سوزش ادرار علل متعددی می تواند داشته باشد که این علل غالبا قابل تشخیص است البته در مواردی هم نمی توان علت خاصی برای سوزش ادرار پیدا کرد. در ادامه علل سوزش ادرار، روش های تشخیص سوزش ادرار و درمان سوزش ادرار (مانند استفاده از پماد برای سوزش ادرار) را توضیح خواهیم داد.
علل سوزش ادرار
عفونت ادراری: شایعترین علت سوزش ادرار عفونت ادراری است کهدرمان سوزش ادرار بعد از جراحی پروستات معمولا همراه با دیگر علائم مثل تکرر ادرار، خونی شدن ادرار و درد زیر دل همراه هست.
سنگ سیستم ادراری: سنگ های ادراری زمانی که در مثانه یا بخش انتهایی حالب یا در پیشابراه باشند، میتوانند باعث بروز سوزش ادرار بشوند.
بدخیمی ها: گاهی بدخیمیهای مثانه یا پروستات یا پیشابراه، با سوزش ادراری بروز می کنند البته این علت نادر بوده و درصد خیلی کمی از افراد را شامل می شود.
بزرگی خوش خیم پروستات: در رابطه با بزرگی خوش خیم پروستات باید گفت که در مردان با افزایش سن و از حدود ۴۵ تا ۵۰ سالگی، پروستات بزرگ شده و باعث فشار بر روی مجرای ادراری و تنگ شدن آن می شود و از این طریق باعث سوزش ادرار می شود.
التهاب یا عفونت پروستات (پروستاتیت): یکی از علائم پروستاتیت، سوزش ادرار هست، از دیگر علائم احتمالی این حالت می تواند انزال دردناک یا درد حین ادرار کردن و درد زیر دل باشد.
تنگی پیشابراه: تنگی مجرای ادراری باعث می شود تا ادرار با فشار زیادی از محل تنگی عبور کند و این حالت منجر به سوزش ادرار می شود.
التهاب پیشابراه: یکی از علل شایع سوزش ادرار، التهاب پیشابراه می باشد. علت این التهاب می تواند عفونت یا بیماری های خودایمنی یا حساسیت به برخی مواد خوراکی مانند فلفل، ادویه جات، قهوه و چای باشد.
زخم پیشابراه: ضربه حین رابطه جنسی خشن یا سکس اورال یا خودارضایی می تواند باعث آسیب و زخم پیشابراه شده و از این طریق باعث سوزش شود.
روش های تشخیص سوزش ادرار
شرح حال و معاینه
مراجعه به پزشک و دادن شرح حال دقیق به پزشک، قدم اول برای تشخیص میباشد که شامل موارد زیر می شود:
- مدت زمان بروز سوزش ادرار
- مواردی که باعث تسکین یا تشدید سوزش می شود
- سابقه بیماری
- داروهایی که مصرف می کنید
- سابقه جراحی
- اطلاعات مربوط به فعالیت جنسی
- شریک جنسی
و هر موردی که فکر می کنید می تواند به پزشک برای تشخیص دقیق تر کمک کند. از داستان پردازی حین شرح حال دادن پرهیز کنید تا بتوانید بهتر از وقتتان استفاده کنید. بعد از شرح حال نوبت به معاینه می رسد که پزشک را در رسیدن به تشخیص کمک می کند.
آزمایش
مهم ترین آزمایشاتی که در تشخیص سوزش ادرار کمک کننده هستند، شامل آزمایش کامل ادرار و کشت ادرار می باشد. از دیگر آزمایشات می توان به نمونه گیری از ابتدای پیشابراه، سیتولوژی ادرار و آزمایش خون بر اساس تشخیص پزشک اشاره کرد.
تصویربرداری
بعد از آن سی تی اسکن و بعضا عکس رنگی از سیستم ادراری به نام IVP، ممکن است درخواست شود.
سیستوسکوپی
در سیستوسکوپی تمام پیشابراه و پروستات و مثانه، زیر دید مستقیم مشاهده میشود. این کار غالبا با یک بیهوشی سبک و کوتاه مدت انجام می گردد.
درمان سوزش ادرار
درمان براساس علت سوزش ادرار انجام می شود که می تواند شامل:
✔️ آنتی بیوتیک برای درمان عفونت های ادراری یا پروستات یا پیشابراه
✔️ درمان سنگ سیستم ادراری با دارو یا سنگ شکنی یا بعضا جراحی
✔️ درمان بزرگی خوش خیم پروستات با داروهایی مثل تامسولوسین یا ترازوسین یا فیناستراید
در صورت عدم پاسخ به درمان دارویی، جراحی توصیه می شود.
✔️ درمان بدخیمی های سیستم ادراری با جراحی و بعضا پرتو درمانی
✔️ درمان تنگی مجرای ادراری به روش بسته مثل متسع کردن تنگی (دیلاتاسیون) یا برش تنگی با تیغه مخصوص (اینترنال یورتروتومی) و در صورت عدم پاسخ به روش های بسته، روش باز (یعنی یورتروپلاستی) توصیه می شود.
✔️ پرهیز از مصرف غذاهای محرک مثل فلفل و ادویه جات و قهوه و چای پررنگ
✔️ مصرف آب فراوان
✔️ گاهی سوزش فقط مختص زمان ادرار کردن نیست و پیشابراه بصورت دائمی سوزش دارد و در بررسیهای انجام شده نیز علت مشخصی برای آن پیدا نمی شود و علیرغم مصرف آنتی بیوتیک، سوزش تسکین نمی یابد. در این موارد با شک به التهاب غیراختصاصی پیشابراه، آغشته کردن مجرا به پمادهای استروئیدی، بعضا می تواند باعث بهبود سوزش شود.
استفاده از پماد برای درمان سوزش ادرار
پمادهای متعددی برای بهبود سوزش پیشابراه چه حین ادرار کردن و چه در زمانهای دیگر پیشنهاد می شود. استفاده از پماد حتما بایستی به تشخیص و توصیه پزشک انجام شود و قبل آن بایستی آموزش نحوه استفاده از پماد به بیمار داده شود. استفاده از پماد فقط برای سوزش بخش انتهایی مجرا کاربرد دارد. برای آغشته کردن بخش انتهایی پیشابراه به پماد از سرنگ ۲ یا ۵ سی سی، یا از سوندهای نلاتون سایز ۱۴ استفاده می شود. این کار در شب و قبل از خواب انجام می شود.
بیمار ابتدا بایستی ادرار کند، سپس سرنگ ۲ سی سی را از پماد پر کرده و به داخل پیشابراه تزریق کند (بدون استفاده از سوزن) سپس با دست بمدت ۲۰ دقیقه سر آلت تناسلی را فشار دهید تا پماد خارج نشده و کاملا مجرا را آغشته کند یا اینکه سوند را به پماد آغشته کرده و به آرامی داخل مجرا کنید. البته روش اول بهتر و موثرتر هست.
پمادهایی که در این زمینه استفاده می شود متعدد بوده و تفاوت آن ها در میزان اثر بخشی و قدرت دارو می باشد و شامل موارد زیر است:
- هیدروکورتیزون
- بتامتازون
- کلوبتازول
- تاکرولیموس
حواستان باشد این پمادها حتما بایستی با تجویز پزشک و برای مدت محدود استفاده شود و استفاده سرخود و طولانی مدت می تواند به بافت پوششی پیشابراه آسیب برساند.
