بی اختیاری ادراری-ورزش کگل (بخش چهارم)

در این مقاله مطالعه می کنید:

بی اختیاری ادراری، شکایت شایعی در زنان است که اثر مهمی بر روی کیفیت زندگی آنان می گذارد. بی اختیاری ادراری یک ناتوانی جسمی است که با انزوای اجتماعی همراه بوده و به اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس منجر می شود و جنبه های گوناگون اجتماعی، روحی، شغلی، خانوادگی، جسمی و جنسی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد همچنین توانایی فرد را در لذت بردن از فعالیت های روزانه، روابط اجتماعی، مسافرت و روابط شخصی محدود می کند. بی اختیاری ادراری از نظر اجتماعی مسأله مهمی بوده و یکی از دلایل گوشه گیری و نگهداری افراد مسن در خانه سالمندان میباشد. این امر همچنین در زنان مسلمان که به طهارت اعتقاد دارند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این عارضه از نظر بهداشت نیز مسأله مهمی بوده و علاوه بر عوارض جسمی، در صورت ادامه دوره بیماری و عدم معالجه می تواند باعث مشکلات روانی گردد. میزان شیوع آن بین ۱۰ تا ۴۰ درصد می باشد و شایع ترین فرم آن  بی اختیاری ادراری استرسی (SUI) می باشد که در آن با افزایش فشار داخل  شکمی به هنگام خندیدن، سرفه و عطسه کردن، بلند کردن اجسام سنگین، دویدن و یا تغییر ناگهانی در وضعیت بدن، ادرار بی اختیار خارج می شود.  شیوع بی اختیاری ادراری در زنان نسبت به مردان دو برابر بیشتر است.

ناکچوری یا تکرر ادرار

 این عارضه باعث صرف میلیاردها دلار در سال میشود که برای پوشک بزرگسالان، درمان های دارویی و جراحی جهت پیشگیری از نشت ادرار انجام می شود. سن، ارث، ،BMI، سابقه جراحی برداشتن رحم، حاملگی و زایمان باعث افزایش بروز بی اختیاری ادراری می شوند. استعمال دخانیات، نژاد، یبوست و یائسگی به عنوان فاکتورهای خطر در مورد آن مطرح شد ه اند و مشخص گردیده که احتمالا زایمان انحصاری به شکل سزارین، جلوی بی اختیاری ادراری استرسی نمی گیرد.

ورزش های عضلات کف لگن

در گذشته، جراحی درمان اصلی زنان مبتلا به بی اختیاری ادراری و SUI بود در حالی که امروزه روش های Conservative توسط انجمن بین المللی اختیار ادرار (International Continence Society) خط اول درمان در موارد بی اختیاری ادراری ساده در نظر گرفته می شود. در این میان ورزش های عضلات کف لگن نقش اساسی را در پیشگیری و درمان بی اختیاری ادرار ایفاء می کنند. اساس این ورزش ها بر این استوار است که انقباضات قوی عضلات کف لگن مجرای ادرای (پیشابراه) را بسته و سبب افزایش فشار پیشابراه گردیده و جلوی خروج بی اختیار ادرار را در مواقع افزایش ناگهانی فشار داخل شکم می گیرد.

در مطالعه ای که جهت بررسی اثرات ورزش کف لگن بر روی بی اختیاری استرسی ادرار و بی اختیاری مختلط صورت گرفت، استفاده از این ورزش ها به مدت ۸ هفته قدرت عضلات کف لگن و نیز کیفیت زندگی را به طور معنی دار بهبود بخشید و تعداد دفعات بی اختیار ادرار را کم کرد. در دیگر مطالعات نیز ورزش های کف لگن را درمان مناسبی برای زنان مبتلا به بی اختیاری ادرار ذکر کرده اند.

برای بررسی کیفیت زندگی و بهبود آن پس از درمان در زنان مبتلا به بی اختیاری ادراری، پرسشنامه های  زیادی مطرح است که یکی از مهم ترین آنان IQOL یا Incontinence Quality Of Life می باشد، که در مورد زنان ایرانی نیز، اعتبار و پایایی آن مورد تأیید واقع گردیده است. این پرسشنامه از ۲۲ سوال متفاوت تشکیل می شود و به طور اختصاصی برای بیماران مبتلا به بی اختیاری استرسی ادرار و نیز بی اختیاری مختلط می باشد.

برای بررسی عضلات لگن نیز یک روش پذیرفته شده بین المللی برای درجه بندی قدرت عضلانی، بر اساس سیستم درجه بندی آکسفورد پذیرفته شده است که برای بررسی و ارزیابی عضلات کف لگن استفاده می شود. جهت ارزیابی تأثیر ورزش های کف لگن بر روی بی اختیاری ادراری، پرسشنامه های فوق الذکر به خوبی می تواند بیانگر تأثیر باشند و در مطالعات متفاوت مورد استفاده واقع شده اند.

ورزش لگن

یکی از درمان های محافظه کارانه که برای بی اختیاری ادرار به کار می رود، درمان های فیزیکی است که شامل تقویت (تمرین ها یا ورزش های کف لگن) با یا بدون سایر وسایل مثل مخروط های واژینال و تحریک الکتریکی می باشد. وسیله دیگری جهت کمک به تقویت عضلات کف لگن درست شده که کمک می کند بیماران به صورت هدایت شده عضلات را منقبض سازند.

در سال ۱۹۴۸ کگل، میزان بهبود ۸۴% را در موارد انواع بی اختیاری ادرار با استفاده از تمرینات ورزشی کف لگن بیان کرد و از آن پس به عنوان درمان محافظه کارانه جدی مطرح بوده است. با این حال بعضی مطالعات مطرح کردند که استفاده صحیح از ورزش با استفاده از وسایل همچون بیوفیزیک و مخروط واژینال، ممکن است مؤثرتر باشد. دستگاه تمرینات تقویتی پیشرونده کف لگن وسیله ای است که می تواند به بیمار در جهت انقباض صحیح عضلات کمک دهنده باشد.

کیفیت انجام تمرینات کگل

ورزش کگل بسیار آسان بوده و چنانچه متناوباً انجام پذیرد نتایج بسیار قابل توجهی را در بر خواهد داشت. ورزش کگل ابتدا باید با تشخیص صحیح ماهیچه های لگنی توسط فرد آغاز گردد که معمولا باید همان ماهیچه هایی شناسایی و تقویت گردند که هنگام دفع ادرار از آنها استفاده می گردد. با به درون کشیدن این ماهیچه ها و نگاه داشتن آنها به مدت چند ثانیه، نتایج دلخواه ۱۲ هفته حاصل خواهد گشت.

افراد می توانند این تمرینات را در حالت خوابیده و ریلکس انجام دهند، حتی هنگام رانندگی، انجام کارهای منزل، تماشای تلویزیون نیز می توان با این ماهیچه ها کار کرده و این تمرینات را جزء عادت روزانه و همیشگی خود ساخت.

تعیین محل ماهیچه

زمانی که در دستشوئی مشغول ادرار کردن هستید، سعی کنید جریان ادرار را متوقف کنید. همان ماهیچه ای که با منقبض شدنش، ادرار در حال جریان شما قطع میشود مد نظر است. پس مثل همیشه ادرار را رها کنید و سعی کنید جلوی ادرار را بگیرید. همانطور که گفته شد، توقف جریان ادرار در بین راه، می تواند به شما کمک کند تا بفهمید از چه ماهیچه ای باید استفاده کنید. سعی کنید ادرار کردن خود را تا سه بار متوقف کنید تا از مکان و موقعیت ماهیچه PC مطمئن شوید.

عکسهای ورزش کگل

عکسهای ورزش کگل 1
عکسهای ورزش کگل 2

توجه کنید که نگه داشتن ادرار برای پیدا کردن این ماهیچه یک یا دو بار بیشتر انجام نشود چون نگه داشتن ادرار هنگام خروج بسیار کار غلطی است و باعث برگشت ادرار به مثانه و بعضی مشکلات مجاری اداری می شود پس این نگه داشتن ادرار فقط برای شناسایی انجام می شود. تست دیگر برای آقایان، وقتی است که آلت نعوظ کامل دارد. عضلات کف لگن را جمع کنید و کاری کنید که آلت شما به سمت بالا حرکت کند (در واقع بجهد) یعنی با انقباض، آلت شما بالا می پرد و شما می توانید آنرا با انقباض و انبساط ماهیچه مذکور بالا و پایین کنید.

خانم ها (البته اگر باکره نیستید) دو انگشت اشاره و وسط خود را وارد واژن کنید و حالا مثل همان تمرین نگه داشتن ادرار را انجام دهید، (البته نه هنگام ادرار) باید فشار انقباض ماهیچه لگنی را حس کنید، به این ترتیب که جداره پایین واژن شما به انگشتانتان فشار بیاورد البته نه زیاد. (مگر ماهیچه های کف لگن  قدرتمندی داشته باشید). این تمرین فقط برای است که انقباض این ماهیچه را با سفت کردن شکم اشتباه نگیرید، هر چند اوایل این تمرینات شکم هم منقبض می شود ولی کم کم یاد خواهید گرفت .

علاوه بر این، اگر چه این روش خیلی عملی بنظر نمی رسد، اما اگر یک انگشت خود را در مقعدتان فرو کنید و سعی کنید ماهیچه های لگنی را منقبض کنید، بدین ترتیب شما متوجه انجام این کار خواهید شد، زیرا انگشت شما انقباض (فشار) مقعدتان را احساس خواهد کرد. همیشه سعی کنید که ماهیچه های دیگرتان (مثل ران، پشت و شکم ) را آزاد نگهدارید .

هر چقدر که با ماهیچه های کف لگن بیشتر کار کنید، ماهیچه شما بهتر عمل کرده و مستحکم تر می شود. ماهیچه ها می توانند به شما کمک کند تا بی اختیاری ادرار، نعوظ و ارگاسم خود را بهتر کنترل کنید. اما مثل هر کار دیگری احتیاج به نظم و ترتیب در این کار هم هست.

مجموعه های مختلفی از تمریناتی که می توانید انجام دهید وجود دارند . آن دسته ای را انتخاب کنید که برای شما مناسب تر است و بطور منظم انجامش می دهید. به همسرتان هم بگوئید آنها را انجام دهد؛ زیرا همان مزایائی که برای شما دارد برای او نیز دارد. همیشه بخاطر داشته باشید که باید بقیه ماهیچه هایتان را راحت نگهدارید. (از حرکتهای آنی پرهیز کنید).

تمرین ۱ :

ماهیچه های کف لگن خود را با فواصل ۱۰ ثانیه ای منقبض و آزاد کنید – یعنی یک ثانیه انقباض و ۱۰ ثانیه وقفه در نظر بگیرید. این کار را ۲۰ بار انجام دهید. همین عمل را با وقفه های ۳۰ ثانیه ای انجام دهید. این کار را ۲۰ بار انجام دهید. حالا ۱۰ بار پشت سر هم ماهیچه PC را منقبض و آزاد کنید. هر بار برای ۵ ثانیه و با وقفه های ۵ ثانیه ای بین آنها. سپس ماهیچه  PC را برای ۳۰ ثانیه سفت کنید و برای ۳۰ ثانیه آزاد کنید. ۳ بار این کار را تکرار کنید. دوباره به مرحله اول برگردید و تکرار کنید. در طول روز این کار را مرتب انجام دهید.

تمرین ۲ :

۵ بار ماهیچه را منقبض و آزاد کنید. ۱۰ بار اینکار را تکرار کنید.  ۱۰ بار سریع ماهیچه را منقبض و آزاد کنید. ۳ بار تکرار کنید. ۱۰ بار شل و سفت کردن ماهیچه را در فاصله های زمانی بلند و کوتاه انجام دهید. ۳ بار تکرار کنید. ماهیچه تان را سفت کنید و تا جائی که می توانید نگهدارید . سعی کنید زمان خود را به ۱۲۰ ثانیه برسانید.

تمرین ۳ :

به صورت انقباضات ۶ تا ۸ ثانیه و به دنبال آن ۶  ثانیه استراحت، هر بار به مدت ۱۵ دقیقه، دو بار در روز و برای مدت ۱۲ هفته می باشد.

تمرین ۴ :

فرد به پشت دراز کشیده و در حالی که پاهای وی کمی از هم جدا بوده و کاملا راحت است عضلات کف لگن را منقبض نموده و برای ۱۰ ثانیه انقباض را نگه می دارد و دوباره عضلات را به مدت ۱۰ ثانیه آزاد کرده و راحت می نماید سپس تمرین را  ۱۵ تا ۲۰ بار تکرار می کند. این تمرین را در وضعیت های درازکشیده به پشت، ایستاده و چهار دست و پا انجام می دهند.


دکتر محمد جباری متخصص ارولوژی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
3.2/5 - (52 امتیاز)

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 2روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

   برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر مهدی پنجشنبه ۵ بهمن ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 150 مشاهده پرسش
    mehdi s:
    سلام جناب دکتر جباری عزیز،بنده چند روز پیش عکس رنگی از مجرای ادرار برای شما ارسال کردم وشما گفتید که تنگی مجرا ندارید در صورتی که دکتر خودم گفت تنگی دارید حالابنده چند سوال دیگه ازشما داشتم ممنون میشم بهشون پاسخ بدید.یکی این که شما گفتید باتوجه به عکس تنگی ندارید یعنی من دیگه جناب دکتر خیالم راحت باشه که تنگی مجرا ندارم ؟ضمنامن یک نگرانی دیگه هم دارم زمانی که برای عکس رنگی سوندرو وارد مجراکردند درد زیاد داشتم وبعد ازخارج کردن سوند هم مقداری خون از مجرا خارج شد میخواستم بدونم این خونریزی خودش باعث تنگی نمیشه ؟چند روزه که این موضوع فکرمو مشغول کرده .من دوباره عکس رو برای شماارسال میکنم دکتر عزیز ممنون ازشما
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۵ بهمن ۹۶( 6 سال پیش)
      سلام
      در این عکس تنگی جدی دیده نمی شود
      خیر خونریزی باعث تنگی نمی شود
  • تصویر کاربر امین شنبه ۹ دی ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 165 مشاهده پرسش
    با سلام وعرض ادب واحترام خدمت دکتر گرانقدر وضمن تشکر فراوان از زحمات بی شائبه شما، عارضم به خدمتتان که بنده یکی دو شبه که سر آلت تناسلی درد میکنه ولی هر چقدر میگذره هی داره دردش کمتر میشه امروز در دو نوبت عسل طبیعی بهش زدم دردش بهتر شد ولی متأسفانهامروز لکه هایی سرخ بسان زخم سطحی روی پوست سر آلتم مشاهده شد ممنون میشم راهنمایی ام کنید ویا اگه نیاز به مراجعه به پزشک هست اگه تو قم کسی رو میشناسید بهم معرفی فرمایید در ضمن این مشکل درد در سر آلت تناسلی دقیقاً نیم ساعت بعد از یک رابطه جنسی کاملا محافظت شده با دو کاندوم برا بنده به وجود اومد
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۹ دی ۹۶( 6 سال پیش)
      سلام
      به نظر من این ها کبودی های خفیف ناشی از فشار به کلاهک آلت حین سکس هست و بتدریج ظرف چند روز جذب شده و برطرف می شوند
  • تصویر کاربر پسري دوشنبه ۴ دی ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 130 مشاهده پرسش
    سلام
    اگه خاطرتون باشه من چون از روي عادت
    بدي كه كرده بودم براي ادرار كردن از آب گرم استفاده مي كنم
    كه فرموديد شايد بشه با مصرف قرص ترازوسين به مدت 6 ماه تركش كرد
    سوال ديگه اي داشتم
    من معمولا هر ٣ ساعت دستشويي ميرم
    ولي بعضي روز ها هم زير ٢ ساعت بايد برم
    و زماني كه مسافرت و يا مسير دور ميرم برام مشكل ساز هستش
    امكان داره قرصي را بگيد كه توانايي تحمل ادرار را بيشتر كنه و تداخلي با ترازوسين نداشته باشه
    بي زحمت مدت مصرف و روزي چند عدد و
    زمانش را بهم بگيد
    ممنون از راهنماييتون
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۳ دی ۹۶( 6 سال پیش)
    2. تصویر کاربر پسري یکشنبه ۳ دی ۹۶( 6 سال پیش)
      ببخشيد امكان داره اسمش را برام بنويسيد
      ممنون
    3. تصویر کاربر پسري یکشنبه ۳ دی ۹۶( 6 سال پیش)
      و اين قرص جنبه درماني نداره كه با مصرفش بعد از مدتي
      فواصل ادراري بيشتر بشه ؟
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۳ دی ۹۶( 6 سال پیش)
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۳ دی ۹۶( 6 سال پیش)
      تولترودین ۱ میلی
    6. تصویر کاربر پسري یکشنبه ۳ دی ۹۶( 6 سال پیش)
      اكسي بوتنين چطور ؟
      ميتونم استفاده كنم
      بيشتر دنبال قرصي هستم كه تحمل ادرار را برام بيشتر كنه
      يعني بعد از مدتي مصرف تاثير داشته باشه
      اگه ممكنه قرصي را براي درمان بهم معرفي كنيد
      و مدت زمان و تعداد و ساعات مصرف را برام بنويسيد
      چون بعد از هر ٢ ساعت احساس ادرار دارم
      ممنون
    7. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۴ دی ۹۶( 6 سال پیش)
    8. نمایش سایر 6 پاسخ
  • تصویر کاربر اسماعيل سه شنبه ۲۱ آذر ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 154 مشاهده پرسش
    با عرض سلام آقاى دكتر پيرو سوالى كه از شما ديشب كردم كه من ٣٠ سال دارم و سيگارى هم نيستم در آزمايشى كه سالانه ميدم امسال خون در ادرار رويت شده و سونو مجرا و كليه انجام شده و هيچ چيز رويت نشده رنگ ادرارم هم معمولى شما دستور فرموديد سولولوژى و من امروز شروع به اين كار كردم ولى از آنجا كه مقدارى ترس تو وجودم براى سرطان مثانه است ميخواستم يه توضيح مختصرى بديد ممنون ميشوم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲۱ آذر ۹۶( 6 سال پیش)
      سلام
      گرچه سیتولوژی ادرار را برای تست سرطان برای شما توصیه کردم ولی در کل سرطان های سیستم ادراری در سنین بالا (دهه ۶ و ۷ عمر) رخ می دهد و خیلی اوقات عوامل خطری مثل سیگار را بهمراه دارد لذا احتمال آن برای شما خیلی خیلی خیلی پایین است علل دیگر خون می تواند سنگ ریزه، عفونت های خفیف، التهابات سیستم ادراری باشد. خیلی اوقات علیرغم همه بررسی ها ، علت آن مشخص نمی شود و در این موارد فقط چکاپ دوره ای هر ۶ تا ۱۲ ماه در سن شما توصیه می شود. اینحالت شایع بوده و جای نگرانی نیست و فقط من باب احتیاط اینکار انجام می شود.
  • تصویر کاربر ابوالفضل دوشنبه ۲۰ آذر ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 237 مشاهده پرسش
    باعرض سلام وادب و تشکر از اینکه با خوشرویی و متانت پاسخگوی سوالات چه در مطب و چه در سایت هستید.بنده در تاریخ 96/09/14 در مطب خدمتتان رسیدم و مشکلم تنگی طولانی مجرای ادرار بود که شما فرمودید باید عمل ترمیمی و پیوند انجام شود .چند سوال دارم که اگر لطف کنید و پاسخ بدید بی نهایت ممنون خواهم شد.1- فرمودید بعد از عمل در سال اول مجرا کاملا خوب و درسالهای بعد 60تا 70 درصد خواهد شد میشه بیشتر توضیح بدیدچرا؟ و آیا ممکن است طی سالهای بعد مجددا تنگی حاد ایجاد بشه(مثل الان)؟2- فرمودید ممکن است بافت پیوندی کم بیاد ویک سانت آخر باقی بمونه ؛ آیا میشه اون یک سانت باقیمانده را بعدا مثلا یکسال بعد عمل کرد و ترمیم کرد؟ 3- چقدر ممکنه عمل ناموفق باشه و پیوند نگیره و اگه خدایی نکرده اینجوری بشه تکلیف چیه؟ بازم ممنون
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ آذر ۹۶( 6 سال پیش)
      سلام
      1- فرمودید بعد از عمل در سال اول مجرا کاملا خوب و درسالهای بعد 60تا 70 درصد خواهد شد میشه بیشتر توضیح بدیدچرا؟....................امکان جمع و چروکیده شدن بافت پیوندی در برخی موارد وجود دارد
      و آیا ممکن است طی سالهای بعد مجددا تنگی حاد ایجاد بشه(مثل الان)؟...........................خیر
      2- فرمودید ممکن است بافت پیوندی کم بیاد ویک سانت آخر باقی بمونه ؛ آیا میشه اون یک سانت باقیمانده را بعدا مثلا یکسال بعد عمل کرد و ترمیم کرد؟ .................................بله
      3- چقدر ممکنه عمل ناموفق باشه و پیوند نگیره؟.............................حداکثر ۱۰ درصد
      و اگه خدایی نکرده اینجوری بشه تکلیف چیه؟.........................بسته به شرایط تصمیم می گیریم ولی مثل الان نخواهد شد
درحال دریافت اطلاعات

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی

پرسش از دکتر