراحل اولیه، یعنی قبل از گسترش به سایر نقاط بدن (متاستاز)، تشخیص داده شود، نرخ بقای ۵ ساله نزدیک به ۱۰۰٪ است. این بدان معناست که تقریباً همه مردانی که در این مرحله تشخیص داده می‌شوند، حداقل ۵ سال پس از تشخیص زنده می‌مانند و بسیاری از آنها به طور کامل درمان می‌شوند.
نرخ بقا در مراحل پیشرفته: حتی اگر سرطان به خارج از پروستات گسترش یافته باشد، نرخ بقا همچنان قابل توجه است.
مراحل منطقه‌ای: اگر سرطان به غدد لنفاوی نزدیک پروستات گسترش یافته باشد، نرخ بقای ۵ ساله حدود ۹۸٪ است.
مراحل متاستاتیک: اگر سرطان به استخوان‌ها یا سایر اندام‌ها سرایت کرده باشد، نرخ بقای ۵ ساله حدود ۳۰٪ است. گرچه این آمار پایین‌تر است، اما پیشرفت‌های درمانی مداوم در سال‌های اخیر، امید به زندگی بیماران را به طور چشمگیری افزایش داده است.
دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی
با تشکر از آرمین عزیزی کیا در همکاری و ترجمه این متن
محمد
یکشنبه ۷ دی ۹۹( 4 سال پیش)
تعداد بازدید: 656
مشاهده پرسش
همیارسیستم