اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (125 امتیاز)
  • تصویر کاربر گلایل سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 630 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر
    من قبلا مزاحمتون شدم و عکس زائید های دور لبه های کوچک را بهتون نشون دادم فرمودید که وستیبولار پاپلیماتوز هست درصورتی که پزشکم اونارو جراحی کرد و فرستاد برلی نمونه برداری که جواب پاتولژی squamous papilloma بود و ایشون گفتند باید تایپش مشخص بشه میخواستم بدونم طبق جواب پاتولژی یعنی من hpv دارم؟
    1. تصویر کاربر گلایل سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      عکس
    2. تصویر کاربر گلایل سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      عکس
    3. تصویر کاربر گلایل سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      عکس
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام 

      هنوز هم می گویم صد در صد وستیبولار پاپیلوماتوز هستند و اتفاقا نتیجه پاتولوژی به نفع تشخیصی پاپیلوماتوز هست.

    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام 

      هنوز هم می گویم صد در صد وستیبولار پاپیلوماتوز هستند و اتفاقا نتیجه پاتولوژی به نفع تشخیصی پاپیلوماتوز هست.

    6. نمایش سایر 4 پاسخ
  • تصویر کاربر جلیلوند چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 446 مشاهده پرسش
    ر کشور اکراین آلتم شکست . دوست دخترم کارهای بیمارستان و صحبت با دکتر رو انجام داد به همین دلیل خیلی اطلاعات ندارم از کار و تشخیص دکتر. عمل انجام دادن. از سمت راست برشی انجام دادن و اون تو ترمیمی گویا انجام شد. شب اول بعد از عمل التم ایستاد و نخهای بخیه اره شد. تا جوش خوردن زخم زخم باز بود . الان مشکلم رو برای اولین بار بعد از گذشت هفده سال خدمت پزشکی میخوام بگم . اون قسمتی که برش انجام دادن پوستش حاصیت کشسانیس رو از دست داده و وقتی می ایسته به اندازه لازم بزرگ نمیشه. چون پوست در قسمت زخم نمیتونه باز بشه. ایا این مشکل رو میشه حل کرد؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      برای عمل شکستگی آلت به اینصورتی که شما فرمودید برش نمی زنند و مرسوم نیست و جای تعجب دارد با اینحال از آلت عکس های متعدد و با کیفیت مناسب از زوایای مختلف در حالت نعوظ بگیرید و بفرستید تا بهتر بتوانم کمک تان کنم و نظر بدم

  • تصویر کاربر Elena چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 449 مشاهده پرسش
    سلام اقاي دكتر
    من با اقايي ميخوام ازدواج كنم كه مبتلا به زگيل تناسلي هستند. نمونه برداري نكردند كه نوعش معلوم شه. يك سالي هست و الان رو به بهبوده. تقريبا 5تا باقي مانده. ايا اين مشكل مانع ازدواجم ميتونه باشه؟ سوال بعدي اينه كه ايا ممكنه زگيل تناسلي فقط از طريق دست منتقل شه؟ رابطه جنسي رخ نداده بدنم به بدنشان برخورد نكرده. فقط با دست بوده. حال تقريبا 4ماهه رو كشاله رانم يك زگيل دارم يكي هم كوچيكتر بالاش. دكتر زنان گفتند بايد نمونه برداري شه ببينيم چيه ولي ترسيدم. عكسش را برايتان ارسال ميكنم ممنون ميشم بفرماييد كه ايا زگيل تناسلي ميتونه باشه يا چيه؟ اگر واكسن گارداسيل بزنم عوارضي نداره؟ ديگه ميتونم با اين اقا ازدواج كنم و رابطه جنسي داشته باشم؟ ضمنا من قرص اسپرينولاكتون مصرف ميكنم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام 
      من با اقايي ميخوام ازدواج كنم كه مبتلا به زگيل تناسلي هستند. نمونه برداري نكردند كه نوعش معلوم شه. يك سالي هست و الان رو به بهبوده. تقريبا 5تا باقي مانده. ايا اين مشكل مانع ازدواجم ميتونه باشه؟ ............................بالاخره امکان انتقال هست
      سوال بعدي اينه كه ايا ممكنه زگيل تناسلي فقط از طريق دست منتقل شه؟ .............................خیر
      رابطه جنسي رخ نداده بدنم به بدنشان برخورد نكرده. فقط با دست بوده. حال تقريبا 4ماهه رو كشاله رانم يك زگيل دارم يكي هم كوچيكتر بالاش. دكتر زنان گفتند بايد نمونه برداري شه ببينيم چيه ولي ترسيدم. عكسش را برايتان ارسال ميكنم ممنون ميشم بفرماييد كه ايا زگيل تناسلي ميتونه باشه يا چيه؟....................گوشت اضافه هستند زگیل نیستند
      اگر واكسن گارداسيل بزنم عوارضي نداره؟ .....................................بجز بروز حساسیت در برخی افراد عارضه جدی دیگری ندارد
      ديگه ميتونم با اين اقا ازدواج كنم و رابطه جنسي داشته باشم؟ .....................................ریسک ابتلا را بایستی بپذیرید و واکسن را حتما بزنید

  • تصویر کاربر هانیه چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 471 مشاهده پرسش
    من 7روز بدلیل یبوست شدید درد و سوزش زیادی داشتم که روز5پماد دیلتاژل استفاده کردم و روز6اطراف مقعد چندتا برامدی دیدم که سرشون کمی ابسه داره روز7که این برامدگی ها تاحدودی فروکش کرده بودن ابسشون کم شده بود با این وجود پماد زینک اکسید استفاده کردم قسمت مقعد و اسیکلوویر که داروخونه بهم داده بود زدم روی اون برامدگی ها اما باهمون پماد زینک اروم شده بودم و به محض استفاده همون موقع اون سوزش شدید سریع از بین رفت و حدود یک سال پیش همین شرایط داشتم اما پماد هیدروکورتیزون استفاده کردم برای مقعد که هم باعث خونریزی مقعد شد و هم برامدگی های این چنینی ایجاد شد زینک استفاده کردم و اسیکلوویر که زینک تاثیر بیشتری داشت.
    نگران هستم که ایاد اینها تبخال هستن یا حساسیت؟
    من مجرد هستم و خیلی نگرانم
    ممنون
    1. تصویر کاربر هانیه سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      میشه راهنمایی کنین که چطور عکس بفرستم چندین بار عکس فرستادم و هزینه پرداخت کردم پلی باز عکس نیومده براتون
    2. تصویر کاربر هانیه سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      عکس
    3. تصویر کاربر هانیه سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      عکس اگر عکس ها براتوو قابل مشاهده نیست بگین چطور براتون ارسال کنم که ارسال بشه
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش)

      بطور قطع نمیشه گفت. در تبخال حتی اگر پماد زینک هم نزنید ظرف چند روز خوب می شود. لذا زینک زدن یا نزدن تاثیر در تشخیص ندارد. به نظر من بیشتر به تبخال شبیه هست.

    5. نمایش سایر 3 پاسخ
  • تصویر کاربر هانیه چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 476 مشاهده پرسش
    اقای دکتر سلام من دیروز همراه سوالم با رهگیریs57wf1162966براتون فرستادم
    1. تصویر کاربر هانیه سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      ایناهستن عکسا
    2. تصویر کاربر هانیه سه شنبه ۲۴ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      ایناهستن عکسا اقای دکتر
    3. تصویر کاربر هانیه چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش)
      اقای دکتر من برای جواب پیامتون با کدپیگیریS57wf1162966 که گفته بودین ازمایش بدم و تصاویر به هر دو مورد حساسیت و تبخال میخوره شما نمیتونین بگین چقدر احتمال داره تبخال باشه؟چون برام مقدور نیست برم ازمایش بدم و تبخال علائمش با پمادزینک کم میشه؟من از پماد زینک استفاده میکنم فقط یکبار به کل علائم از بین میره وفقط تاولای بازشده میمونن بدون درد و 3روزه خوب میشن.
      اینها قابل انتقال هستن؟
      فقط وقتی هیدروکورتیزون دفه پیش و این دفه دیلتاژل استفاده کردم به محض استفاده این تاول ها ایجادشد
      خواهش میکنم جوابم بدید
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۵ تیر ۹۹( 5 سال پیش)

      بطور قطع نمیشه گفت. در تبخال حتی اگر پماد زینک هم نزنید ظرف چند روز خوب می شود. لذا زینک زدن یا نزدن تاثیر در تشخیص ندارد. به نظر من بیشتر به تبخال شبیه هست.

    5. نمایش سایر 3 پاسخ
درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 405 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی