در ابتدای مقاله ذکر چند مطلب لازم می باشد:
- با در نظر گرفتن شرایط محیطی، اسپرم تا پنج روز قادر به زنده ماندن در اندام تناسلی زن می باشد.
- بیضه های مردان به صورت مداوم در حال تولید اسپرم هستند. بنابراین، اغلب مردان در تمام عمر خود قدرت باروری دارند.
- کیفیت اسپرم یکی از عوامل مهم در باروری می باشد. با داشتن یک زندگی سالم می توان کیفیت اسپرم را بهبود بخشید.
همانطور که گفتیم، اسپرم می تواند تا ۵ روز در بدن زن زنده بماند. بنابراین حتی اگر چند روز قبل از تخمک گذاری رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید، همچنان احتمال بارداری شما وجود دارد. در این مقاله به مطالبی مثل چرخه زندگی و طول عمر اسپرم ها در شرایط مختلف خواهیم پرداخت. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تولید، بقا و سلامت اسپرم، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
طول عمر اسپرم چقدر است؟
روزانه حدود ۱۰۰ میلیون اسپرم در بدن مرد تولید شده و این اسپرم ها می توانند تا چندین ماه در بیضه ها زندگی کنند. احتمال زنده ماندن اسپرم در خارج از بدن بسیار پایین است. طول عمر اسپرم وابسته به عواملی مثل شرایط محیطی می باشد.
برخی از شرایط طبیعی که مدت زمان بقای اسپرم را تعیین می کند عبارتند از:
اسپرم ها تا چند وقت در بیضه ها زنده می مانند؟
اسپرم ها پس از تولید، تا چند هفته داخل بیضه ها می مانند. در صورتی که فرد به انزال نرسد، سلول های اسپرم از بین رفته و توسط بدن جذب می شوند.
اسپرم ها تا چند وقت در بدن زن زنده می مانند؟
در نهایت ناباوری باید بگوییم که اسپرم ها می توانند تا ۵ روز در دستگاه تناسلی زن زندگی کنند! البته، این مدت به شرایط مناسب زندگی آنها بستگی دارد. در روزهای نزدیک تخمک گذاری، بدن زن با تولید مخاط در دهانه رحم از اسپرم ها محافظت کرده و دسترسی راحت آنها به لوله های فالوپ (مکانی که لقاح انجام می شود) بقای اسپرم و احتمال باردرای افزایش می یابد.
اسپرم ها تا چند وقت خارج بدن زنده می مانند؟
در غیاب گرما و رطوبت کافی، اسپرم ها نمی توانند برای مدت زیادی در خارج از بدن زندگی کنند و معمولاً در عرض چند دقیقه پس از قرار گرفتن در معرض هوا یا ریختن روی سطوح و پوست خشک از بین می روند.
آیا اسپرم ها قادر به ادامه زندگی در آب هستند؟
خیر؛ اسپرم نمی تواند در آب زنده بماند. البته اگر در آب رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید، همچنان احتمال بارداری وجود دارد؛ اما تنها با رفتن داخل آب استخر یا جکوزی نمی توانید باردار شوید! اسپرم ها با قرار گرفتن در آب پراکنده شده و از مایعات محافظ خود جدا می شوند. همچنین، صابون ها و مواد شیمیایی موجود در آب به سرعت اسپرم ها را از بین می برد.
اسپرم منجمد شده تا چند وقت زنده می ماند؟
نگهداری اسپرم ها در کرایوبانک و در دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتی گراد می تواند تا مدت طولانی از اسپرم ها محافظت کند. در آمریکا و انگلیس، اسپرم اهداکنندگان معمولاً تا ۵۰ سال نگهداری می شود.
برای بارداری به چه میزان اسپرم نیاز است؟
برای بارور کردن یک سلول تخمک تنها یک اسپرم نیاز بوده و هر انزال حاوی میلیون ها اسپرم است! با این حال، در صورت عدم وجود شرایط مناسب، اسپرم تنها تا چند ساعت قادر به زنده ماندن در دستگاه تناسلی زن است. مخاط دهانه رحم با توجه به زمان چرخه باروری تغییر می کند. قبل یا در حین تخمک گذاری، مخاط دهانه رحم شفاف، مرطوب و لزج بوده و محیطی مناسب برای اسپرم ایجاد می کند. حتی با وجود این شرایط مناسب، تنها تعداد کمی از اسپرم ها جان سالم به در برده و خود را به لوله های فالوپ می رسانند.
دانستن زمان دقیق چرخه تخمک گذاری به درک بهتر شرایط باروری کمک خواهد کرد. مردان هر زمانی ممکن است قدرت باروری داشته باشند، اما زنان در تمامی روزها قادر به باروری نیستند. پس از تخمک گذاری، یک سلول تخمک تنها به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت قادر به زنده ماندن است. از آنجایی که اسپرم در شرایط مناسب می تواند تا ۵ روز در بدن زن زنده بماند، بنابراین حداقل ۶ روز قبل از تخمک گذاری با رابطه جنسی محافظت نشده احتمال بارداری وجود خواهد داشت.
رابطه جنسی در حوالی زمان تخمک گذاری احتمال باروری را افزایش می دهد. به این معنی که اسپرم زمان کافی برای رسیدن به تخمک دارد.
بهترین زمان استفاده از داروهای پیشگیری اورژانسی چه زمانی است؟
گزینه های اورژانسی برای پیشگیری از بارداری ناخواسته در دسترس می باشند. دو نوع کنترل اورژانسی برای بارداری وجود دارد: قرص های اورژانسی و IUD مسی.
گزینه های پیشگیری اورژانسی با تأخیر در زمان تخمک گذاری یا پیشگیری از کاشت تخمک بارور شده، قادر به پیشگیری از بارداری می باشد. بهتر است فوراً پس از رابطه جنسی محافظت نشده از گزینه های اورژانسی ضد بارداری استفاده کنید. گزینه های ضد بارداری اورژانسی تا ۵ روز بعد از رابطه جنسی می توانند کارساز باشند.
چرخه زندگی اسپرم چیست؟
چرخه زندگی اسپرم فرآیند پیچیده ایست که در افراد مختلف، متفاوت می باشد. معمولاً حدود دو ماه طول می کشد تا اسپرم های جدید تولید شوند. سلول های اسپرم نابالغ چندین بار در بیضه ها تقسیم شده و در نهایت، به شکل نوزاد قورباغه (با سر و دم) در می آیند. ساخت اسپرم، نیازمند داشتن عملکرد طبیعی بیضه ها و غدد تولید کننده هورمون می باشد. اختلال در هر یک از این سیستم ها می تواند تولید اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، اگر شما و همسرتان در مورد سلامت اسپرم و باروری خود نگران هستید، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید.
کیفیت و سلامت اسپرم
مردان معمولاً تا آخر عمر به تولید اسپرم ادامه می دهند. با این وجود، با افزایش سن میزان تولید و کیفیت اسپرم کاهش می یابد. اگر برای بارداری تلاش می کنید، باید بدانید که کیفیت اسپرم عامل مهمی در شانس بارداری شماست. اسپرم با کیفیت شانس بیشتری برای زنده ماندن و بارور کردن سلول تخمک دارد. بهترین راه برای ارتقاء کیفیت اسپرم، داشتن یک زندگی سالم است.
برای بهبود سلامت اسپرم چه تغییراتی در سبک زندگی خود اعمال کنم؟
رعایت نکات زیر برای داشتن یک زندگی سالم و کمک به بهبود کیفیت اسپرم بسیار مؤثر است:
- برای دریافت مواد مغذی لازم بهتر است طیف وسیعی از مواد غذایی سالم مصرف کنید.
- در صورت امکان، آرامش خود را حفظ کرده و استرس را از خود دور کنید.
- به صورت منظم ورزش کنید.
- مصرف روی (زینک) کافی را در اولویت قرار دهید.
- از عفونت های مقاربتی پیشگیری کنید.
- لباس زیر گشاد بپوشید.
- از گرفتن دوش آب داغ به طور مکرر خودداری کنید.
- دمای بیضه ها را کم تر از دمای بدن نگه دارید.
- از مصرف سیگار و سایر مواد مخدر خودداری کنید.
بیشتر بدانید: تفاوت بین اسپرم و منی چیست؟
کنترل طبیعی بارداری و بقای اسپرم
روش های کنترل بارداری به شما کمک می کند که با خیال راحت برای آینده آماده شوید. روش های کنترل بارداری هورمونی معمولاً باعث توقف تخمک گذاری می شوند. بدون سلول تخمک، اسپرم در دستگاه تناسلی می میرد. از دیگر روش های پیشگیری می توان به کاندوم اشاره کرد. با این وجود، یک روش کنترل بارداری وجود دارد که بقای اسپرم را در نظر می گیرد که کنترل طبیعی نام دارد. کنترل طبیعی یک روش غیر هورمونی و غیر تهاجمی کنترل بارداری است که با چرخه شما سازگار بوده و می تواند تخمک گذاری را بر اساس دمای بدن پیش بینی و تأیید کند. الگوریتم موجود در این روش، چرخه طبیعی منحصر به فرد شما را یاد گرفته و می تواند زمان دقیق باروری (همان ۶ روزی که احتمال بارداری وجود دارد) را پیش بینی کند. این الگوریتم همچنین، چند روز اضافه برای محاسبه حرکت تخمک در نظر می گیرد؛ زیرا بدن ما همیشه سر وقت نیست!
زمانی که شما روزهای باروری خود را بدانید، می توانید نوع رابطه جنسی خود را انتخاب کرده و یا کلاً از رابطه جنسی خودداری کنید. در تمام روزهای دیگر این چرخه شما بارور نیستید و نیازی به محافظت حین رابطه جنسی ندارید. کنترل و چرخه طبیعی به شما کمک می کند تا بدن خود را شناخته و برای آینده خود تصمیم بگیرید.
دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی
