تنگی مجرای ادرار به معنای باریک شدن مجرای ادرار یا در واقع همان پیشابراه است. مجرای ادرار شما، لوله ای است که در طول پروسه دفع ادرار، ادرار را از طریق آلت تناسلی از مثانه به دریچه خروجی مجرای ادرار، یا همان دریچه روی نوک آلت تناسلی، منتقل می کند و به این ترتیب ادرار از بدن خارج می شود.
بسیاری از مردان مبتلا به تنگی مجاری ادرار، با ادرار کردن و کاهش جریان ادرار دچار ناراحتی زیادی می شوند. تنگی مجرای ادرار، می تواند به مرور ایجاد شود و منجر به فشار وارد کردن یا زور زدن در جریان پروسه خروج ادرار از بدن شود. اما در برخی دیگر از موارد، این مشکل به صورت کاملا ناگهانی و بدون هیچ مشکل قبلی ظاهر می شود و در این حالت، نیاز به مراقبت های فوری دارد.
علت تنگی مجرای ادرار چیست؟
به نظر می رسد شایع ترین علت این بیماری، التهاب مزمن و یا آسیب فیزیکی باشد. بافت اسکار یا همان زخم، می تواند به تدریج از موارد زیر تشکیل شود:
- آسیب به آلت تناسلی یا کیسه بیضه و یا آسیب استرادل در ناحیه کیسه بیضه یا پرینه است.
- عفونت ها، اغلب عفونت های مقاربتی مانند کلامیدیا
- قرار دادن کاتترها یا ابزارها در مجرای ادرار در حین جراحی یا کارهای پزشکی
بافت اسکار باعث باریک شدن مجرای ادرار می شود و عمل دفع ادرار را دشوارتر می کند. گاهی اوقات، التهاب یا آسیب های وارده به مجرای ادرار، مدت ها قبل از اینکه تنگی مجرای ادرار رخ دهد و قابل توجه باشد، اتفاق می افتد. اما در موارد دیگر، تنگی مجرای ادرار بلافاصله پس از آسیب وارده به مجرای ادرار، اتفاق می افتد.
علائم تنگی مجرای ادرار چیست؟
بارزترین علامت تنگی مجرای ادرار، ضعیف شدن سیستم دفع ادرار است. علائم این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:
- زور زدن برای دفع ادرار.
- درد در هنگام دفع ادرار.
- عفونت مجاری ادراری.
- پروستاتیت.
برخی از بیماران با میزان تنگی شدید مجرای ادراری، به طور کامل قادر به دفع ادرار نیستند. این وضعیت به عنوان احتباس ادرار شناخته می شود، که در واقع از نظر پزشکی یک وضعیت اورژانسی است. همچنین هیدرونفروز و نارسایی کلیه ممکن است در اثر بازگشت ادرار از مثانه ای که تخلیه ضعیفی دارد، به کلیه ها رخ دهد.
از طرف دیگر، تنگی مجرای ادرار می تواند باعث التهاب پروستات شود. مجرای ادرار شما توسط پروستات، که درست زیر مثانه قرار دارد، احاطه شده است. این التهاب پروستات را به نام پروستاتیت می شناسند. بازگشت ادرار نیز می تواند باعث عفونت های پیچیده دستگاه ادراری شود. البته این مشکلات را می توان با استفاده از آنتی بیوتیک ها و همچنین درمان مشکل تنگی مجرای ادرار، کنترل کرد.
انواع تنگی مجرای ادراری به همراه عکس مجاری ادراری
تنگی های مجرای ادراری (پیشابراه) به دو نوع تقسیم می شوند:
- تنگی های بخش قدامی (انتهایی)
تنگی های بخش قدامی مجرای ادراری (پیشابراه) عموما ناشی از عفوونت مثل عفونت های ناشی از گونوره (سوزاک)، التهاب مجرای ادراری (پیشابراه) مثل ابتلا به بیماری لیکن اسکلروزیس یا BXO، ضربه به آلت تناسلی، ضربه به زیر کیسه بیضه (ناحیه پرینه یا نشیمنگاه که حد فاصل مقعد و کیسه بیضه می باشد و به آن آسیب زین اسبی نیز می گویند)، و سابقه جراحی قبلی هیپوسپادیاس می باشد.
- تنگی های بخش خلفی (ابتدایی) مجرای ادراری (پیشابراه)
تنگی های بخش خلفی مجرای ادراری (پیشابراه) معمولا به دنبال سوند گذاری، تابیدن اشعه به ناحیه لگن، رادیکال پروستاتکتومی یا دیگر جراحی های پروستات، و آسیب های ناشی از ضربه به لگن بویژه شکستگی لگن بدنبال تصادف یا سقوط از ارتفاع ایجاد می شوند. گاهی اوقات علت تنگی مادرزادی بوده و یا اینکه علت مشخصی برای آن پیدا نمی شود.
درمان تنگی مجرای ادراری
درمان تنگی مجرای ادرار عموماً به دو روش انجام می شود:
۱- درمان تنگی مجرای ادراری (پیشابراه) به روش متسع کردن (Urethral dilation)
روش های متعددی برای اتساع تنگی مجرای ادراری (پیشابراه) وجود دارد مثل بالون زدن، استفاده از سوندهای فلزی مخصوص این کار، یا اتساع تنگی بوسیله سوند و توسط خود بیمار.
۲- درمان تنگی مجرای ادراری (پیشابراه) به روش بریدن تنگی (Internal urethrotomy)
بریدن تنگی زیر دید مستقیم (یورتروتومی) بوسیله تیغ مخصوصی که از داخل سیستوسکوپ عبور می کند انجام می شود و بعد از آن برای چند روز سوند تعبیه می شود. در مقایسه ای که بین دو روش متسع کردن و بریدن تنگی زیر دید مستقیم (یورتروتومی) از نظر میزان موفقیت و میزان عود مجدد تنگی انجام شده تفاوتی دیده نشده است. در کل میزان موفقیت درمان تنگی مجرای ادراری با این روش حدود ۲۰% تا ۳۰% تخمین زده می شود لذا بعضی ارولوژیست ها سوند زدن توسط خود بیمار بعد از برش با تیغ را به منظور کاهش میزان عود توصیه می کنند. اما در بعضی مطالعات دیگر دیده شده که نه تنها سوند زدن توسط خود بیمار بعد از برش با تیغ (یورتروتومی) باعث کاهش میزان عود نمی شود بلکه می تواند باعث بروز عوارض دراز مدت قابل توجه و درنهایت خودداری مریض از ادامه این کار شود. هرچه طول تنگی بیشتر باشد احتمال عود نیز بیشتر است.
عواملی که باعث افزایش میزان عود می شوند عبارتند از: سابقه یورتروتومی قبلی، تنگی های بیش از ۲ سانتیمتر، وجود تنگی های متعدد، وجود عفونت ادراری در هنگام یورتروتومی، وجود تنگی در ناحیه مجرای پنایل (بخشی از مجرای ادراری که در داخل آلت تناسلی قرار دارد) و تنگی مجرای ادراری در ناحیه اسفنکتری(مجرای ممبرانوس)، و تنگی هایی که همراه با فیبروز وسیع در بافت اسفنجی اطراف مجرای ادراری (پیشابراه) می باشد. موارد فوق به پزشک کمک می کند تا بیمارانی که مناسب این روش درمانی هستند را به درستی انتخاب کند.
۳- درمان تنگی مجرای ادراری با مخاط دهان
درمان قطعی تنگی مجرای ادراری (پیشابراه) به کمک مخاط دهان یکی از جدیدترین دستاوردهای علم پزشکی در سال های اخیر بوده است که توسط دکتر محمد جباری متخصص ارولوژی و تیم پزشکی انجام شده است. مخاط دهان در ترمیم مجرای ادراری در ارولوژی مورد توجه زیادی قرار گرفته است چرا که مخاط دهان به راحتی در دسترس است، به راحتی می توان آن را از داخل دهان به دست آورد و محل برداشت آن در داخل دهان، کاملا مخفی و پوشیده می ماند. علاوه بر این مخاط دهان مو ندارد و غنی از الاستین بوده که آن را محکم و با دوام می سازد. استفاده از مخاط دهان در درمان تنگی مجرای ادرار به دلیل داشتن لایه ای نازک و پر رگ، تغذیه بافت پیوندی را تسهیل می کند.
فیلم عمل جراحی تنگی مجرای ادرار
برای درمان قطعی تنگی مجرای ادراری ،بیمار از سه روز قبل از عمل تنگی مجرا، دهان خود را با دهان شویه کلرهگزیدین بصورت منظم شستشو می دهد. نیم ساعت قبل از عمل برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می شود که تا زمان خارج نمودن سوند بایستی مصرف آن را ادامه دهد. مدت زمان بستری در بیمارستان برای درمان تنگی مجرای ادرار ۵ روز بوده و بیمار ۲ تا ۳ هفته سوند دارد و قبل از خارج کردن سوند بایستی از مجرای ادراری عکس رنگی گرفته تا از جوش خوردن محل پیوند اطمینان حاصل شود. قبل از عمل تنگی مجرای ادرار انجام عکس رنگی از مجرای ادراری برای ارزیابی محل، تعداد و طول تنگی و همچنین عکس رنگی از مثانه و مجرای ادراری در هنگام ادرار کردن در بررسی اختیار ادراری درگردن مثانه و اتساع مجرای ادراری قبل از محل تنگی کمک کننده و الزامی است.
در مواردی که تنگی مجرای ادراری در ناحیه انتهایی مجرای ادرار می باشد، معمولا پوست آلت را پائین می کشند و بدین ترتیب مجرای ادراری آشکار می شود.
در مواردی که محل تنگی در ناحیه ابتدایی مجرای ادراری می باشد محل برش عمل از ناحیه زیر بیضه می باشد. بعد از باز کردن مجرای ادراری در محلی که تنگ می باشد.
مخاط دهان را به مخاط مجرای ادراری در محل تنگی پیوند می زنند و با این کار قطر مجرای ادراری در محل تنگی را از حدود ۶ فرنچ به بالای ۲۰ فرنچ می رسانند.
عوارض عمل تنگی مجراری ادراری چیست؟
بیماران بایستی بدانند اگرچه این روش جراحی برای عملکرد جنسی کاملا بی خطر می باشد ولی عوارضی همچون تجمع موضعی خون در ادرار ( هماتوم)، عفونت، تنگی سوراخ خروجی ادرار یا فیستول در این روش مانند هر روش جراحی دیگر ممکن است رخ دهد.
درمان گیاهی تنگی مجرای ادرار
تنگی مجرا یک نقص مکانیکال هست لذا درمان دارویی ندارد چه شیمیایی و چه گیاهی!!! مثل اینکه بپرسید درمان گیاهی شکستگی استخوان درشت نی ساق پا چیست؟ قاعدتا درمان شکستگی استخوان جا انداختن و گچ گرفتن و بعضا جراحی است. در مورد تنگی مجرا هم درمان باز کردن تنگی به روش باز یا بسته است.
درمان تنگی مجرای ادرار با دارو
شاید مطالب زیر را هم دوست داشته باشید:
مراقبت های بعد از عمل تنگی مجرای ادرار
- بیماران ضمن انجام پیاده روی روزانه، از انجام هر گونه کار سنگین که باعث ایجاد فشار به ناحیه عمل می شود، پرهیز کنند.
- مصرف فراوان مایعات به ویژه آب بسیار توصیه می شود تا جایی که رنگ ادرار بی رنگ و سفید شود؛ این کار از بروز عفونت پیشگیری می کند. توجه کنید که رنگ ادرار نباید زرد پررنگ باشد.
- بهداشت ناحیه عمل بسیار مهم است. سوندها باید تمیز باشند و هیچ گونه ترشحی به آنها نچسبیده باشد. لذا شست و شوی روزانه ی محل عمل بسیار مهم است.
- آنتی بیوتیک و داروهایی که پزشک تجویز کرده است، حتما می بایست به موقع مصرف شوند.
khadem
سه شنبه ۷ بهمن ۹۳( 9 سال پیش)
تعداد بازدید: 176
مشاهده پرسش
