عوامل بالا رفتن psa

ب. بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)

BPH یا هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات، یک بیماری شایع وابسته به سن است که در آن اندازه پروستات بزرگ می‌شود، اما ماهیت آن سرطانی نیست.

• پروستات با افزایش سن به طور طبیعی بزرگ می‌شود. با بزرگ شدن غده پروستات، تعداد بیشتری سلول در آن وجود دارد و این سلول‌ها به طور طبیعی PSA بیشتری تولید می‌کنند. در نتیجه، مردان مسن‌تر مبتلا به BPH اغلب دارای سطح PSA بالاتری هستند. این افزایش PSA در نتیجه افزایش حجم بافت غده‌ای است، نه به دلیل سرطانی بودن سلول‌ها.
  • تأثیر بر PSA: هرچه پروستات بزرگتر باشد، PSA تولیدی آن بیشتر است. پزشکان اغلب این عامل را با اندازه‌گیری حجم پروستات (از طریق سونوگرافی) و محاسبه پارامترهایی مانند تراکم PSA (PSAD) در نظر می‌گیرند تا عوامل بالا رفتن PSA را بهتر تفکیک کنند. درمان BPH (با داروها یا جراحی) می‌تواند منجر به کاهش سطح PSA شود.

ج. پروستاتیت (Prostatitis) 

پروستاتیت به التهاب و تورم غده پروستات اشاره دارد که می‌تواند ناشی از عفونت باکتریایی یا علل غیرباکتریایی باشد.

• پروستاتیت باعث التهاب شدید در بافت پروستات می‌شود. این التهاب، سد بین بافت پروستات و جریان خون را مختل می‌کند و باعث می‌شود مقادیر زیادی از PSA به سرعت وارد خون شوند. افزایش موقت PSA ناشی از پروستاتیت می‌تواند بسیار ناگهانی و بالا (حتی تا ۲۰ یا ۳۰ ng/mL) باشد که این افزایش می‌تواند فرد را به شدت نگران کند.
  • تشخیص و مدیریت: اگر پزشک به پروستاتیت مشکوک باشد (معمولاً همراه با علائمی مانند درد لگنی، تب و تکرر ادرار)، ابتدا درمان آنتی‌بیوتیکی یا ضدالتهابی را شروع می‌کند. آزمایش PSA باید چند هفته پس از پایان دوره درمان تکرار شود تا دلایل افزایش کاذب PSA رد شوند و سطح پایه PSA مشخص گردد.

فعالیت‌های روزمره و مداخلات پزشکی دلایل افزایش کاذب PSA 

علاوه بر بیماری‌ها، برخی از فعالیت‌ها و معاینات پزشکی که فشار مکانیکی بر پروستات وارد می‌کنند، نیز از عوامل بالا رفتن PSA موقت محسوب می‌شوند.

الف. معاینه رکتال (DRE) و مداخلات تشخیصی

هرگونه دستکاری فیزیکی پروستات می‌تواند باعث فشار و خروج PSA به جریان خون شود.

• • معاینه رکتال با انگشت (DRE): این معاینه که بخشی از معاینات معمول ارولوژی است و پزشک از طریق رکتوم غده پروستات را لمس می‌کند، می‌تواند به طور موقت سطح PSA را بالا ببرد. توصیه می‌شود آزمایش خون PSA قبل از معاینه DRE انجام شود تا نتیجه دقیق باشد و دلایل افزایش کاذب PSA نادیده گرفته شوند.
  • بیوپسی پروستات: این روش (که در آن نمونه‌هایی از بافت پروستات برداشته می‌شود) باعث آسیب و التهاب موضعی شدید می‌شود و به طور چشمگیری سطح PSA را بالا می‌برد. سطح PSA پس از بیوپسی می‌تواند برای ۴ تا ۶ هفته یا بیشتر بالا باقی بماند.
  • سونوگرافی ترانس‌رکتال (TRUS): این سونوگرافی نیز که از طریق رکتوم انجام می‌شود، می‌تواند به دلیل فشار پروب، PSA را به طور موقت افزایش دهد.

ب. فعالیت‌های فیزیکی خاص و انزال

برخی از فعالیت‌های کاملاً عادی در زندگی روزمره مردان نیز می‌توانند جزء عوامل بالا رفتن PSA باشند.

• • انزال (Ejaculation): انقباضات عضلانی که در طول انزال رخ می‌دهد، باعث فشار بر غده پروستات شده و می‌تواند مقدار بیشتری PSA را به جریان خون آزاد کند. معمولاً توصیه می‌شود که مردان حداقل ۴۸ ساعت (ترجیحاً ۲ تا ۳ روز) قبل از انجام آزمایش PSA، از هرگونه فعالیت جنسی که منجر به انزال می‌شود، خودداری کنند تا از دلایل افزایش کاذب PSA جلوگیری شود و عدد واقعی‌تری به دست آید.
  • دوچرخه‌سواری شدید: نشستن طولانی مدت بر روی زین باریک دوچرخه می‌تواند فشار مکانیکی قابل توجهی بر ناحیه پرینه و پروستات وارد کند که منجر به افزایش موقت PSA می‌شود. توصیه می‌شود افراد دوچرخه‌سوار قبل از آزمایش PSA، از دوچرخه‌سواری برای مدت کوتاهی اجتناب کنند.