انحنای آلت تناسلی و راه های درمان آن

انحنای آلت تناسلی (Penile Curvature or Peyronie’s disease) نادر می باشد. در یک مطالعه میزان وقوع آن را حدود ۱% گزارش کرده است در حالیکه در مطالعه دیگری این بیماری را شایعتر دانسته و میزان شیوع آن را ۴ تا ۱۰ درصد ذکر کرده است. علت آن مشخص نمی باشد. در یک مطالعه علت آن را نقص در رشته های کلاژن ذکر کرده است.

در ارزیابی بیمار گرفتن شرح حالی از سوابق جنسی و پزشکی بیمار برای تشخیص کافی است. معاینه آلت تناسلی حین نعوظ تشخیص را مسجل می کند. عملکرد نعوظ معمولا نرمال است اما در خمیدگی های شدید ممکن است نعوظ هم مختل شود. تنها درمان انحنای مادرزادی آلت جراحی است که در هر زمانی از بلوغ قابل انجام است. روش های جراحی آن مشابه بیماری پیرونی است که در بخش بعدی به آن پرداخته خواهد شد.

بیماری پیرونی Peyronie’s disease

میزان شیوع بیماری پیرونی بین ۰.۴ تا ۹ درصد بوده و علت آن ناشناخته است. ولیکن صدمات و ضربات عروقی جزیی تکرار شونده (repetitive microvascular injury or trauma) به دیواره اجسام غاری آلت پذیرفته ترین فرضیه ایست که در مورد علت این بیماری مطرح شده است. بیماری پیرونی با یک فرایند التهابی ا شروع می شود. این التهاب حاد طولانی باعث جایگزینی بافت نگهدارنده (connective tissue) طبیعی توسط یک پلاک فیبروتیک غیر قابل انعطاف می شود.

تشکیل پلاک می تواند باعث ایجاد خمیدگی و انحنا شود و در صورتی که انحنا شدید باشد ممکن است مانع دخول آلت به داخل واژن (مهبل) شود. شایع ترین بیماری ها و عوامل خطری که به همراه این بیماری دیده می شوند عبارتند از دیابت، بالا بودن فشار خون، اختلالات چربی، گرفتگی عروق قلبی، اختلالات نعوظ، سیگار، و مصرف زیاد الکل. بیماری Dupuytren’s contracture در افرادی که بیماری پیرونی دارند شایع تر است.

بیماری پیرونی می تواند یک بیماری مزمن یا پیشرونده باشد. این بیماری دو فاز دارد. فاز اول همان فاز التهاب حاد است که ممکن است با درد در حالتی که آلت شل است یا نعوظ دارد بروز کند و با یک ندول یا پلاک نرم و انحنای آلت آشکار می شود. در فاز دوم یا فاز فیبروتیک یک پلاک سفت قابل لمس که می تواند در آن رسوب کلسیم دیده شود (Calcification) بروز می کند که در این فاز بیماری انتظار می رود بیماری ثبات یافته و پیشروی آن قطع شود.

با گذشت زمان انحنای آلت در ۳۰ تا ۵۰ درصد بیماران بدتر می شود، در ۴۷ تا ۶۷ درصد بماران انحنا تغییری نکرده و  در ۳ تا ۱۳ درصد بیماران بهبود خود بخود رخ می دهد. بهبود در انحنای آلت معمولا در مراحل ابتدایی بیماری رخ می دهد تا در فاز نهایی بیماری، یعنی زمانی که پلاک تشکیل شده و کلسیفیکاسیون متراکم تشکیل شده است. در ۹۰ درصد بیماران درد با گذشت زمان و معمولا در ۱۲ ماه اول بعد از شروع بیماری برطرف می شود.

این بیماری علاوه بر ایجاد تغییر در عملکرد و فیزیولوژی آلت، باعث پریشانی در مردان شده به طوری که در ۴۸ درصد آقایان دچار افسردگی خفیف تا متوسط شده و آنان را جهت بررسی و درمان به سمت ارولوژیست سوق می دهد.

درمان های غیر جراحی

درمان های غیر جراحی اصولا در بیمارانی تو صیه می شود که در مراحل اولیه و فاز حاد بیماری هستند، یعنی در زمانی که تازه علائم ظاهر شده و پلاک ایجاد شده نرم و غیرمتراکم بوده و هنوز کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم در بافت) رخ نداده است. درمان های غیرجراحی شامل داروهای خوراکی، تزریق به داخل پلاک و درمان های موضعی می باشد. درمان های غیر جراحی در فاز مزمن و ثبات یافته بیماری نقشی ندارد. هیچ داروی مشخصی توسط انجمن پزشکی اروپا برای درمان بیماری پیرونی تائید نشده است. فقط داروی potassium para-aminobenzoate یا همان (Potaba) توسط FDA آمریکا برای درمان بیماری پیرونی “احتمالا موثر” شناخته شده است.

با توجه به اینکه نتایج مطالعات بر روی درمان های غیر جراحی بیماری پیرونی اغلب متناقض می باشد لذا توصیه به درمان های غیر جراحی مشکل می باشد.

درمان های خوراکی شامل موارد زیر است:

☑️ Vitamin E مطالعات اثر بخشی این دارو را در انحنا و سایز پلاک نشان ندادند.

☑️ Potassium para-aminobenzoate (Potaba) بر روی تسکین درد در استفاده یک دوره ۱۲ ماهه اثر داشته و از پیشرفت انحنای آلت جلوگیری می کند و سایز پلاک را شاید کاهش دهد ولی روی کاهش انحنای آلت که از قبل بوجود آمده اثری ندارد.

☑️ Tamoxifen

☑️ Colchicine

☑️ Acetyl esters of carnitine

☑️ Pentoxifylline

درمان های تزریق داخل ضایعه (پلاک) شامل موارد زیر است:

☑️ Steroids

☑️ Verapamil

☑️ Clostridial collagenase

☑️ Interferon

درمان های موضعی شامل موارد زیر می باشد:

☑️ Verapamil

☑️ Iontophoresis

☑️ Extracorporeal shock wave lithotripsy (SWL)

☑️ Traction devices

☑️ Vacuum devices

جمع بندی توصیه های درمان های غیر جراحی بیماری پیرونی

• درمان های غیر جراحی اساسا برای درمان بیمارانی که در فاز اولیه بیماری هستند توصیه می شود. این روش در بیمارانی انتخاب می شود که برای جراحی مناسب نیستند یا در مواقعی که جراحی توسط بیمار مورد پذیرش قرار نمی گیرد.
• درمان خوراکی با POTABA ممکن است باعث کاهش قابل توجه در اندازه پلاک و درد آلت شده و از پیشروی انحنای آلت پیشگیری کند.
• تزریق داخل ضایعه (پلاک) وراپامیل منجر به کاهش قابل توجه انحنای آلت و حجم پلاک می شود.
• تزریق داخل ضایعه (پلاک) کلستریدیال کلاژناز (clostridial collagenase) ممکن است باعث کاهش قابل توجهی در زاویه انحراف آلت، پهنا و طول آلت شود.
• تزریق داخل ضایعه (پلاک) اینترفرون ممکن است باعث بهبود انحنای آلت ، سایز و تراکم پلاک، و درد شود.
• ژل وراپامیل ۱۵% ممکن است باعث بهبود انحنای آلت و سایز پلاک شود.
• درمان با امواج ماوراء صوت (ESWL) تاثیری در بهبود انحنا و سایز پلاک ندارند و نبایستی برای این منظور استفاده شوند اما ممکن است برای درد آلت سودمند باشند.
• وسایلی که آلت را در حالت کشش قرار می دهند و همچنین وکیوم ممکن است انحنا را کاهش و طول آلت را افزایش دهند.
• تزریق داخل ضایعه (پلاک) توسط استروئید ها (کورتن)، کاهش قابل توجهی در انحنای آلت ، سایز پلاک یا درد آلت ایجاد نمی کند.
• درمان های خوراکی با ویتامین E و تاموکسیفن کاهش قابل توجهی در انحنای آلت ، سایز پلاک یادرد ایجاد نمی کنند و برای این منظور نبایستی استفاده شوند.
• دیگر درمان های خوراکی (استرهای استیل، کارنیتین، پنتوکسی فیلین) توصیه نمی شوند.

درمان جراحی انحنای آلت

اگرچه درمان های غیر جراحی برای بیماری پیرونی ( انحنای آلت غیر مادرزادی) نعوظ دردناک را بهبود می بخشند، ولی فقط درصد کمی از بیماران مجددا صاحب آلت صافی خواهند شد. هدف از جراحی تصحیح انحنای آلت تناسلی و ایجاد یک مقاربت و رابطه جنسی لذت بخش می باشد. جراحی فقط در بیمارانی توصیه می شود که حداقل ۳ ماه از زمان تثبیت بیماری پیرونی (یعنی زمانی که انحنای آلت دیگر افزایش نمی یابد) گذشته باشد، اگرچه بعضی پزشکان یک دوره ۶ تا ۱۲ ماه انتظار بعد از تثبیت بیماری را توصیه می کنند.

اهداف و خطرات جراحی بایستی برای بیمار توضیح داده شود بطوری که بیمار بتواند یک تصمیم آگاهانه بگیرد. موضوعاتی که بایستی بیمار از آن ها مطلع باشد شامل خطر احتمال کوتاه شدن آلت، احتمال اختلال در نعوظ، احتمال گزگز آلت تناسلی، احتمال عود مجدد انحنا، احتمال لمس بخیه های زیر پوست می باشد.

دو نوع اصلی جراحی ترمیمی برای انحنای آلت مادرزادی و بیماری پیرونی(انحنای آلت غیر مادرزادی) وجود دارد:

۱) روشی که در آن آلت تناسلی کوتاه تر می شود.در این روش ترمیم بر روی بخش محدب آلت انجام می شود.

۲) روشی که در آن آلت تناسلی بزرگ تر می شود. در این روش ترمیم بر روی بخش مقعر آلت انجام می شود و نیاز به گرافت و استفاده از بافت پیوندی می باشد.

در افرادی که علاوه بر بیماری پیرونی، اختلال در نعوظ هم دارند که به درمان های دارویی پاسخ نداده است علاوه بر تصحیح جراحی انحنا، بایستی برایشان پروتز هم تعبیه نمود. انتخاب مناسب ترین روش جراحی به عواملی همچون طول آلت، شدت انحنا و وضعیت عملکرد نعوظ بستگی دارد. انتظار بیمار قبل از جراحی نیز بایستی مد نظر باشد.

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی