اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (125 امتیاز)
  • تصویر کاربر م شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 406 مشاهده پرسش
    درود بر شما وقت بخیر و ایام بکام
    غرض از مزاحمت، 58 سال دارم دو سالی هست ک دور ختنه گاه پس از یک روز استحمام لایه سفید رنگی با بوی بد ایجاد میگردد. از طرفی بیشتر اوقات قرمز و دارای التهاب است. سطح پوست همین ناحیه براق و بنظز خیلی نازک می باشد. بعد از نزدیکی میزان التهاب بیشتر و متورم میگردد. اگر از کاندم استفاده کنم بلافاصله پس از انزال با سوزش و درد شدید روبرو شده و ناحیه زخمی میشود و چند روز زمان لازم است تا ترمیم شود. البته در ناحیه سر آلت نیز خراش و یا جوشهای خیلی ریزی گاها مشاهده می شود. نکات بهداشتی را رعایت می کنم اما همچنان بنده را آزار میدهد. ممنون از توجه و راهنمئی شما
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      این التهاب مزمن هست و دیر خوب می شود. شبی یک عدد قرص تلفست بمدت 3 ماه بخورید. شب ها بمدت ۲ تا 4 هفته پماد هیدروکورتیزون بزنید و صبح ها به مدت 6 ماه از کرم اوسرین 5 درصد ثمین و بعد از استحمام به آلت تناسلی بزنید و از صابون گلیسرین برای شستن تناسلی در حمام استفاده کنید.

  • تصویر کاربر امیر شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 322 مشاهده پرسش
    باسلام و احترام
    حدود یک ماه گذشته دو لکه قرمز که ظاهرا کمی خشکی هم داشت روی آلتم دیدم که با نعوظ الت سفیدرنگ میشد، با مشورت پزشک و بدون معاینه از پماد کلوتریمازول استفاده کردم، و بعد از چند روز دیگه قرمزی برطرف شده بود و اون دو لکه سفید شده بود،
    بعد با مشورت پزشک پماد کالاندولا استفاده میکنم ولی نتیجه نگرفتم، گاهی احساس میکنم لکه‌ها بزرگتز شدند، و اون دولکه کمی خشکتر هستند از نواحی دیگر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      کرم کلوتریمازول را ادامه دهید و صبح ها بزنید و شب ها هم  بمدت 3 هفته پماد هیدروکورتیزون بزنید و صبح ها به مدت 6 ماه از کرم اوسرین 5 درصد ثمین و بعد از استحمام به آلت تناسلی بزنید و از صابون گلیسرین برای شستن تناسلی در حمام استفاده کنید.

  • تصویر کاربر احمدی شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 668 مشاهده پرسش
    سلام ، حدود یکسال است که بیماری پروستات خوش خیم دارم مدت یکماه از کپسول تامسوور 4درصد استفاده میکنم که با افت فشار و عدم نعوظ و زود انزالی دچار شدم برای رفع این عارضه چکار کنم . سن 57 سال قبلا از راهنمایی شما متشکرم .
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      این مواردی که فرمودید می تواند از عوارض تامسولوسین باشد و چاره ای جز ادامه دارو نیست. برای بهبود نعوظ می توانید نصف قرص سیلدنافیل 50 میلی یکساعت قبل از رابطه استفاده کنید.

  • تصویر کاربر علی یکشنبه ۱۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 387 مشاهده پرسش
    با سلام خدمت آقای دکتر
    زمان ادرار کردن درد دارم و ادرار بصورت دوشاخه و باریک و باسوزش درد در داخل مجرا همراه هست. وهمچنین زمان جُنُب شدن در خواب درد شدیدی رو حس می کنم و در ارضا شدن هم درد و سوزش دارم. در اخر ادرار کردن هم چند قطر خون بیرون می آید. زمانی صبح از خواب بیدار میشم احساس خارش در مجرا دارم و زمانی که آلت تناسلی را از عقب به جلو فشار میدم به اندازه سرچوب کبریت مایع زرد رنگ غلیظ خارج میشود.آقای دکتر وقتی زیر بیضه ها را دست میزنم و فشار میدم دوتا ضایع به اندازه نخود لمس میکنم. در ضمن دو بار عمل سیستوسکپی انجام دادم گفتن تنگی مجرای ادراری هست ولی نتیجه نداده است. لطفا بنده را راهنمایی کنید با تشکر فراوان
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      علائم به تنگی مجرای ادراری می خورد لذا برای اینکه ارزیابی دقیقی داشته باشیم بهتره عکس رنگی مجرای ادراری بنام RUG بگیرید و برای من ارسال کنید تا بهتر بتوانم راهنمایی تان کنم

    2. تصویر کاربر علی شنبه ۱۰ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)
      سلام آقای دکتر برای نوشتن نسخه عکس برداری خدمت شما برسم؟
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      بله می توانید به مطب مراجعه کنید

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر مهران یکشنبه ۱۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 619 مشاهده پرسش
    باسلام من ۳ سال هست ازدواج کردم و حتی یکبارم نتونستم با همسرم نزدیکی کنم مشکل نعوظ دارم تست ری جی اسکن انجام دادم توسط دکتر صفری نژاد و جوابم مشکلی نداشن ودکتر برام قرص تجویز میکنه ولی هنوز مشکلم حل نشده واسترس و اضطراب و ترس از شکست نمیتونه حتی با همسرم عشقبازی کنم چون مشکل نعوظ و ترس از شکست اجازه نمیده زندگیم داره نابود میشه افسردگی اومده سراغم اون اوایل ک میخاستم ب همسرم نزدیک بشم نعوظ نداشتم اگرهم بود ناقص بود وزود شل میشد ولی الان ترس از شکست نمیزاره از طرفی هم بی میلی جنسی دارم و برا سکس شهوتم بالا نمیره کمکم کنید آقای دکتر.
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      اگر تست ریجی اسکن و نیز تست های هورمونی نرمال باشه مشکل شما ریشه روانی دارد و بایستی تحت مشاوره سکسولوژیست باشید و من دکتر علی شیخ الاسلامی را به شما پیشنهاد می کنم

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 405 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی