بی اختیاری ادراری-ورزش کگل (بخش چهارم)

در این مقاله مطالعه می کنید:

بی اختیاری ادراری، شکایت شایعی در زنان است که اثر مهمی بر روی کیفیت زندگی آنان می گذارد. بی اختیاری ادراری یک ناتوانی جسمی است که با انزوای اجتماعی همراه بوده و به اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس منجر می شود و جنبه های گوناگون اجتماعی، روحی، شغلی، خانوادگی، جسمی و جنسی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد همچنین توانایی فرد را در لذت بردن از فعالیت های روزانه، روابط اجتماعی، مسافرت و روابط شخصی محدود می کند. بی اختیاری ادراری از نظر اجتماعی مسأله مهمی بوده و یکی از دلایل گوشه گیری و نگهداری افراد مسن در خانه سالمندان میباشد. این امر همچنین در زنان مسلمان که به طهارت اعتقاد دارند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این عارضه از نظر بهداشت نیز مسأله مهمی بوده و علاوه بر عوارض جسمی، در صورت ادامه دوره بیماری و عدم معالجه می تواند باعث مشکلات روانی گردد. میزان شیوع آن بین ۱۰ تا ۴۰ درصد می باشد و شایع ترین فرم آن  بی اختیاری ادراری استرسی (SUI) می باشد که در آن با افزایش فشار داخل  شکمی به هنگام خندیدن، سرفه و عطسه کردن، بلند کردن اجسام سنگین، دویدن و یا تغییر ناگهانی در وضعیت بدن، ادرار بی اختیار خارج می شود.  شیوع بی اختیاری ادراری در زنان نسبت به مردان دو برابر بیشتر است.

ناکچوری یا تکرر ادرار

 این عارضه باعث صرف میلیاردها دلار در سال میشود که برای پوشک بزرگسالان، درمان های دارویی و جراحی جهت پیشگیری از نشت ادرار انجام می شود. سن، ارث، ،BMI، سابقه جراحی برداشتن رحم، حاملگی و زایمان باعث افزایش بروز بی اختیاری ادراری می شوند. استعمال دخانیات، نژاد، یبوست و یائسگی به عنوان فاکتورهای خطر در مورد آن مطرح شد ه اند و مشخص گردیده که احتمالا زایمان انحصاری به شکل سزارین، جلوی بی اختیاری ادراری استرسی نمی گیرد.

ورزش های عضلات کف لگن

در گذشته، جراحی درمان اصلی زنان مبتلا به بی اختیاری ادراری و SUI بود در حالی که امروزه روش های Conservative توسط انجمن بین المللی اختیار ادرار (International Continence Society) خط اول درمان در موارد بی اختیاری ادراری ساده در نظر گرفته می شود. در این میان ورزش های عضلات کف لگن نقش اساسی را در پیشگیری و درمان بی اختیاری ادرار ایفاء می کنند. اساس این ورزش ها بر این استوار است که انقباضات قوی عضلات کف لگن مجرای ادرای (پیشابراه) را بسته و سبب افزایش فشار پیشابراه گردیده و جلوی خروج بی اختیار ادرار را در مواقع افزایش ناگهانی فشار داخل شکم می گیرد.

در مطالعه ای که جهت بررسی اثرات ورزش کف لگن بر روی بی اختیاری استرسی ادرار و بی اختیاری مختلط صورت گرفت، استفاده از این ورزش ها به مدت ۸ هفته قدرت عضلات کف لگن و نیز کیفیت زندگی را به طور معنی دار بهبود بخشید و تعداد دفعات بی اختیار ادرار را کم کرد. در دیگر مطالعات نیز ورزش های کف لگن را درمان مناسبی برای زنان مبتلا به بی اختیاری ادرار ذکر کرده اند.

برای بررسی کیفیت زندگی و بهبود آن پس از درمان در زنان مبتلا به بی اختیاری ادراری، پرسشنامه های  زیادی مطرح است که یکی از مهم ترین آنان IQOL یا Incontinence Quality Of Life می باشد، که در مورد زنان ایرانی نیز، اعتبار و پایایی آن مورد تأیید واقع گردیده است. این پرسشنامه از ۲۲ سوال متفاوت تشکیل می شود و به طور اختصاصی برای بیماران مبتلا به بی اختیاری استرسی ادرار و نیز بی اختیاری مختلط می باشد.

برای بررسی عضلات لگن نیز یک روش پذیرفته شده بین المللی برای درجه بندی قدرت عضلانی، بر اساس سیستم درجه بندی آکسفورد پذیرفته شده است که برای بررسی و ارزیابی عضلات کف لگن استفاده می شود. جهت ارزیابی تأثیر ورزش های کف لگن بر روی بی اختیاری ادراری، پرسشنامه های فوق الذکر به خوبی می تواند بیانگر تأثیر باشند و در مطالعات متفاوت مورد استفاده واقع شده اند.

ورزش لگن

یکی از درمان های محافظه کارانه که برای بی اختیاری ادرار به کار می رود، درمان های فیزیکی است که شامل تقویت (تمرین ها یا ورزش های کف لگن) با یا بدون سایر وسایل مثل مخروط های واژینال و تحریک الکتریکی می باشد. وسیله دیگری جهت کمک به تقویت عضلات کف لگن درست شده که کمک می کند بیماران به صورت هدایت شده عضلات را منقبض سازند.

در سال ۱۹۴۸ کگل، میزان بهبود ۸۴% را در موارد انواع بی اختیاری ادرار با استفاده از تمرینات ورزشی کف لگن بیان کرد و از آن پس به عنوان درمان محافظه کارانه جدی مطرح بوده است. با این حال بعضی مطالعات مطرح کردند که استفاده صحیح از ورزش با استفاده از وسایل همچون بیوفیزیک و مخروط واژینال، ممکن است مؤثرتر باشد. دستگاه تمرینات تقویتی پیشرونده کف لگن وسیله ای است که می تواند به بیمار در جهت انقباض صحیح عضلات کمک دهنده باشد.

کیفیت انجام تمرینات کگل

ورزش کگل بسیار آسان بوده و چنانچه متناوباً انجام پذیرد نتایج بسیار قابل توجهی را در بر خواهد داشت. ورزش کگل ابتدا باید با تشخیص صحیح ماهیچه های لگنی توسط فرد آغاز گردد که معمولا باید همان ماهیچه هایی شناسایی و تقویت گردند که هنگام دفع ادرار از آنها استفاده می گردد. با به درون کشیدن این ماهیچه ها و نگاه داشتن آنها به مدت چند ثانیه، نتایج دلخواه ۱۲ هفته حاصل خواهد گشت.

افراد می توانند این تمرینات را در حالت خوابیده و ریلکس انجام دهند، حتی هنگام رانندگی، انجام کارهای منزل، تماشای تلویزیون نیز می توان با این ماهیچه ها کار کرده و این تمرینات را جزء عادت روزانه و همیشگی خود ساخت.

تعیین محل ماهیچه

زمانی که در دستشوئی مشغول ادرار کردن هستید، سعی کنید جریان ادرار را متوقف کنید. همان ماهیچه ای که با منقبض شدنش، ادرار در حال جریان شما قطع میشود مد نظر است. پس مثل همیشه ادرار را رها کنید و سعی کنید جلوی ادرار را بگیرید. همانطور که گفته شد، توقف جریان ادرار در بین راه، می تواند به شما کمک کند تا بفهمید از چه ماهیچه ای باید استفاده کنید. سعی کنید ادرار کردن خود را تا سه بار متوقف کنید تا از مکان و موقعیت ماهیچه PC مطمئن شوید.

عکسهای ورزش کگل

عکسهای ورزش کگل 1
عکسهای ورزش کگل 2

توجه کنید که نگه داشتن ادرار برای پیدا کردن این ماهیچه یک یا دو بار بیشتر انجام نشود چون نگه داشتن ادرار هنگام خروج بسیار کار غلطی است و باعث برگشت ادرار به مثانه و بعضی مشکلات مجاری اداری می شود پس این نگه داشتن ادرار فقط برای شناسایی انجام می شود. تست دیگر برای آقایان، وقتی است که آلت نعوظ کامل دارد. عضلات کف لگن را جمع کنید و کاری کنید که آلت شما به سمت بالا حرکت کند (در واقع بجهد) یعنی با انقباض، آلت شما بالا می پرد و شما می توانید آنرا با انقباض و انبساط ماهیچه مذکور بالا و پایین کنید.

خانم ها (البته اگر باکره نیستید) دو انگشت اشاره و وسط خود را وارد واژن کنید و حالا مثل همان تمرین نگه داشتن ادرار را انجام دهید، (البته نه هنگام ادرار) باید فشار انقباض ماهیچه لگنی را حس کنید، به این ترتیب که جداره پایین واژن شما به انگشتانتان فشار بیاورد البته نه زیاد. (مگر ماهیچه های کف لگن  قدرتمندی داشته باشید). این تمرین فقط برای است که انقباض این ماهیچه را با سفت کردن شکم اشتباه نگیرید، هر چند اوایل این تمرینات شکم هم منقبض می شود ولی کم کم یاد خواهید گرفت .

علاوه بر این، اگر چه این روش خیلی عملی بنظر نمی رسد، اما اگر یک انگشت خود را در مقعدتان فرو کنید و سعی کنید ماهیچه های لگنی را منقبض کنید، بدین ترتیب شما متوجه انجام این کار خواهید شد، زیرا انگشت شما انقباض (فشار) مقعدتان را احساس خواهد کرد. همیشه سعی کنید که ماهیچه های دیگرتان (مثل ران، پشت و شکم ) را آزاد نگهدارید .

هر چقدر که با ماهیچه های کف لگن بیشتر کار کنید، ماهیچه شما بهتر عمل کرده و مستحکم تر می شود. ماهیچه ها می توانند به شما کمک کند تا بی اختیاری ادرار، نعوظ و ارگاسم خود را بهتر کنترل کنید. اما مثل هر کار دیگری احتیاج به نظم و ترتیب در این کار هم هست.

مجموعه های مختلفی از تمریناتی که می توانید انجام دهید وجود دارند . آن دسته ای را انتخاب کنید که برای شما مناسب تر است و بطور منظم انجامش می دهید. به همسرتان هم بگوئید آنها را انجام دهد؛ زیرا همان مزایائی که برای شما دارد برای او نیز دارد. همیشه بخاطر داشته باشید که باید بقیه ماهیچه هایتان را راحت نگهدارید. (از حرکتهای آنی پرهیز کنید).

تمرین ۱ :

ماهیچه های کف لگن خود را با فواصل ۱۰ ثانیه ای منقبض و آزاد کنید – یعنی یک ثانیه انقباض و ۱۰ ثانیه وقفه در نظر بگیرید. این کار را ۲۰ بار انجام دهید. همین عمل را با وقفه های ۳۰ ثانیه ای انجام دهید. این کار را ۲۰ بار انجام دهید. حالا ۱۰ بار پشت سر هم ماهیچه PC را منقبض و آزاد کنید. هر بار برای ۵ ثانیه و با وقفه های ۵ ثانیه ای بین آنها. سپس ماهیچه  PC را برای ۳۰ ثانیه سفت کنید و برای ۳۰ ثانیه آزاد کنید. ۳ بار این کار را تکرار کنید. دوباره به مرحله اول برگردید و تکرار کنید. در طول روز این کار را مرتب انجام دهید.

تمرین ۲ :

۵ بار ماهیچه را منقبض و آزاد کنید. ۱۰ بار اینکار را تکرار کنید.  ۱۰ بار سریع ماهیچه را منقبض و آزاد کنید. ۳ بار تکرار کنید. ۱۰ بار شل و سفت کردن ماهیچه را در فاصله های زمانی بلند و کوتاه انجام دهید. ۳ بار تکرار کنید. ماهیچه تان را سفت کنید و تا جائی که می توانید نگهدارید . سعی کنید زمان خود را به ۱۲۰ ثانیه برسانید.

تمرین ۳ :

به صورت انقباضات ۶ تا ۸ ثانیه و به دنبال آن ۶  ثانیه استراحت، هر بار به مدت ۱۵ دقیقه، دو بار در روز و برای مدت ۱۲ هفته می باشد.

تمرین ۴ :

فرد به پشت دراز کشیده و در حالی که پاهای وی کمی از هم جدا بوده و کاملا راحت است عضلات کف لگن را منقبض نموده و برای ۱۰ ثانیه انقباض را نگه می دارد و دوباره عضلات را به مدت ۱۰ ثانیه آزاد کرده و راحت می نماید سپس تمرین را  ۱۵ تا ۲۰ بار تکرار می کند. این تمرین را در وضعیت های درازکشیده به پشت، ایستاده و چهار دست و پا انجام می دهند.


دکتر محمد جباری متخصص ارولوژی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
3.2/5 - (52 امتیاز)

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 2روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

   برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر محمد سه شنبه ۱۵ فروردین ۹۶( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 207 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر من در حدود 1.5 سال هست که سوزش ادرار دارم و متاسفانه به علت خجالت به پزشک مراجعه نکردم. مشکل تکرر ادرار ندارم. مواقعی که آب زیاد یا هندوانه یا چیزهای آبدار مصرف میخورم سوزش کم میشه یا از بین میره. ضمنا وقتی فشار خروج رو با دست یا کنترل خودم کم میکنم سوزش کم میشه. ضمنا 1 روز هست که در ناحیه بیضه وقت خوابیدن شبها درد حس میکنم. به نظر شما این موضوع مشکل جدی برام ایجاد میکنه ؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۱۵ فروردین ۹۶( 7 سال پیش)
      سلام
      به نظر من هیچکدام از مشکلاتتان جدی و نگران کننده نیست برخی افراد به دلیل نازک بودن لایه محافظتی سیستم ادراری دچار سوزش می شوند که با مصرف مایعات بیشتر و رقیق شدن مواد زائد دفعی موجود در ادرار این مشکل برطرف می شود که برای شما هم همین توصیه را دارم. درد بیضه در هنگام خواب هم مشکل جدی نمی باشد. علیرغم همه این صحبت ها توصیه می کنم توسط ارولوژیست معاینه و آزمایش و سونوگرافی انجام دهیم تا اطمینان حاصل شود که مشکل جدی وجود ندارد.
  • تصویر کاربر میلاد جمعه ۲۷ اسفند ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 450 مشاهده پرسش
    با سلام. سوالم شاید کمی عجیب به نظر برسه ولی میخواستم بپرسم ایا امکان وجود کیست انگلی در مجاری ادراری اقایان وجود دارد یا نه؟ مثلا اگه فرض کنیم به طریقی منتقل شود ایا میتوان گفت چون داخل مجاری ادراری اسیدی هست انگل در ان محیط از بین خواهد رفت یا نه؟ اگر نه باید از قرص خاصی استفاده کرد یا نه؟ ممنون میشم جواب بدین.
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۲۷ اسفند ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      وجود انگل در سيستم ادراري فقط در برخي از مناطق جهان مثل مصر بومي است و در ايران وجود ندارد با اينحال مي توانيد آزمايش دهيد و بررسي هاي لازم را انجام دهيد
  • تصویر کاربر نیما یکشنبه ۲۲ اسفند ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 527 مشاهده پرسش
    با سلام مدتی هست که به صورت مقطعی در بیضه سمت چپ و گاهی در قسمت داخلی ران (بیشتر پای چپ) احساس درد دارم بعضا این در به صورت مقطعی در کلیه های چپ و راست هم حس کردم و با تحریک جنسی و یا انزال تشدید میگردد با توجه به سابقه ای که از یک بار عفونت ادراری و یک بار عفونت در منی داشتم درمان رو با سیپروفلوکساسین شروع کردم که بعد 4 روز درد شدیدی در تاندون دست راست احساس کردم و مصرف دارو رو قطع کردم (در هنگام مصرف دارو علایم کم شده بود و بعد از قطع مصرف مجددا برگشت) بعد از مراجعه به دکتر (پزشک خانواده) آزمایش ادرار و سونوگرافی تجویز شد که در ادرار اثری از عفونت نبود و سونوگرافی هم کلیه ها و بیضه ها نرمال بود - داروی سفیکسیم تجویز شد که در حال مصرف این دارو هستم و علایم خیلی کمتر شده ولی به محض تحریک جنسی (بدون تماس جنسی یا حتی تماس با آلت ) درد به خصوص در ران و بیضه بر میگردد و تا یکی دو ساعت باقی میماند و بعد از بین میرود. در حال حاضر هم تقریبا 6 روز از مصرف دارو گذشته در حالت عادی یک یا دوبار در روز تیر کشیدن در ران یا بیضه وجود دارد و در حالت تحریک و نعوذ هم درد ران و بیضه بر میگردد .لطفاً راهنمایی بفرمائید
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۲۲ اسفند ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      همانطور که فرمودید در سونو و آزمایش ادرار نکته غیر طبیعی ندارد و و علائم تان خیلی غیر اختصاصی است با اینحال چون با سفیکسیم بهبودی حاصل شده است توصیه می کنم همین روند را تا ۲۰ روز همراه با سلکیب ۱۰۰ میلی روز ۲ عدد ادامه دهید
  • تصویر کاربر نرگس چهارشنبه ۴ اسفند ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 201 مشاهده پرسش
    ن: با سلام من یک پسر هشت ساله دارم مدتی پیش هنگام دفع ادرار چند قطره خون دفع کرد وپس از اینکه ازمایش کشت ادرار و سونوگرافی انجام شد چیزی مشاهده نگردید و طبیعتا دکتر دارویی تجویز نکرد ولی هنوز بعد از دفع ادرار دوچار سوزش و درد در داخل آلت تناسلی میباشد و متاسفانه پزشکان نتوانستند دلیل این سوزش و درد را پیدا کنن ، از شما تقاضا دارم که من رو راهنمایی و کمک کنید، با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۴ اسفند ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      فشار ادرار شان چطور هست؟ آیا سوزنی و پرفشار ادرار می کنند؟
      آیا ادرارشان را زیاد نگه می دارند؟
      در طول روز هر بار که ادرار می کنند اینطور هستند و یا فقط برخی اوقات اینگونه اند؟
      امکانش هست عکس واضحی از سوراخ ادرار فرزندتان ارسال کنید؟
  • تصویر کاربر حسام یکشنبه ۱ اسفند ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 182 مشاهده پرسش
    Telegram: باسلام و خسته نباشید من یک جوان 21 ساله هستم و حدود یک سالی میشه ادرار مکرر دارم یعنی هر دو الی سه ساعت یک بار به طوریکه هر شب دو بار برای ادرار باید از خواب پاشم ، و ریزش موی شدید هم گرفتم و اینم بگم که خود ارضایی هم داشتم ولی الان دو ساله خود ارضایی نکردم هفته ای دو الی سه بار محتلم میشم و تقریبا هر هفته جناب دکتر میترسم که نکنه از علائم پروستات باشه و در طول این مدت خیلی لاغر شدم خود به خود انرژیمو از دست میدم و بعد از محتلم شدن صبح که از خواب پا میشم خیلی خسته ام و تمام عضلات بدنم درد میکنن لطفا تشخیصتون رو بگین اگه از علائم پروستات نیست پس چیه؟ چرا بعد از انجام خود ارضایی این علائم ظاهر شدن؟ با تشکر از جناب دکتر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱ اسفند ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      تكرر ادرار علل متعددي ميتونه داشته و علت پروستات در سن شما بعيد مي باشد و بيشتر براي شما استرس مطرح هست با اينحال براي بررسي علل آن توصيه مي كنم توسط ارولوژيست معاينه و بررسي شويد
درحال دریافت اطلاعات

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی

پرسش از دکتر