نفرکتومی، نوعی جراحی است که برای برداشتن کلیه و معمولاً درمان تومور انجام می شود. جراح شما ممکن است بخشی از کلیه یا تمام آن را بردارد. خطرات این عمل شامل خونریزی، باقی ماندن جای زخم و لخته ی خون می شوند. همچنین خطر اندکی برای نارسایی کلیوی در کلیه باقی مانده وجود دارد. اگر شما بیماری کلیه یا سرطان دارید، عمل نفرکتومی می توانند یک عمل نجات دهنده باشد.
عمل نفرکتومی چیست؟
عمل نفرکتومی، برداشتن بخشی از کلیه یا تمام آن از طریق جراحی می باشد. اکثر افراد در زمان تولد دو کلیه دارند. اما در صورتی که کلیه ی شما سالم باشد و عملکرد خوبی داشته باشد، می توانید تنها با یک کلیه نیز زندگی کنید. دو نوع عمل نفرکتومی وجود دارد که عبارتند از:
- نفرکتومی جزئی: در طول نفرکتومی جزئی، جراح فقط بخش آسیب دیده یا ضعیف کلیه را بر می دارد.
- نفرکتومی رادیکال: در طول نفرکتومی رادیکال، جراح تمام کلیه را بر می دارد. آنها حتی ممکن است عمل نفرورکتومی انجام دهند و بخشی از حالب همان سمت بدن را بردارند. حالب، لوله ای است که ادرار را از کلیه به مثانه می رساند. در برخی از موارد، همچنین جراح ممکن است غده ی آدرنال روی کلیه و غدد لنفاوی اطراف آن را نیز از بدن خارج کند.
چگونه برای عمل نفرکتومی آماده شوم؟
پزشک قبل از جراحی نفرکتومی، یک معاینه ی فیزیکی انجام می دهد تا سلامت عمومی بدن شما از جمله دما، ضربان و فشار خون را چک کند. آنها همچنین ممکن است برای تعیین نوع خون شما آزمایش خون انجام دهند، زیرا ممکن است در طول جراحی به انتقال خون نیاز داشته باشید. اگر هرگونه مورد پزشکی دارید به پزشک خود اطلاع دهید که شامل مصرف داروهای تجویزی یا بدون نسخه از جمله مکمل های گیاهی می شود.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، استامینوفن، رقیق کننده های خون و مکمل های گیاهی خاص می توانند خطر خونریزی را افزایش دهند. همچنین بهتر است در مورد هر گونه آلرژی خود به پزشکتان اطلاع دهید. این واکنش های آلرژیک شامل موارد زیر می شوند:
- • داروها
- • شوینده های پوستی مانند کلرهگزیدین، یودین یا الکل ایزوپروپیل
- • لاتکس
- • غذاها
پزشک به احتمال زیاد به شما می گوید شب قبل از عمل نفرکتومی از خوردن غذا و نوشیدن مایعات خودداری کنید. غذا یا مایعات موجود در معده ی شما در طول جراحی می تواند خطر تهوع را افزایش دهند و اگر در ریه های خود استنشاق کنید، می تواند روی تنفس شما تأثیر بگذارد و باعث ذات الریه و دیگر عوارض کشنده ی احتمالی شود. پزشکان تشخیص می دهند که کدام کلیه را بردارند و درمورد مناسب بودن این عمل برای شما صحبت می کنند.
انواع مختلف عمل های نفرکتومی چه مواردی هستند؟
دو نو جراحی نفرکتومی وجود دارد:
- • نفرکتومی باز
- • نفرکتومی لاپاروسکوپی/به کمک روبات
نفرکتومی باز
در طول نفرکتومی باز، جراح از یک چاقو یا تیغ جراحی تیز برای ایجاد یک برش در پهلو یا شکم استفاده می کند. این برش ممکن است به طول ۱۲ اینچ یا ۳۰ سانتی متر باشد. جراح مستقیماً به داخل بدن شما نگاه می کند و از دوربین استفاده نمی کند. جراح در صورتی نفرکتومی باز را توصیه می کند که یک تومور بزرگ در کلیه ی خود داشته باشید. همچنین می تواند بدون آسیب به کلیه، تومور را از طریق جراحی نفرکتومی خارج کند.
نفرکتومی لاپاروسکوپی/به کمک روبات
این روش یک رویکرد کم تهاجمی است. در طول جراحی لاپاروسکوپی، جراح از یک لاپاروسکوپ برای انجام جراحی استفاده می کند. لاپاروسکوپ، یک ابزار فلزی نازک با یک دوربین در انتهای آن است. در نفرکتومی لاپاروسکوپی از چند برش کوچک (کمتر از یک اینچ معمولاً ۰.۵ تا ۱ سانتی متر) به جای یک برش بزرگ استفاده می کند. معمولاً جراح، اندازه ی برش را بزرگتر خواهد کرد تا کلیه یا تومور کلیه را خارج کند. نفرکتومی لاپاروسکوپی به کمک یک روبات، از یک روبات جراحی استفاده می کند. جراح، روبات را کنترل می کند تا ابزارهای کوچک را به نقاطی هدایت کند که دسترسی به آنها دشوار است.
چه اتفاقی در طول عمل نفرکتومی می افتد؟
گروهی از مراقبان سلامت که تیم پزشکی شما را در حین جراحی نفرکتومی تشکیل می دهند، شامل افراد زیر می شوند:
- • اورولوژیست
- • متخصص بیهوشی
- • پرستاران
متخصص بیهوشی شما را با بیهوشی عمومی بیهوش خواهد کرد. شما در طول عمل خواب خواهید بود، یعنی هیچ حرکتی ندارید و هیچ دردی را در حین جراحی احساس نمی کنید. در این حین، پزشک یا پرستار، یک کاتتر ادراری یا سوند را برای تخلیه ادرار از مثانه به بدن شما متصل می کند. در طول نفرکتومی لاپاروسکوپی جزئی یا رادیکال، اورولوژیست اقدامات زیر را انجام می دهد:
- • از یک اسکالپل برای ایجاد یک یا چند برش ریز در شکم یا پهلوی شما استفاده می کند.
- • از طریق یک برش، یک لاپاروسکوپ را وارد بدن شما می کند.
- • تصاویر گرفته شده با لاپاروسکوپ را روی یک صفحه نمایش بزرگ می بیند.
- • یک لوله ی کوچک را وارد لوله می کند تا حفره ی شکم را با گاز کربن دی اکسید پر کند. این گاز دیواره شکم را از اندام ها جدا می کند، بنابراین مشاهده و حرکت ابزارهای جراحی آسان تر خواهد بود.
- • چند لوله دیگر را وارد بدن می کند که به اورولوژیست اجازه می دهد ابزارهایی مانند گیره یا قیچی را به آسانی تعویض کند.
- • ممکن است روده را از کلیه دور کند تا رگ های خونی کلیه را شناسایی کند.
- • او می تواند به طور دائمی این رگ های خونی را ببندد و ببرد (برای نفرکتومی رادیکال) یا به طور موقت از گیره استفاده کند تا جریان خون را مسدود کند (نفرکتومی جزئی).
- • از ابزارهای جراحی کوچک استفاده می کند تا بخش آسیب دیده ی کلیه یا تمام آن را بردارد.
- • در صورت لزوم، غدد لنفاوی، غده ی آدرنال و بخشی از حالب را برمی دارد.
- • گاز کربن دی اکسید را از شکم آزاد می کند (ممکن است مقداری از آن در شکم باقی بماند).
- • احتمالاً در محل برش یک درن جراحی قرار می دهد تا به تخلیه مایعات اضافی کمک کند.
- • او ممکن است محل برش را با بخیه های کوچک ببندد که بعد از بهبودی برش، جذب خواهند شد و یا از منگنه ی جراحی و یا هردو استفاده کند.
در طول نفروکتومی رادیکال یا جزئی، اورولوژیست اقدامات زیر را انجام خواهد داد:
- ⁃از اسکالپل برای ایجاد برش در شکم یا پهلو استفاده می کند.
- ⁃کلیه ی شما و نواحی مجاور را بررسی می کند تا مطمئن شود که آسیب پخش نشده است.
- ⁃در نفرکتومی رادیکال، به طور دائمی رگ های خونی را می بندد و قطع می کند و یا در نفرکتومی جزئی به طور موقت از گیره برای مسدود کردن جریان خون استفاده می کند.
- ⁃از ابزار جراحی کوچک برای برداشتن بخش آسیب دیده ی کلیه یا تمام آن استفاده می کند.
- ⁃از درن برای پیشگیری از تجمع مایعات و کمک به بهبودی استفاده می کند.
- ⁃برش را با بخیه، منگنه و یا هردو می بندد.
عمل نفرکتومی چقدر طول می کشد؟
به طور میانگین، نفرکتومی دو تا چهار ساعت طول می کشد. اما با توجه به آناتومی بدن شما ممکن است بیشتر طول بکشد.
مطالعه بیشتر: برای عفونت کلیه چی بخوریم؟
بعد از نفرکتومی چه اتفاقی می افتد؟
بلافاصله بعد از نفرکتومی، تیم مراقبت اقدامات زیر را انجام می دهد:
- •نواحی آسیب دیده شما را با چسب یا باند جراحی می بندند.
- •وارد شدن مواد بیحسی به بدن شما را قطع می کنند (شما در عرض چند دقیقه بیدار خواهید شد، اما به احتمال زیاد هنوز هم احساس گیجی و حالت تهوع خواهید داشت).
- •شما را به اتاق ریکاوری منتقل می کنند، در آنجا آنها منتظر می مانند تا شما به طور کامل بیدار بمانید و سلامت عمومی شما را بررسی می کنند.
- •درد شما را درمان می کنند و به شما تکنیک های کنترل درد را آموزش می دهند.
تیم مراقبتی شما، فشار خون، الکترولیت ها و سطوح مایعات بدن شما را بررسی می کنند. ممکن است لازم باشد یک یا دو روز بعد از جراحی، از خوردن غذاهای جامد خودداری کنید. مایعات به بدن شما برای ریکاوری فرصت می دهند. معمولاً در عرض یک روز بعد از جراحی، مراقبان شما را تشویق به راه رفتن می کنند. راه رفتن با بهبود خونرسانی به این ناحیه به فرایند بهبودی بدن کمک می کند و همچنین می تواند خطر عوارض دیگر مانند تشکیل لخته خون در پاها (ترومبوز ورید عمقی) را کاهش دهد.
از آنجا که برش نزدیک به دیافراگم شما خواهد بود، نفس عمیق کشیدن ممکن است ناراحت کننده باشد. آنها به شما تمرینات تنفس دیافراگمی را آموزش می دهند. این تمرینات، دراز کشیدن با تکیه دادن بالاتنه و راه رفتن برای پیشگیری از ذات الریه، از اهمیت زیادی برخوردارند. معمولاً، روز بعد از جراحی، پزشک کاتتر ادراری را خارج می کند.
بعد از نفرکتومی، چه مدت باید در بیمارستان بمانم؟
بعد از نفرکتومی، شما به مدت یک تا پنج روز در بیمارستان خواهید ماند. میزان بستری شدن شما در بیمارستان، به نوع نفرکتومی و عوامل دیگر بستگی دارد. زمانی که تیم جراحی تشخیص می دهد حال شما به اندازه ی کافی خوب است، به شما اجازه می دهد به خانه بروید. شما هنوز هم ممکن است درد داشته باشید و راه رفتنتان مشکل باشد، بنابراین یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان باید شما را به خانه برساند. بهتر است حداقل به مدت چند روز بعد از عمل نیز فردی در کنارتان باشد تا از شما مراقبت کند.
