بی اختیاری ادراری-ورزش کگل (بخش چهارم)

در این مقاله مطالعه می کنید:

بی اختیاری ادراری، شکایت شایعی در زنان است که اثر مهمی بر روی کیفیت زندگی آنان می گذارد. بی اختیاری ادراری یک ناتوانی جسمی است که با انزوای اجتماعی همراه بوده و به اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس منجر می شود و جنبه های گوناگون اجتماعی، روحی، شغلی، خانوادگی، جسمی و جنسی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد همچنین توانایی فرد را در لذت بردن از فعالیت های روزانه، روابط اجتماعی، مسافرت و روابط شخصی محدود می کند. بی اختیاری ادراری از نظر اجتماعی مسأله مهمی بوده و یکی از دلایل گوشه گیری و نگهداری افراد مسن در خانه سالمندان میباشد. این امر همچنین در زنان مسلمان که به طهارت اعتقاد دارند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این عارضه از نظر بهداشت نیز مسأله مهمی بوده و علاوه بر عوارض جسمی، در صورت ادامه دوره بیماری و عدم معالجه می تواند باعث مشکلات روانی گردد. میزان شیوع آن بین ۱۰ تا ۴۰ درصد می باشد و شایع ترین فرم آن  بی اختیاری ادراری استرسی (SUI) می باشد که در آن با افزایش فشار داخل  شکمی به هنگام خندیدن، سرفه و عطسه کردن، بلند کردن اجسام سنگین، دویدن و یا تغییر ناگهانی در وضعیت بدن، ادرار بی اختیار خارج می شود.  شیوع بی اختیاری ادراری در زنان نسبت به مردان دو برابر بیشتر است.

ناکچوری یا تکرر ادرار

 این عارضه باعث صرف میلیاردها دلار در سال میشود که برای پوشک بزرگسالان، درمان های دارویی و جراحی جهت پیشگیری از نشت ادرار انجام می شود. سن، ارث، ،BMI، سابقه جراحی برداشتن رحم، حاملگی و زایمان باعث افزایش بروز بی اختیاری ادراری می شوند. استعمال دخانیات، نژاد، یبوست و یائسگی به عنوان فاکتورهای خطر در مورد آن مطرح شد ه اند و مشخص گردیده که احتمالا زایمان انحصاری به شکل سزارین، جلوی بی اختیاری ادراری استرسی نمی گیرد.

ورزش های عضلات کف لگن

در گذشته، جراحی درمان اصلی زنان مبتلا به بی اختیاری ادراری و SUI بود در حالی که امروزه روش های Conservative توسط انجمن بین المللی اختیار ادرار (International Continence Society) خط اول درمان در موارد بی اختیاری ادراری ساده در نظر گرفته می شود. در این میان ورزش های عضلات کف لگن نقش اساسی را در پیشگیری و درمان بی اختیاری ادرار ایفاء می کنند. اساس این ورزش ها بر این استوار است که انقباضات قوی عضلات کف لگن مجرای ادرای (پیشابراه) را بسته و سبب افزایش فشار پیشابراه گردیده و جلوی خروج بی اختیار ادرار را در مواقع افزایش ناگهانی فشار داخل شکم می گیرد.

در مطالعه ای که جهت بررسی اثرات ورزش کف لگن بر روی بی اختیاری استرسی ادرار و بی اختیاری مختلط صورت گرفت، استفاده از این ورزش ها به مدت ۸ هفته قدرت عضلات کف لگن و نیز کیفیت زندگی را به طور معنی دار بهبود بخشید و تعداد دفعات بی اختیار ادرار را کم کرد. در دیگر مطالعات نیز ورزش های کف لگن را درمان مناسبی برای زنان مبتلا به بی اختیاری ادرار ذکر کرده اند.

برای بررسی کیفیت زندگی و بهبود آن پس از درمان در زنان مبتلا به بی اختیاری ادراری، پرسشنامه های  زیادی مطرح است که یکی از مهم ترین آنان IQOL یا Incontinence Quality Of Life می باشد، که در مورد زنان ایرانی نیز، اعتبار و پایایی آن مورد تأیید واقع گردیده است. این پرسشنامه از ۲۲ سوال متفاوت تشکیل می شود و به طور اختصاصی برای بیماران مبتلا به بی اختیاری استرسی ادرار و نیز بی اختیاری مختلط می باشد.

برای بررسی عضلات لگن نیز یک روش پذیرفته شده بین المللی برای درجه بندی قدرت عضلانی، بر اساس سیستم درجه بندی آکسفورد پذیرفته شده است که برای بررسی و ارزیابی عضلات کف لگن استفاده می شود. جهت ارزیابی تأثیر ورزش های کف لگن بر روی بی اختیاری ادراری، پرسشنامه های فوق الذکر به خوبی می تواند بیانگر تأثیر باشند و در مطالعات متفاوت مورد استفاده واقع شده اند.

ورزش لگن

یکی از درمان های محافظه کارانه که برای بی اختیاری ادرار به کار می رود، درمان های فیزیکی است که شامل تقویت (تمرین ها یا ورزش های کف لگن) با یا بدون سایر وسایل مثل مخروط های واژینال و تحریک الکتریکی می باشد. وسیله دیگری جهت کمک به تقویت عضلات کف لگن درست شده که کمک می کند بیماران به صورت هدایت شده عضلات را منقبض سازند.

در سال ۱۹۴۸ کگل، میزان بهبود ۸۴% را در موارد انواع بی اختیاری ادرار با استفاده از تمرینات ورزشی کف لگن بیان کرد و از آن پس به عنوان درمان محافظه کارانه جدی مطرح بوده است. با این حال بعضی مطالعات مطرح کردند که استفاده صحیح از ورزش با استفاده از وسایل همچون بیوفیزیک و مخروط واژینال، ممکن است مؤثرتر باشد. دستگاه تمرینات تقویتی پیشرونده کف لگن وسیله ای است که می تواند به بیمار در جهت انقباض صحیح عضلات کمک دهنده باشد.

کیفیت انجام تمرینات کگل

ورزش کگل بسیار آسان بوده و چنانچه متناوباً انجام پذیرد نتایج بسیار قابل توجهی را در بر خواهد داشت. ورزش کگل ابتدا باید با تشخیص صحیح ماهیچه های لگنی توسط فرد آغاز گردد که معمولا باید همان ماهیچه هایی شناسایی و تقویت گردند که هنگام دفع ادرار از آنها استفاده می گردد. با به درون کشیدن این ماهیچه ها و نگاه داشتن آنها به مدت چند ثانیه، نتایج دلخواه ۱۲ هفته حاصل خواهد گشت.

افراد می توانند این تمرینات را در حالت خوابیده و ریلکس انجام دهند، حتی هنگام رانندگی، انجام کارهای منزل، تماشای تلویزیون نیز می توان با این ماهیچه ها کار کرده و این تمرینات را جزء عادت روزانه و همیشگی خود ساخت.

تعیین محل ماهیچه

زمانی که در دستشوئی مشغول ادرار کردن هستید، سعی کنید جریان ادرار را متوقف کنید. همان ماهیچه ای که با منقبض شدنش، ادرار در حال جریان شما قطع میشود مد نظر است. پس مثل همیشه ادرار را رها کنید و سعی کنید جلوی ادرار را بگیرید. همانطور که گفته شد، توقف جریان ادرار در بین راه، می تواند به شما کمک کند تا بفهمید از چه ماهیچه ای باید استفاده کنید. سعی کنید ادرار کردن خود را تا سه بار متوقف کنید تا از مکان و موقعیت ماهیچه PC مطمئن شوید.

عکسهای ورزش کگل

عکسهای ورزش کگل 1
عکسهای ورزش کگل 2

توجه کنید که نگه داشتن ادرار برای پیدا کردن این ماهیچه یک یا دو بار بیشتر انجام نشود چون نگه داشتن ادرار هنگام خروج بسیار کار غلطی است و باعث برگشت ادرار به مثانه و بعضی مشکلات مجاری اداری می شود پس این نگه داشتن ادرار فقط برای شناسایی انجام می شود. تست دیگر برای آقایان، وقتی است که آلت نعوظ کامل دارد. عضلات کف لگن را جمع کنید و کاری کنید که آلت شما به سمت بالا حرکت کند (در واقع بجهد) یعنی با انقباض، آلت شما بالا می پرد و شما می توانید آنرا با انقباض و انبساط ماهیچه مذکور بالا و پایین کنید.

خانم ها (البته اگر باکره نیستید) دو انگشت اشاره و وسط خود را وارد واژن کنید و حالا مثل همان تمرین نگه داشتن ادرار را انجام دهید، (البته نه هنگام ادرار) باید فشار انقباض ماهیچه لگنی را حس کنید، به این ترتیب که جداره پایین واژن شما به انگشتانتان فشار بیاورد البته نه زیاد. (مگر ماهیچه های کف لگن  قدرتمندی داشته باشید). این تمرین فقط برای است که انقباض این ماهیچه را با سفت کردن شکم اشتباه نگیرید، هر چند اوایل این تمرینات شکم هم منقبض می شود ولی کم کم یاد خواهید گرفت .

علاوه بر این، اگر چه این روش خیلی عملی بنظر نمی رسد، اما اگر یک انگشت خود را در مقعدتان فرو کنید و سعی کنید ماهیچه های لگنی را منقبض کنید، بدین ترتیب شما متوجه انجام این کار خواهید شد، زیرا انگشت شما انقباض (فشار) مقعدتان را احساس خواهد کرد. همیشه سعی کنید که ماهیچه های دیگرتان (مثل ران، پشت و شکم ) را آزاد نگهدارید .

هر چقدر که با ماهیچه های کف لگن بیشتر کار کنید، ماهیچه شما بهتر عمل کرده و مستحکم تر می شود. ماهیچه ها می توانند به شما کمک کند تا بی اختیاری ادرار، نعوظ و ارگاسم خود را بهتر کنترل کنید. اما مثل هر کار دیگری احتیاج به نظم و ترتیب در این کار هم هست.

مجموعه های مختلفی از تمریناتی که می توانید انجام دهید وجود دارند . آن دسته ای را انتخاب کنید که برای شما مناسب تر است و بطور منظم انجامش می دهید. به همسرتان هم بگوئید آنها را انجام دهد؛ زیرا همان مزایائی که برای شما دارد برای او نیز دارد. همیشه بخاطر داشته باشید که باید بقیه ماهیچه هایتان را راحت نگهدارید. (از حرکتهای آنی پرهیز کنید).

تمرین ۱ :

ماهیچه های کف لگن خود را با فواصل ۱۰ ثانیه ای منقبض و آزاد کنید – یعنی یک ثانیه انقباض و ۱۰ ثانیه وقفه در نظر بگیرید. این کار را ۲۰ بار انجام دهید. همین عمل را با وقفه های ۳۰ ثانیه ای انجام دهید. این کار را ۲۰ بار انجام دهید. حالا ۱۰ بار پشت سر هم ماهیچه PC را منقبض و آزاد کنید. هر بار برای ۵ ثانیه و با وقفه های ۵ ثانیه ای بین آنها. سپس ماهیچه  PC را برای ۳۰ ثانیه سفت کنید و برای ۳۰ ثانیه آزاد کنید. ۳ بار این کار را تکرار کنید. دوباره به مرحله اول برگردید و تکرار کنید. در طول روز این کار را مرتب انجام دهید.

تمرین ۲ :

۵ بار ماهیچه را منقبض و آزاد کنید. ۱۰ بار اینکار را تکرار کنید.  ۱۰ بار سریع ماهیچه را منقبض و آزاد کنید. ۳ بار تکرار کنید. ۱۰ بار شل و سفت کردن ماهیچه را در فاصله های زمانی بلند و کوتاه انجام دهید. ۳ بار تکرار کنید. ماهیچه تان را سفت کنید و تا جائی که می توانید نگهدارید . سعی کنید زمان خود را به ۱۲۰ ثانیه برسانید.

تمرین ۳ :

به صورت انقباضات ۶ تا ۸ ثانیه و به دنبال آن ۶  ثانیه استراحت، هر بار به مدت ۱۵ دقیقه، دو بار در روز و برای مدت ۱۲ هفته می باشد.

تمرین ۴ :

فرد به پشت دراز کشیده و در حالی که پاهای وی کمی از هم جدا بوده و کاملا راحت است عضلات کف لگن را منقبض نموده و برای ۱۰ ثانیه انقباض را نگه می دارد و دوباره عضلات را به مدت ۱۰ ثانیه آزاد کرده و راحت می نماید سپس تمرین را  ۱۵ تا ۲۰ بار تکرار می کند. این تمرین را در وضعیت های درازکشیده به پشت، ایستاده و چهار دست و پا انجام می دهند.


دکتر محمد جباری متخصص ارولوژی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
3.2/5 - (52 امتیاز)

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 2روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

   برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر علی دوشنبه ۳۰ مهر ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 197 مشاهده پرسش
    سلام دکتر جان
    بنده عفونت بیضه و پروستات داشتم
    الان مدت ها بعد درمان همچنان احساس داغی شدید داخل مخرج دارم ( سوزش و علایم تکررر و انسداد ادرار ندارم)
    سنم 22 ساله و با ماینه مقعدی پروستاتم نرم و بزرگه اما تو سونو 23 سیسی
    این احساس داغی شدید مقعد چجوری از بین میره؟(ازمایش عفونت منفی است)
    استما ب بهبودی کمک میکند؟؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۳۰ مهر ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      خیر استمنا کمکی نمی کند. پماد آنتی هموروئید و جکوزی ممکن است مفید باشد. شاید اصلا منشا آن پروستات نباشد

  • تصویر کاربر مهدی شنبه ۲۸ مهر ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 170 مشاهده پرسش
    سلام وعرض وقت بخیر خدمت شما.می خواستم بدونم عمل جراحی باز تا چند درصد بهبودی داره که دیگه تنگی بر نگرده.من چند ساله تنگی مجرا دارم در قسمت خلفی دقیقا زیر بیضه ها کلی دوا و دکتر رفتم و2بار عمل دیلاتاسیون انجام دادم گشادکردن قسمت تنگی و بعد از گذشت 1ماه دوباره مثل حالت اولش میشه واین تنگی بر اثر هیچگونه مشکلی پیش امده وآزمایشاتم نشون میدن هیچ مشکلی ندارم فقط یه مقدار عفونت دیده شده داخل مثانه خیلی ممنون میشم کمکم کنید وطول تنگی کمتر از 2سانته ممنون از لطفتون وتوجه شما به بیماران سپاس
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۵ مهر ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      برای دادن نظر دقیق به سوال شما نیاز به دیدن عکس رنگی مجرای ادراری است. توصیه می کنم عکس خود را برای من از همین طریق ارسال کنید. ولی درکل میزان موفقیت بالای ۹۵ درصد است.

    2. تصویر کاربر مهدی پنجشنبه ۲۶ مهر ۹۷( 6 سال پیش)
      ممنون از پاسختون اما در حال حاظر عکسی ندارم و اینکه رد بخیه ها بعدا مشکل ساز نمیشه
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۲۸ مهر ۹۷( 6 سال پیش)

      خیر مشکل ساز نمیشه

    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۲۸ مهر ۹۷( 6 سال پیش)

      خیر مشکل ساز نمیشه

    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۲۸ مهر ۹۷( 6 سال پیش)

      خیر مشکل ساز نمیشه

    6. نمایش سایر 4 پاسخ
  • تصویر کاربر مرتضی دوشنبه ۱۶ مهر ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 372 مشاهده پرسش
    با سلام خدمت آقای دکتر جباری وقتتون بخیر.
    حسینی هستم، آقای دکتر شما دستور داده بودین که عکس یوروفلومتری بگیرم و برای شما بفرستم، متاسفانه از هفته گذشته پیگیر گرفتن این عکس شدم ولی در استان کرمان دستگاهش وجود ندارد، مجبورم به استان دیگری بروم و برام مشکل و هزینه بر می باشد. خواستم خواهش کنم اگه امکانش هست عکس یا آزمایش دیگری را جایگزینش بکنید. ممنونم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۵ مهر ۹۷( 6 سال پیش)
      سلام
      البته این عکس نیست و جایگزین هم ندارد
      من که مطمئنم مشکلی ندارید چون خودتان دل نگران بودید گفتم که انجام دهید وگرنه همان سه ماه بعد از عمل در تهران انجام دهید
    2. تصویر کاربر مرتضی دوشنبه ۱۶ مهر ۹۷( 6 سال پیش)
      با سلام. من در استان یزد توانستم نوبت تست بگیرم اما هزینه این تست 800 هزار تومان می باشد. با توجه به توضیحات شما و اینکه خیالم راحتتر شده است، خواستم با اجازه شما همون سه ماه آینده که می خواهم بیام خدمتتون، این تست را انجام بدهم.
      تنها سوالم این است که در ارضاء جنسی اصلا جهشی وجود ندارد و فقط می ریزد، بنظر شما این مسئله طبیعی می باشد؟
      معذرت می خواهم که همیشه مزاحم وقت شما هستم.
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۱۶ مهر ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      من با انجام تست ۳ ماه بعد از عمل موافقم. بله این موضوع بعد از عمل طبیعی است و البته هیچ تاثیر در توان باروری شما ندارد

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر مریم دوشنبه ۹ مهر ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 313 مشاهده پرسش
    با سلام.
    آقای دکتر برای من ۱۱ ماه پیش سوند گذاشتند و درد شدید در مجرا هنگام وارد شدن سوند داشتم در حال حاضر ادرارم نازک تر از قبل شده اگر در روز ۳ مرتبه دفع داشته باشم ۲ مرتبه نازک است و ۱ مرتبه متوسط است.اخر ادرار با زور زدن در چند مرتبه و قطع و وصل شدن تخلیه میکنم و زمانی هم که با زور زدن دفع نمیکنم چند قطره اخر ادرار خارج میشود گاهی اوقات در مجاری ادرار بعد از تخلیه احساس سوزش لحظه ای دارم.تکرر ادرار و فوریت در ادرار ؛ تاخیر در شروع ادرار ندارم.تستVCUG؛ سونو کلیه و مثانه ؛ کشت ادرار خدا رو شکر نرمال بود.آقای دکتر من نگران تنگی مجرا هستم .پزشکم به دلیل اینکه باقیمانده ادرار در مثانه بعد از تخلیه نرمال بود گفتند نیاز به سیستوسکوپی نیست.ایا مبتلا به تنگی مجرا هستم؟
    با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۹ مهر ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      در خانم ها تنها راه تشخیص تنگی مجرا ، انجام سیستوسکپی است. به نظر بهتره سیستوسکپی هم انجام دهید گرچه احتمال تنگی در خانم ها اصولا خیلی کم می باشد

  • تصویر کاربر فریبا یکشنبه ۱ مهر ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 188 مشاهده پرسش
    Mehrabani:
    اقای دکتر سلام.بنده بخاطر توده درکف مثانه عمل شدم.1سانتی از پروگزیمال مجاریم برداشته شده بود.که با دوماه سوندگذاری فیستول بسته شد.الان تنگی مجاری گرفتم و دوبار دیلاته شدم که دوباره الان تنگیم داره برمیگرده ... آیا با ادامه ی دیلاته خوب میشم؟ هربار که دیلاته کردم دوهفته الی 3هفته فقط درست ادرارم میومد. ..‌ شنیدم نهایت کار عمل باز هستش.ولی من توان عمل ندارم .ترس ازبی اختیاری عمری دارم وترس عود دوباره... فقط 33سالمه ... هیچ روشی دیگه ای نیست که خوب بشم؟؟؟ من 6ماهه پیش عمل شدم و بی اختیاری شدید هم دارم...ولی تنگی بیشتر اذیتم میکنه و ناراحتم..چیکا باید بکنم؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱ مهر ۹۷( 6 سال پیش)
      سلام
      بین این دو روش یکی را باید انتخاب کنید سوند زدن هر از چند گاهی یا جراحی باز
      البته اگر هر ۲ تا ۳ هفته هست سوند زدن بهتره
درحال دریافت اطلاعات

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی

پرسش از دکتر