تشخیص تنگی مجرای ادراری با عکس rug

تنگی مجرای ادراری یکی از بیماری های مزمنی است که متاسفانه افراد زیادی بدلیل عدم آگاهی از اینکه با جراحی باز می توان آن را برای همیشه درمان کرد، سالیان متمادی از علائم آن رنج می برند. در این مقاله سعی می شود تا ضمن پرداختن به علل ایجاد کننده تنگی مجرا و همچنین علائم آن، به روش های تشخیص  تنگی مجرای ادرار از حمله عکس rug و درمان جراحی باز یا یوروتروپلاستی صحبت شود.

چه عواملی باعث تنگی مجرای ادراری می شوند؟

الف- شایع ترین علت بروز تنگی مجرا اقدامات درمانی یا تشخیصی است که توسط پزشکان و همکارانشان مثل پرستاران، بهیاران، تکنسین های اطاقا عمل و … انجام می شود مثل سوند گذاری، تراشیدن تومورهای مثانه یا پروستات از طریق مجرای ادراری و امثال آن.

ب- یکی دیگر از علل تنگی مجرا، ضرباتی است که مستقیم یا غیر مستقیم به مجرای ادراری وارد می شود مثل:

⛔ لگد خوردن به آلت یا زیر بیضه ها (لای پا) در حین نزاع یا ورزش های رزمی یا شوخی های نابجا

⛔ برخورد لای پا با لبه ی جدول یا حین پریدن از روی مانع

⛔ برخورد ضربه ی محکم زین دوچرخه یا اسب به لای پا

⛔ شکستن بخش قدامی لگن حین تصادف با وسایل نقلیه یا سقوط از ارتفاع یا ماندن زیر آوار

⛔ عفونت مجرای ادراری درمان نشده در اثر روابط جنسی محافظت نشده و پر خطر

⛔ علل مادرزادی که البته این علت ناشایع می باشد

⛔ علل ناشناخته

تشخیص تنگی مجرای ادرار

مهم ترین نکته، شک بالینی قوی دکتر اورولوژی به وجود تنگی مجرای ادراری است. وقتی پزشک به تنگی مجرای ادرار شک می کند، ممکن است یک یا همه ی موارد زیر را برای شما درخواست کند:

۱- عکس رنگی مجرا یا RUG یا Retrograde Urethrography

 این روش برای تشخیص تنگی های بخش قدامی مجرای ادراری درخواست می شود. در این شیوه ی عکس گرفتن سوند را ۱ تا ۲ سانت وارد مجرای ادراری کرده و سپس ماده رنگی را بداخل مجرا تزریق می کنند و حین تزریق، عکس گرفته می شود.

۲- عکس رنگی مثانه در حال ادرار کردن یا VCUG یا Voiding CystoUrethrography

این روش برای تشخیص تنگی های بخش خلفی مجرای ادراری و همچنین آسیب های مثانه انجام می شود. در این نوع عکس، پس از اینکه مثانه را با ماده ی رنگی پر می کنند؛ بیمار شروع به ادرار کردن کرده و حین ادرار کردن، عکس گرفته می شود.

۳- سیستوسکپی

 این روش تشخیصی اگر چه در مطب و با بیحسی موضعی هم قابل انجام هست، ولی معمولا در بیمارستان و تحت بیهوشی خفیف با وسیله ای بنام سیستوسکوپ که مجهز به لنز برای مشاهده مجرای ادراری و پروستات و مثانه می باشد، انجام می شود.

چگونه تنگی مجرا درمان می شود؟

✅ روش جراحی بسته

مزیت روش بسته، کوتاه بودن مدت بیهوشی و بستری و همچنین کوتاه بودن زمان سوند داشتن بیمار است؛ ولی بزرگ ترین ایراد روش بسته، عود تنگی بعد از مدتی کوتاه می باشد؛ بطوریکه بین ۷۰ تا ۹۰ درصد احتمال عود تنگی وجود دارد. لذا برخی از متخصصین ارولوژی برای جلوگیری از عود تنگی به بیمار توصیه می کنند تا هر چند روز به خودشان سوند بزنند تا مجرا مجددا تنگ و بسته نشود. در روش بسته بعد از باز کردن مجرا، بیمار به مدت ۵ تا ۷ روز سوند خواهد داشت. روش بسته به دو شیوه انجام می شود:

۱- دیلاتاسیون یا اتساع سازی مجرای ادراری

 در این روش تنگی را به وسیله سوندهای فلزی از شماره های کوچک تا بزرگ، بتدریج متسع و باز می کنیم.

۲- اینترنال یورتروتومی

 در این روش تنگی مجرا به وسیله ی تیغه مخصوص و البته زیر دید مستقیم، برش داده می شود.

✅ روش جراحی باز یا یورتروپلاستی

 این شیوه جراحی نیاز به تبحر و مهارت زیاد دارد و اصولا بایستی توسط جراحان اورولوژیست که در زمینه ترمیمی فوق تخصص دارند، صورت پذیرد تا بهترین نتیجه و کم ترین عوارض را به همراه داشته باشد. مهم ترین مزیت این روش آنست که احتمال عود تنگی بسیار کم و در دستان فوق تخصص اورولوژی ترمیمی بین ۲ تا ۱۰ درصد می باشد. در این روش، بیمار می بایستی سه هفته سوند داشته باشد و بعد از سه هفته عکس رنگی مجرا از کنار سوند گرفته می شود و اگر محل پیوند بخوبی جوش خورده باشد، سوند خارج می شود.

متاسفانه خیلی از بیماران و حتی برخی از متخصصین اورولوژی که اشراف و تسلط کافی به این شیوه ی جراحی که نوعی جراحی سخت و فوق تخصصی است ندارند، این دسته از بیماران را به بهانه وجود عوارض زیاد مثل بی اختیاری ادراری و ناتوانی جنسی از انجام جراحی باز منع کرده و به نوعی می ترسانند؛ درصورتیکه این حرف نادرست بوده و این عوارض در جراحی باز رخ نمی دهد. روش جراحی باز به دو شیوه انجام می شود:

✅  یورتروپلاستی انتها به انتها (End To End Urethroplasty)

در این روش که برای درمان تنگی هایی با طول نسبتا کوتاه به کار می رود، محل تنگی را برداشته و دو انتهای سالم مجرا را به هم پیوند می زنند.

✅ یورتروپلاستی با پیوند مخاط دهان (داخل گونه) (Buccal Mucosal Graft Urethroplasty)

در این روش که برای درمان تنگی های با طول بلند بکار می رود، محل تنگی را در طول مجرا برش داده و متناسب با اندازه طول تنگی از مخاط داخل دهان برداشته و به محل تنگ شده مجرا اضافه کرده و به این نحو تنگی را متسع و باز می کنند. در روش یورتروپلاستی با پیوند مخاط دهان، مشکل جدی برای دهان پیش نمی آید و از آنجایی که محل برش از داخل دهان هست، جای آن پنهان مانده و با بخیه جذبی ترمیم می شود.

افرادی که دچار تنگی مجرای ادراری می شوند با چه علائم و نشانه هایی مواجه هستند؟

قبل از هر چیز بایستی بدانید که علائم تنگی مجرای ادراری مختص تنگی مجرا نبوده و در برخی بیماری ها و موارد دیگر مثل بزرگی خوش خیم پروستات، التهاب پروستات یا پروستاتیت، مثانه ی عصبی یا تنبلی مثانه، اسپاسم عضلات خروجی مثانه و در برخی افراد وسواسی نیز دیده می شود. لذا وجود عوامل ایجاد کننده ی تنگی و همچنین شک بالینی پزشک کلید حرکت به سمت تشخیص تنگی می باشد. این علائم شامل:

– کاهش فشار ادرار

– باریک شدن جریان ادرار

– سوزش ادرار

– افزایش دفعات ادرار کردن (تکرر ادرار)

– عدم تخلیه کامل ادرار

– طولانی شدن زمان ادرار کردن و سر دستشویی نشستن

– فوریت در ادرار کردن

– قطع و وصل شدن ادرار

– قطره ای آمدن بخش انتهایی ادرار

– زور زدن حین ادرار کردن

– معطل شدن برای شروع جریان ادرار

– همراه شدن خون با ادرار

– بیدار شدن در شب برای ادرار کردن (شب ادراری)

– درد حین ادرار کردن

عوارض تنگی مجرای ادراری

⚠ احتباس ادراری یا به اصطلاح شاش بند شدن

⚠ عفونت های ادراری عود کننده

⚠   عفونت بیضه و پروستات

⚠ نازایی بدلیل عدم خروج مناسب و کامل منی

⚠ نارسایی کلیه

⚠ آسیب عضلات مثانه

⚠ بی اختیاری ادراری