اگر قبلاً عفونت ادراری را تجربه کرده اید، با حس سوزش به هنگام ادرار کردن آشنایی دارید. در طول بارداری، احتمال عفونت های مجرای ادراری افزایش پیدا می کند. شما ممکن است به طور کلی هیچ علائمی را تجربه نکنید که در صورت درمان نشدن، می تواند موجب بروز مشکلاتی شود. خوشبختانه، این عفونتِ شایع به آسانی قابل کنترل است، بنابراین در صورت ابتلا به هرگونه عفونت ادراری، دوباره می توانید سلامتی و راحتی خود را به دست آورید. در ادامه، عفونت ادراری در بارداری را بیشتر توضیح خواهیم داد.
عفونت ادراری چیست؟
به عفونت باکتریایی مجرای ادراری، عفونت ادراری گفته می شود که مثانه، پیشابراه و در موارد جدی تر، کلیه ها را درگیر می کند. دستگاه ادراری، آب و ضایعات اضافی را از بدن دفع می کند و از دو کلیه، (که ادرار در آنها تولید می شود)، دو حالب (که ادرار را به مثانه می رسانند)، خود مثانه (که ادرار را جمع آوری و ذخیره می کند) و مجرای ادراری تشکیل شده است. گاهی اوقات، باکتری های طبیعی ممکن است از راه پوست و نواحی دیگر وارد مجرای ادراری شوند و درآنجا امکان تکثیر پیدا کنند. در نهایت، تکثیر باکتری ها سبب عفونت می گردد.
عفونت ادراری در بارداری چقدر شایع است؟
۵ درصد زنان ممکن است در طول بارداری خود، حداقل یک بار عفونت ادراری را تجربه کنند. در طول بارداری، فشار رحم در حال انبساط، افزایش هورمون های شل کننده ی عضلات و تمیز نگه داشتن ناحیه پرینه به دلیل برجستگی نوزاد، ورود باکتری روده ای را به مجرای ادراری آسانتر می کند و منجر به عفونت ادراری می شود. در حالیکه عفونت های مثانه، در بین زنان غیر باردار شایع تر هستند، احتمال بروز عفونت های کلیوی در زنان باردار، تقریباً دو برابر عفونت های مثانه است. با این حال، این عفونت ها کاملاً نادر هستند، و تنها در ۲ درصد از خانم های باردار اتفاق می افتند.
علائم عفونت ادراری
بدن هر زن بارداری متفاوت است، بنابراین در مورد هر درد یا ناراحتی، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید، مخصوصاً اگر این علائم معمول عفونت ادراری را تجربه می کنید:
- احساس سوزش در طول ادرار
- دستشویی رفتن های مکرر (گرچه، تکرر ادرار در بارداری به تنهایی شایع است و خطری ندارد)
- نیاز فوری به ادرار کردن و حجم کم ادرار دفع شده
- ادرار بد بو، خونی، مات یا تیره
- تب با درجه پایین
- درد یا ناراحتی در زیر شکم
- دردی که در یک یا هر دو پهلو رخ می دهد، این درد می تواند نشان دهنده ی عفونت کلیه باشد که باید فوراً درمان شود.
- لرز، حالت تهوع، استفراغ و یا تب بالا که از نشانه های عفونت کلیه می باشد.
چه چیزی موجب عفونت ادراری در طول بارداری می شود؟
عوامل مختلفی منجر به عفونت ادراری در طول بارداری می شوند که عبارتند از:
- تغییرات بدن: تمام زنان در معرض عفونت ادراری قرار دارند (حتی بیشتر از مردان)، زیرا مجرای ادراری زنان کوتاهتر است و ورود باکتری به مثانه را آسانتر می کند. اما زنان باردار ممکن است بیشتر مستعد عفونت باشند. تغییرات هورمونی، به باکتری فرصت ورود به مجرای ادراری را می دهد و منجر به عفونت می شود. رحم در حال رشد نیز فشار زیادی به مثانه وارد می کند و تخلیه کامل ادرار را سخت تر می کند. زنان بارداری که چند قلو دارند، بیشتر در معرض عفونت مجرای ادراری قرار دارند.
- باکتری روده: باکتری های عامل عفونت ادراری، می توانند از چند جای مختلف بیایند. تاکنون، منشأ شایع ترین باکتری مهاجم به نام coli از مجاری روده ای می باشد. از آنجا که مجرای ادراری نزدیک به مقعد قرار گرفته است، این باکتری ها به راحتی می توانند به مجرای ادراری منتقل شوند. در هر بار دستشویی رفتن، تمیز کردن و شستشو از جلو به عقب، می تواند به از بین رفتن باکتری کمک کند.
- نزدیکی: رابطه ی جنسی در طول بارداری مشکلی ندارد (تا زمانی که پزشک خلاف آن را به شما بگوید) اما یک جنبه منفی نیز وجود دارد: در طول رابطه ی جنسی، باکتری نزدیک واژن (از جمله coli) ممکن است وارد مجرای ادرار شود. ممکن است کار رومانتیکی نباشد، اما ادرار کردن قبل و بعد از رابطه ی جنسی برای دفع باکتری اهمیت زیادی دارد.
- استرپتوکوکوس گروه B: این نوع باکتری که معمولاً در مجاری روده ای وجود دارد، می تواند موجب عفونت ادراری در دوران بارداری شود. پزشک در اواخر بارداری، شما را برای وجود این عفونت آزمایش می کند و در صورت لزوم، آنتی بیوتیک تجویز می کند.
عوامل خطر دیگری نیز وجود دارد که کمتر می توان از بروز آنها جلوگیری کرد. این عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه ی عفونت ادراری مکرر
- دیابت بارداری
- تجربه ی چند بارداری
- چاقی
- از نظر جنسی فعال بودن
- بیماری سلول های داسی شکل
- سابقه جراحی مجرای ادراری
- آسیب به عصب های کنترل کننده مثانه بر اثر بیماری پارکینسون، اسکلروزیس چندگانه، یا آسیب فیزیکی
تشخیص و درمان عفونت ادراری
آیا فکر می کنید به عفونت ادراری دچار شده اید؟ روش استاندارد برای تشخیص این مشکل (در طول بارداری یا غیربارداری)، کشت ادرار است. اکثر پزشکان یک “نمونه ادرار تمیز میانی” را درخواست می کنند، به طوریکه بیمار باید ناحیه خارجی آلت تناسلی خود را به دقت تمیز کند، سپس قسمت اول ادرار خود را بیرون بریزد، قسمت میانی ادرار را در یک ظرف مخصوص جمع آوری کند و قسمت آخر ادرار را نیز دور بریزد. اگر مشکل شما، عفونت مجرای ادراری تشخیص داده شد، پزشک ممکن است برای از بین رفتن تمام باکتری ها، آنتی بیوتیک ایمن در بارداری را برای یک دوره ی ۷ تا ۱۴ روزه تجویز کند. شما باید داروها را کامل مصرف کنید، حتی اگر در طول درمان احساس بهتری پیدا کردید، باز هم به مصرف آنها ادامه دهید و مقدار زیادی آب بنوشید.
اگر عفونت به کلیه های شما رسیده باشد، پزشک ممکن است توصیه کند در بیمارستان بستری شوید، تا بتوانید آنتی بیوتیک ها را به صورت درون وریدی دریافت کنید. به خاطر داشته باشید که بسیاری از زنان بدون هیچ گونه علائمی به عفونت مجرای ادراری مبتلا هستند. زیرا عفونت درمان نشده می تواند منجر به بروز عوارضی همچون عفونت کلیه، افزایش احتمال محدودیت رشد جنین، پره اکلامپسی و زایمان زودرس شود. در صورت بروز هرگونه علائمی شبیه به عفونت ادراری، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. بنابراین، آزمایش های ادرار در ویزیت های منظم بارداری اهمیت زیادی دارند.
پیشگیری از عفونت ادراری در دوران بارداری
با اینکه با وجود اقدامات احتیاطی، عفونت های ادراری باز هم ممکن است اتفاق بیفتند، با رعایت نکات زیر می توانید به کاهش احتمال آسیب های ناشی از عفونت ادراری در طول بارداری کمک کنید:
✔️ هیدراته نگه داشتن بدن:
سعی کنید روزانه مقدار زیادی آب بنوشید؛ افزایش دفعات دستشویی رفتن، به دفع باکتری از مجرای ادراری کمک می کند.
✔️ دستشویی رفتن به موقع:
شما ممکن است احساس کنید هر ۵ دقیقه یک بار به دستشویی نیاز دارید. اما هرگز نباید ادرار خود را نگه دارید. به محض اینکه نیاز به ادرارکردن پیدا کردید، باید به دستشویی بروید. شما باید از دفع کامل ادرار خود اطمینان حاصل کنید (سعی کنید در حالیکه روی توالت نشسته اید، به جلو خم شوید). قبل از خواب، دوباره مثانه خود را خالی کنید.
✔️ پوشیدن لباس زیر های نخی:
این کار به خشک ماندن مثانه کمک می کند، زیرا باکتری به محیط های مرطوب علاقه دارد. سعی کنید به هنگام خواب، حداقل گاهی اوقات از پوشیدن لباس زیر خودداری کنید.
✔️ شستشو از جلو به عقب:
این کار را باید بعد از هر بار اجابت مزاج انجام دهید.
✔️ اجتناب از مصرف محصولات بهداشتی زنانه:
بسیاری از پودرها، عطرها، صابون ها، اسپری ها، مواد شوینده و کاغذ توالت می توانند موجب تحریک ناحیه حساس بدن شوند.
✔️ تغذیه خوب:
با داشتن یک برنامه ی غذایی خوب و فعالیت منظم در طول بارداری، مقاومت بدن خود را بالا ببرید. برخی از پزشکان، در صورت مصرف آنتی بیوتیک توسط بیمار، خوردن ماست پروبیوتیک را توصیه می کنند، زیرا حاوی میکروب های فعال می باشد که به تعادل باکتری های مفید کمک می کند. با اینکه در گذشته تصور می شد موادی در آب زغال اخته وجود دارد که به کاهش احتمال عفونت مجرای ادراری کمک می کنند، امروزه متخصصان می گویند فواید آن در صورت وجود بسیار جزئی است.
✔️ رعایت بهداشت:
هر بار که دوش می گیرید، سعی کنید قسمت خارجی ناحیه پرینه خود را کاملا تمیز کنید. همچنین بهتر است، ناحیه تناسلی خود را قبل و بعد از رابطه ی جنسی بشویید و مثانه خود را خالی کنید.
