اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر بهرام سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 437 مشاهده پرسش
    سلام من چنود وقتی هست نعوظ مشکل داره و زود انزالی دارم ایا دارویی برای این ها وجود داره تا توان جنسی رو بالا ببره بنده هیچ دارویی مصرف نمی کنم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      اگر بیماری قلبی یا فشار خون کنترل نشده ندارید گاهی هم می توانید از قرص های کمکی مثلنصف یا یک قرص کامل  سیلدنافیل ۵۰ میلی گرمی یکساعت قبل از رابطه استفاده کنید. از شایع ترین عوارض احتمالی این قرص سردرد، گرفتگی بینی و تاری دید می باشد و مصرف همزمان آن با برخی از داروهای قلبی ممنوع می باشد.

  • تصویر کاربر حسن سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 410 مشاهده پرسش
    سلام من 50 ساله و مجرد هستم که مبتلا به دیابت نوع 2 هستم که انسولین و قرص مصرف میکنم از حدود دو ماه پیش آلتم به طرز محسوسی هنگام نعوذ کوتاه تر از قبل شده و با درد نعوذ صورت می گیرد و در حالت شل نیز مثل قبل نیست و کوتاهی محسوسی دارد لطفا راهنمایی کنید ممنونم البته قند من کنترل شده است و شاخص A1c در آخرین آزمایش 7.3% بوده است
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      احتمالا به بیماری پیرونی مبتلا شده باشید که در آن بافت آلت تغییر ماهیت داده و خاصیت ارتجاعی را از دست داده و کوچک می شود. برای تشخیص قطعی توسط ارولوژیست معاینه شوید. اگر تشخیص درست باشد درمان کامل نداره ولی با دارو تا حدودی ممکن است بهتر شود

  • تصویر کاربر Sajjad سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 299 مشاهده پرسش
    مشاهده لک‌های ریز و با برجستگی بسیار کم در بالای آلت تناسلی
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      به نظر میاد زگیل باشه

  • تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 677 مشاهده پرسش
    من 36 سن دارم کلیه سمت چپم خیلی کوچک هست مادرزاد.سال قبل به دلیل سوزش ادرا روعدم تخلیه به پزشک مراجعه کردم که فایل ارسال شداا امنیک وبکلوفن وسایر داروهای دیگه که خاطرم نیست روند بهبودی خوب بود بعد از مدتی دوباره در تعطیلات به دلیل اینکه خیلی غذاهای تند مصرف کردم دچار سوزش وشبها ساعت 3 بیدار میشدم دو هفته ای میشه امنیک وقرص وزیکر استفاده میکنم تا حدودی خوب شدم که باز سوزش ادرارودرد مثانه گرفتم هرروز دو بار هم در اب ولرم میشینم شبها ادرار به سختی تخلیه میشه روز ها به دلیل مایعات زیاد مینوشم بهتر هست میخواستم راهنمایم کنید در این مورد سپاس گذارم داروها را ادامه یا داروی دیگری نیازم مصرف بشه
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      با توجه به تک کلیه بودن بهتره بدون بررسی دارو استفاده نکنید لذا توصیه می کنم سونوگرافی و آزمایش انجام دهید و بعد براساس نتایج دارو استفاده کنید

    2. تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      سلام تست ادرار وسونو گفت پرستات ارسال کردم قرص گیاهی به مدت یک ماه دکتر گفتند استفاده کنید پروسکور
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      من از این چیزی سر در نمیارم داروهای گیاهی چندان موثر نیستند

    4. تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      پیشنهاد شما آقای دکتر چکار کنم عکس آزمایشات ارسال کردم خدمتتون
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      آزمایش که ارسال نشده اون سونو هم قابل خوندن و فهم نیست به نظرم برای سونو به رادیولوژی مراجعه کنید

    6. نمایش سایر 4 پاسخ
  • تصویر کاربر H چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 281 مشاهده پرسش
    سلام جناب آقای دکتر حدودا سه هفته ای متوجه ی سری لک ها سیاه شدم به دکتر مراجعه کردم گفتن زگیله ، ی دکتر دیگه گفتن چون برجسته نیس فعلا نمیشه تشخیص داد ولی گفتن بعید میدونن زگیل باشه هیچکدوم دارویی ندادن ، سوزش ندارم و خارش خیلی کم گاهی اوقات ولی اذیت کننده نیس ، خیلی نگران موندگاری این لک ها هستم ، می‌خوام بدونم واقعا زگیله یا مشکل پوستی ، باید چیکار کنم ، لطفا کمکم کنین

    باتشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      زگیل هستند خیلی هم زیادند بهتره زودتر درمان کنید

    2. تصویر کاربر H سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      ممنون آقای دکتر

      من باید چه درمانی پیش بگیرم ، دکترایی که مراجعه کردم هیچکدوم دارویی ندادن
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      این تعداد زیاد با دارو از بین نمیره بهتره لیزر شوید

    4. تصویر کاربر H سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      ببخشید سوالاتم زیاد شد برای لیزر باید به چه متخصصی مراجعه کنم؟
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      اگر تهران هستید من انجام  می دهم 

      اکثر پزشکان کرایوتراپی می کنند

    6. تصویر کاربر H چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      هزینش چقدر میشه ؟
    7. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      لیزر نسبت به دیگر روش ها گرانتر هست و بعد از معاینه هزینه مشخص میشه

    8. نمایش سایر 6 پاسخ
درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 458 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی