سنگ های کلیه، رسوب های سختی از مواد معدنی هستند که می توانند در کلیه ها تشکیل شوند و رسوبات کلیوی نیز نامیده می شوند. این سنگ ها می توانند از کریستال های مختلفی ساخته شوند و فراوان ترین کریستال در یک سنگ، نوع سنگ را تعیین می کند.
سنگ کلیه بسته به سایز خود ممکن است در حین ادرار کردن از طریق مجرای ادراری از بدن خارج شود. اما در موارد نادر، سنگ ها بسیار بزرگ هستند و باید با جراحی خارج شوند. سنگ های کلیه، اغلب اوقات بسیار دردناک هستند و ممکن است شما را وادار کنند به اورژانس مراجعه کنید. در ادامه مطلب، انواع سنگ کلیه را توضیح خواهیم داد
انواع سنگ کلیه
۴ نوع سنگ کلیه وجود دارد:
- ▪️سنگ های کلسیم
- ▪️سینگ های اوریک اسید
- ▪️سنگ های استروویت (تریپل فسفات، فسفات آمونیوم منیزیوم)
- ▪️سنگ های سیستین
سنگ های کلسیم، شایع ترین سنگ هستند و بر اساس نوع مولکول هایی که از آن تشکیل شده اند می توانند به دو زیر گروه تقسیم شوند:
- ▪️اگزالات کلسیم
- ▪️فسفات کلسیم
انواع مختلف سنگ ها ممکن است از کریستال هایی با شکل های متفاوت تشکیل شوند. برخی از انواع سنگ ها نسبت به برخی دیگر شایع تر هستند و ممکن است در سنین مختلف ایجاد شوند. گرچه، این سنگ ها در مردان بیشتر از زنان اتفاق می افتند یا احتمال تشکیل مجدد آنها در افراد مختلف، متفاوت می باشد.
نوع | ظاهر | میزان شیوع | سن ابتلا |
اگزالات کلسیم | به شکل پاکت نامه یا دمبل | ۶۱ % از تمام سنگ ها | تمام سنین، به طور میانگین در اواخر دهه ی ۴۰ سالگی |
فسفات کلسیم | به شگل گل های رز نامنظم یا گوه ای شکل | ۱۵% از تمام سنگ ها | تمام سنین، به طور میانگین در اوایل دهه ی چهل سالگی |
اوریک اسید | به شکل لوزی | ۱۰ تا ۱۵% از تمام سنگ ها | اغلب در ۶۰ تا ۶۵ سالگی |
استوویت | به شکل درب تابوت | ۵ تا ۱۵% از تمام سنگ ها | تمام سنین، اغلی در اوایل ۵۰ سالگی |
سیستین | به شکل شش ضلعی | ۱ تا ۲ % از تمام سنگ ها | اغلب اوقات از ۰ تا ۲۰ سالگی |
از چه راهی می توان متوجه شد نوع سنگ کلیه ی شما چیست؟
اگر شما سنگ کلیه دارید، ممکن است بخواهید بدانید که نوع سنگ شما چیست و این مسئله چیزی نیست که خودتان به تنهایی بتوانید آن را مشخص کنید. پزشکان با استفاده از انواع مختلف آزمایشات تشخیصی می توانند نوع سنگ را تشخیص دهند. این آزمایشات ممکن است شامل آزمایشات تصویربرداری مانند تصویر اشعه ایکس شکمی یا سی تی اسکن و یا آزمایشات آزمایشگاهی مانند اورونالیز یا آزمایش خون شوند.
آزمایشات تصویربرداری، اطلاعات تصویری لازم در مورد سنگ را از جمله اندازه، شکل و محل آن در اختیار پزشکان قرار می دهند و آنها می توانند با استفاده از این تصاویر، علل یا عوارضی مانند انسداد مجرای ادراری را شناسایی کنند. آزمایشات آزمایشگاهی مانند اورونالیز یا آزمایش خون، نمونه هایی از انواع مختلف مولکول های موجود در ادرار یا خون را به ترتیب ارائه می دهند. بالارفتن سطوح کلسیم، فسفر و دیگر ترکیبات می توانند نوع سنگ را مشخص کنند.
بعد از دفع سنگ یا خارج شدن از طریق جراحی، آن را برای بررسی به آزمایشگاه می فرستند و احتمال ابتلای مجدد به سنگ کلیه را مشخص می کنند. پزشک می تواند به شما کمک کند تا برای پیشگیری از عود سنگ کلیه، اقداماتی را انجام دهید.
آیا انواع مختلف سنگ کلیه، درمان های متفاوتی دارند؟
بعد از تشکیل سنگ کلیه، صرف نظر از نوع سنگ، درمان مشابه خواهد بود، گرچه، نوع درمان تا حد زیادی به اندازه ی سنگ بستگی دارد. لوله ای که ادرار را از کلیه به مثانه ی شما انتقال می دهد، حالب نامیده می شود و به طور میانگین، اندازه ی قطر داخلی آن فقط ۳ تا ۴ میلی متر می باشد.
برای سنگ هایی که برای عبور از حالب به اندازه ی کافی کوچک هستند، کم تهاجمی ترین روش درمانی، دفع آن به طور طبیعی می باشد. پزشک ممکن است به شما توصیه کند مقدار زیادی آب بنوشید، اما ممکن است لازم باشد برای کنترل درد یا کاهش حالت اسیدی ادرار، دارو مصرف کنید که دوره ی مصرف آن ممکن است ۴ تا ۶ هفته باشد. سنگ های بزرگتر به درمان های فوری نیاز دارند.
لیتوتریپسی یک روش سرپایی است که برای خرد کردن سنگ های کلیه به قطعات کوچکتر استفاده می شود تا بتوانند خود به خود دفع شوند. سیستوسکوپی یا اورتروسکوپی نیز برای دفع یا شکستن سنگ های کلیه استفاده می شود. در طول این رویکردها، پزشک از طریق مجرای ادراری، یک ابزار مخصوص را وارد بدن می کند تا به سنگ دسترسی پیدا کند. همچنین ممکن است لازم باشد سنگ های بسیار بزرگ را با رویکردی به نام نفرولیتوتومی از راه پوست خارج کنید.
آیا می توانید از تشکیل سنگ های کلیه پیشگیری کنید؟
انواع مختلف سنگ های کلیه به دلایل مختلفی تشکیل می شوند. اقدامات پیشگیرانه برای انواع مختلف سنگ های کلیه ممکن است مشترک باشند، اما تفاوت های اندکی نیز دارند. مهمترین نکته ای که برای پیشگیری از اکثر سنگ های کلیه می توانید انجام دهید، نوشیدن مقدار زیادی آب در روز می باشد که این مقدار آب بسته به سن و جنسیت شما می تواند متفاوت باشد.
همچنین، رعایت رژیم غذایی DASH به طور کلی می تواند خطر تشکیل سنگ های کلیه را کاهش دهد. این رژیم غذایی به غذاهای کم سدیم، غذاهای غنی از پتاسیم، منیزیم و کلسیم تأکید دارد و بسته به نوع سنگی که دارید، ممکن است لازم باشد به طور ویژه مقدار سدیم، پروتئین حیوانی یا اگزالات را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. یک متخصص تغذیه می تواند در تنظیم یک برنامه ی غذایی برای تأمین نیازهایتان به شما کمک کند.
با اینکه اکثر سنگ های کلیه، سنگ های کلسیم هستند، کاهش مصرف کلسیم همیشه نمی تواند راه حل خوبی باشد. اگر کلسیم غذای شما بسیار‌کم باشد، ممکن است احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهید. با پزشک خود مشورت کنید تا مقدار کلسیم مناسب برای شما را محاسبه کند. سنگ های سیستین بر اثر یک اختلال ژنتیکی ایجاد می شوند و ممکن است لازم باشد با داروهایی درمان شوند که سطح ph ادرار را افزایش می دهند. اما به طور کلی نوشیدن آب کافی و یک رژیم غذایی سالم نیز می تواند برای از بین بردن این سنگ ها مفید باشد.
