عفونت دستگاه ادراری یک بیماری شایع و کوتاه مدت است که برای کودکان، ناراحت کننده و دردناک بوده و می تواند عوارضی نیز ایجاد کند. این بیماری در صورت درمان (استفاده از آنتی بیوتیک ها)، ممکن است در عرض یک هفته برطرف شود. در این مقاله، توضیحاتی در رابطه با علائم عفونت ادراری در کودکان دختر و پسر و درمان آن داده می شود.
عفونت دستگاه ادراری (UTI) در کودکان
این بیماری نوعی عفونت در دستگاه ادراری کودکان است. دستگاه ادراری شامل کلیه ها، میزنای ها (کلیه را به مثانه متصل می کنند) و میزراه (ادرار از طریق آن از بدن خارج می شود)، می باشد. باکتری ها (میکروب ها) از نواحی اطراف مقعد و اندام های تناسلی و یا از طریق خون (که کمتر شایع است) وارد دستگاه ادراری می شوند. از آنجایی که ممکن است عفونت دستگاه ادراری در کودکان مشخص نباشد (به خصوص در سنی که کودک نمی تواند علائم خود را بیان کند)، گاهی اوقات مورد توجه قرار نمی گیرد. برای جلوگیری از گسترش عفونت در بدن و آسیب به کلیه ها، این بیماری نیاز به درمان فوری دارد.
انواع عفونت دستگاه ادراری در کودکان
عفونت های دستگاه ادراری به دو دسته تقسیم می شوند:
- عفونت تحتانی: عفونت در مثانه
- عفونت فوقانی: عفونت در کلیه ها
علت عفونت دستگاه ادراری در کودکان چیست؟
ادرار طبیعی استریل بوده (بدون باکتری یا سایر ارگانیسم های عفونی) و از مایعات، نمک و مواد زائد تشکیل شده است. وقتی میکروارگانیسم ها از راه دهانه میزراه (لوله ای که ادرار از طریق آن دفع می شود) واردن بدن شده و شروع به تکثیر می کنند، عفونت ایجاد می شود. باکتری های مختلفی می توانند باعث عفونت دستگاه ادراری شوند اما بیشتر عفونت ها توسط باکتری اشریشیا کلی (E. coli) ایجاد می شوند که معمولا در دستگاه گوارش زندگی می کند.
علائم عفونت ادراری در کودکان دختر و پسر
این بیماری در کودکان می تواند علائم و نشانه های مختلفی را ایجاد کند. اما شایع ترین علائم در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- درد شکم
- ادرار غلیظ و بدبو
- رشد کم یا رشد نکردن
- کاهش وزن یا عدم وزن گیری
- بی قراری
- استفراغ و اسهال
- تغذیه ضعیف
- ضعف و بی حالی
- زردی
علائم این بیماری در کودکان بزرگتر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس نیاز مکرر و فوری به ادرار کردن اما با این وجود، معمولا فقط مقدار کمی ادرار خارج می شود.
- خیس کردن خود در طول روز یا شب (بی اختیاری ادرار)
- ادرار دردناک یا دشوار (دیسوریا)
- احساس درد و ناراحتی در نواحی بالای استخوان شرمگاهی
- ادرار بدبو
- وجود خون در ادرار
- حالت تهوع و استفراغ
- تب و لرز
- درد کمر یا پهلو (زیر دنده ها)
- خستگی
عفونت دستگاه ادراری چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک ابتدا در مورد سابقه پزشکی کودک سوالاتی می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. سپس ممکن است آزمایشات زیر را تجویز کند:
- آزمایش های ادرار مانند لکوسیت استراز و کشت ادرار برای بررسی وجود باکتری یا گلبول های سفید در ادرار
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه ها یا وجود عفونت
- سونوگرافی یا سی تی اسکن کلیه و مثانه
- آزمایش سیستورتروگرام ادراری (VCUG) برای تشخیص ریفلاکس مثانه (زمانی که ادرار به جای خروج از مثانه، به سمت کلیه ها برمی گردد)
پزشک برای تشخیص عفونت دستگاه ادراری چه سوالاتی می پرسد؟
- علائم کودک چیست؟
- چه مدت است که کودک این علائم را دارد؟
- آیا کودک سابقه مشکلات اورولوژی دارد؟
- آیا سابقه مشکلات اورولوژی در خانواده کودک وجود دارد؟
- کودک شما چه داروهایی مصرف می کند؟
درمان عفونت دستگاه ادراری در کودکان چگونه انجام می شود؟
درمان این بیماری با استفاده از آنتی‌بیوتیک های تزریقی یا خوراکی انجام می شود. همچنین ممکن است پزشک داروهایی را برای از بین بردن تب و یا درد تجویز کند. برخی از آنتی بیوتیک های تجویزی رایج عبارتند از:
- آموکسی سیلین کلاوولانات
- سفیکسیم
- سفپودوکسیم
- سفپروزیل
- سفالکسین
- تری متوپریم و سولفامتوکسازول
چه زمانی ممکن است کودک به دلیل عفونت دستگاه ادراری در بیمارستان بستری شود؟
به دلایل زیر ممکن است کودک نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد:
- در صورتی که بیمار، نوزاد یا کودک خردسال است.
- اگر کودک تب بالایی دارد.
- اگر کمر درد دارد.
- در صورتی که دچار کم آبی بدن شود ( علائم آن شامل ادرار نکردن، خشکی دهان و نداشتن اشک هنگام گریه کردن است)
- در صورتی که نمی تواند آنتی بیوتیک های خوراکی را تحمل کند.
- اگر این نگرانی وجود دارد که عفونت به خون سرایت کرده باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
عفونت دستگاه ادراری نیاز به اقدامات درمانی و مراقبت فوری دارد. در موارد زیر کودکان باید به پزشک مراجعه کنند:
- کاهش تغذیه
- اگر کودک داروهای خانگی را تحمل نمی کند.
- استفراغ
- بالا رفتن تب یا درد
- بی قرار یا بی حال شدن
- بروز علائم نگران کننده
اقدام سریع جهت درمان این بیماری، خطر بروز مشکلات کلیوی و گسترش عفونت را کاهش می دهد.
انواع سوالات شایع
دستگاه ادراری چیست؟
دستگاه ادراری، مایعات و مواد زائد اضافی را از بدن دفع می کند و شامل کلیه ها، میزنای ها، مثانه و میزراه می باشد. کلیه ها خون را تصفیه می کنند و ادرار را می سازند. ادرار از طریق میزنای ها به مثانه می رود. ادرار در مثانه جمع آوری شده و سپس از طریق میزراه از بدن خارج می شود.
عفونت دستگاه ادراری در کودکان چقدر شایع است؟
این بیماری در کودکان یکی از بیماری های شایع است. در سنین قبل از هفت سالگی، از هر ۱۲ دختر و هر ۵۰ پسر، یک نفر به عفونت دستگاه ادراری مبتلا می شود.
تفاوت عفونت دستگاه ادراری و عفونت مثانه در کودکان چیست؟
عفونت مثانه فقط مثانه را تحت تاثیر قرار می دهد، اما عفونت دستگاه ادراری می تواند کل دستگاه ادراری را آلوده کند. بسیاری از علائم این دو بیماری مشابه اند، اما در عفونت دستگاه ادراری احتمالا کودک بیمارتر به نظر می رسد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری قرار دارند؟
ابتلا به عفونت دستگاه ادراری در کودکانی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و همچنین کودکانی که به مدت طولانی (به دلیل سایر بیماری ها) آنتی بیوتیک مصرف کرده اند، شایع تر است. همچنین، کودکانی تحت عمل پیوند عضو قرار گرفته اند، در مقابل ابتلا به عفونت دستگاه ادراری آسیب پذیرتر هستند. علاوه بر این، ناهنجاری های مادرزادی دستگاه ادراری نیز، احتمال ابتلا به عفونت را در کودکان افزایش می دهد. بزرگسالان نیز در معرض خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری قرار دارند.
آیا عفونت دستگاه ادراری یک بیماری مسری است؟
خیر. عفونت دستگاه ادراری نمی تواند به افراد دیگر منتقل شود.
آیا عفونت دستگاه ادراری می تواند در کودکان باعث تب شود؟
بله. تب یکی از علائم این بیماری است. اگرچه بروز تب برای تشخیص عفونت دستگاه ادراری، ضروری نیست و در عفونت های دیگر شایع تر است.
آیا عفونت دستگاه ادراری در کودکان می تواند باعث مشکلات دیگر شود؟
بله. این بیماری می تواند باعث کمر درد یا درد در پهلوی کودکان شود. این درد معمولا در زیر دنده ها ایجاد می شود. علاوه بر این، کودکان مبتلا به عفونت دستگاه ادراری گاهی اوقات ممکن است دچار اسهال نیز شوند.
آیا عفونت دستگاه ادراری در کودکان یکی از علائم مشکلات کلیه یا مثانه است؟
لزوما اینطور نیست. بیشتر کودکانی که به این بیماری مبتلا می شوند، مشکلات دیگری در دستگاه ادراری خود ندارند.
آیا برای درمان عفونت دستگاه ادراری در کودکان باید به پزشک متخصص مراجعه شود؟
پزشک عمومی احتمالا می تواند این بیماری را درمان کند. اما در صورت بروز هر گونه عوارض، ممکن است بیمار به پزشک اورولوژیست یا نفرولوژیست ارجاع داده شود.
چه مدت بعد از شروع درمان، عفونت دستگاه ادراری بهبود می یابد؟
پس از شروع درمان، بیمار معمولا بعد از یک یا دو روز احساس بهبودی پیدا می کند و عفونت طی یک هفته برطرف می شود.
آیا می توان از عفونت دستگاه ادراری در کودکان پیشگیری نمود؟
برای این کار، سعی کنید تا حد ممکن نواحی تناسلی و ادراری کودک خود را تمیز نگه دارید و یا به او بیاموزید که این کار را انجام دهد. این امر به خصوص برای دختران اهمیت زیادی دارد.
چشم انداز و پیش آگهی کودکان مبتلا به عفونت دستگاه ادراری چیست؟
این بیماری نوعی عفونت موقت و کم خطر است. با شروع درمان، عفونت دستگاه ادراری معمولا بعد از یک هفته برطرف می شود، اما ممکن است دوباره عود کند.
آیا عفونت دستگاه ادراری در کودکان منجر به عوارض طولانی مدت می شود؟
حدودا ۳ درصد از کودکان مبتلا به عفونت دستگاه ادراری، ممکن است در آینده دچار مشکلات کلیوی از جمله اسکار بافت کلیه شوند. عوارض اسکار بافت کلیه عبارتند از:
- فشار خون بالا (هایپرتنشن)
- نارسایی مزمن کلیه
- مسمومیت بارداری (توکسمی)
سخن آخر
اگرچه عفونت دستگاه ادراری یک بیماری تهدید کننده حیات نیست، اما ممکن است منجر به بستری شدن در بیمارستان و یا عوارضی شود که می تواند بر کیفیت زندگی کودکان تاثیر بگذارد. اگر مشکوک هستید که کودک شما به این بیماری مبتلا شده، بلافاصله پس از بروز علائم عفونت ادراری در کودکان دخترو پسر به پزشک مراجعه کنید. مطمئن شوید که کودک تمام داروهای تجویز شده را مصرف کند. حتی در صورت بهبودی، مصرف داروها را تا زمان کامل شدن دوره درمان ادامه دهید.
