سندرم پلی کیستیک، شرایطی است که در آن تخمدان ها، مقدار زیادی آندروژن تولید می کنند. آندروژن ها، هورمون های جنسی مردانه هستند که معمولاً در تخمدان های زنان به مقدار بسیار کمی تولید می شوند. نامگذاری تخمدان پلی کیستیک به این دلیل است که کیست های کوچک زیادی (کیسه های پر از مایع) در تخمدان ها تشکیل می شوند. گرچه، برخی از زنان مبتلا به این اختلال، در تخمدان های خود کیست ندارند و برخی دیگر که به این اختلال مبتلا نیستند، دچار کیست می شوند.
تخمک گذاری زمانی انجام می شود که یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد می شود. زمانی که این اتفاق می افتد، تخمک را می توان با یک اسپرم مرد بارور کرد. اگر تخمک بارور نشود، در طول عادت ماهانه از بدن خارج می شود. در برخی از موارد بدن زن، مقدار هورمون مورد نیاز برای تخمک گذاری را تولید نمی کند. زمانی که تخمک گذاری اتفاق نمی افتد، ممکن است کیست های کوچک زیادی در تخمدان ها تشکیل شود. این کیست ها هورمون هایی به نام آندروژن تولید می کنند.
زنان مبتلا به سندروم پلی کیستیک، اغلب اوقات دارای سطوح زیادی آندروژن هستند. این اتفاق باعث بروز مشکلات زیادی در دوره عادت ماهانه ی زنان می شود و می تواند موجب بروز علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک شود. درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک، اغلب اوقات با دارو انجام می شود. داروها نمی توانند این بیماری را درمان کنند، اما به کاهش علائم و جلوگیری از مشکلات بیشتر کمک می کنند.
چه چیزی موجب سندرم تخمدان پلی کیستیک می شود؟
علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست. بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری، مقاومت به انسولین دارند. یعنی بدن آنها نمی تواند به طور مؤثر از انسولین استفاده کند. سطوح انسولین در بدن جمع می شوند و ممکن است منجر به افزایش سطوح آندروژن شوند. چاقی نیز می تواند منجر به افزایش مقدار انسولین در بدن و تشدید علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک شود. همچنین سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است در بین اعضای یک خانواده شایع باشد.
عوامل خطر سندرم پلی کیستیک چه مواردی هستند؟
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تآخیر عادت ماهانه، عادت ماهانه نامنظم و یا بسیار سبک
- تخمدان هایی که بزرگ هستند و یا کیست های زیادی دارند.
- زیاد بودن موی بدن، در نقاطی مانند قفسه سینه، شکم و کمر (هیرسوتیسم)
- افزایش وزن به ویژه در اطراف شکم
- آکنه یا پوست چرب
- طاسی یا کم پشتی مو با الگوی مردانه
- ناباروری
- نقاط کوچکی از پوست اضافه روی گردن یا زیر بغل ها (زائده های گوشتی)
- لک های پوستی تیره یا زخم در پشت گردن، زیر بغل ها یا زیر سینه ها
سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک از شما در مورد سوابق پزشکی و علائمتان سؤالاتی خواهد پرسید. همچنین ممکن است معاینات فیزیکی انجام دهد. این معاینات فیزیکی شامل معاینه لگن نیز می شوند. با معاینه لگن می توان سلامت اندام های تناسلی داخلی و خارجی را بررسی کرد. برخی از علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک، شبیه به علائم بیماری های دیگر هستند. به همین دلیل شما باید آزمایش های زیر را انجام دهید:
سونوگرافی: این آزمایش از امواج صوتی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر رگ های خونی، بافت ها و اندام های بدن استفاده می کند. همچنین از سونوگرافی برای بررسی اندازه تخمدان ها و وجود کیست استفاده می شود. این آزمایش همچنین ضخامت پوشش دیواره دخلی رحم (آندومتر) را تعیین می کند.
آزمایشات خون: این آزمایش سطوح آندروژن و دیگر هورمون ها را اندازه گیری می کند. پزشک شما با استفاده از این آزمایش، میزان گلوکز، کلسترول و تری گلیسیرید خون شما را بررسی می کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه درمان می شود؟
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک بستگی به چندین عامل دارد. این عوامل ممکن است شامل سن، شدت علائم و سلامت کلی شما باشند. انواع درمان نیز به قصد بارداری شما در آینده بستگی دارد. اگر قصد باردار شدن داشته باشید، درمان شما شامل موارد زیر می شود:
تغییر در برنامه غذایی و فعالیت فیزیکی: یک برنامه غذایی سالم و فعالیت فیزیکی بیشتر، می تواند به از دست دادن وزن و کاهش علائم شما کمک کند. علاوه بر این، این تغییر باعث می شود بدن شما از انسولین بهتر استفاده کند، سطوح گلوکز خون شما پایین بیاید و تخمک گذاری شما منظم تر شود.
داروهایی که به تخمک گذاری کمک می کنند: داروها می توانند به تخمدان ها کمک کنند به طور طبیعی تخمک آزاد کنند. این داروها همچنین خطرات خاصی را به دنبال دارند و می توانند احتمال چندقلوزایی (دو یا بیشتر) را افزایش دهند و موجب تحریک بیش از حد تخمدان شوند. این اتفاق زمانی می افتد که تخمدان ها بیش از حد هورمون آزاد می کنند و می توانند موجب علائمی همچون ورم شکم و درد لگن شوند. اگر قصد باردار شدن ندارید، درمان شما ممکن شامل موارد زیر باشد:
- قرص های ضدبارداری: این قرصها می توانند به کنترل دوره های عادت ماهانه، سطوح آندروژن کمتر و کاهش آکنه کمک کنند.
- داروهای دیابت: این دارو اغلب برای کاهش مقاومت به انسولین در سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده می شوند. از این داروها همچنین برای کمک به کاهش سطوح آندروژن، آهسته کردن رشد مو و کمک به تخمک گذاری منظم تر استفاده می شود.
- تغییر در رژیم غذایی و فعالیت روزمره: یک برنامه غذایی سالم و فعالیت فیزیکی بیشتر می تواند به از دست دادن وزن و کاهش علائم شما کمک کند. علاوه بر این، این تغییر باعث می شود بدن شما از انسولین بهتر استفاده کند، سطوح گلوکز خون شما پایین بیاید و تخمک گذاری شما منظم تر شود.
- داروهایی برای درمان سایر علائم: برخی از داروها می توانند به کاهش رشد مو یا آکنه کمک کنند.
عوارض سندرم پلی کیستیک چه مواردی هستند؟
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، بیشتر در معرض مشکلات سلامتی جدی تر هستند. این بیماری ها شامل دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، مشکلات قلب و رگ های خونی و سرطان رحم می شوند. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب اوقات دچار مشکلات باروری هستند.
چه زمانی باید به دنبال مراقبت پزشکی باشم؟
در صورت تجربه ی عادت ماهانه نامنظم، رشد موی بیش از حد، آکنه و افزایش وزن برای بررسی شرایط خود به پزشک مراجعه کنید.
