همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (113 امتیاز)
  • تصویر کاربر امید جمعه ۱۹ بهمن ۳( 2 ماه پیش) تعداد بازدید: 237 مشاهده پرسش
    اقای. دکتر سلام
    حالت ی خاله نمیدونم چیه
    روی باسنم زده
    رابطه ایم نداشتم تو این چندسال
    استرس گرفتم زگیل باشه
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۹ بهمن ۳( 2 ماه پیش)

      سلام در صورت صلاحدید عکس واضح بفرستید تا در حد امکان بتوانم کمک تان کنم.

  • تصویر کاربر اریا پنجشنبه ۱۸ بهمن ۳( 2 ماه پیش) تعداد بازدید: 51 مشاهده پرسش
    سلام عزیز
    انگار یکدونه زگیل به صورت شاخه ای کوچک دارم و رفتم پیش دکتر گفتن احتمال زیاد زگیل هست و کرم ایمی کیمود پیشنهاد دادن خواستم بگم این یه دونه زگیل که کوچک هم هست حالت درازه اصلا پهن یا گل کلمی نیست باریک و دراز هست آیا ویروس پر خطر هست یا کم خطر مرد هستم و لطفاً راهنمایی کنید
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱۸ بهمن ۳( 2 ماه پیش)

      سلام عکس بطور صحیح بارگذاری و ارسال نشده است. لطفا در همین بخش با حجم مناسب مجدد ارسال کنید.

  • تصویر کاربر رضا پنجشنبه ۱۸ بهمن ۳( 2 ماه پیش) تعداد بازدید: 154 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید
    امروز یه جوش درناحیه بغل آلت تناسلی خود دیدم که نگرانم کرد وعکس روبراتون ارسال میکنم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱۸ بهمن ۳( 2 ماه پیش)

      سلام عکس بطور صحیح بارگذاری و ارسال نشده است. لطفا در همین بخش با حجم مناسب مجدد ارسال کنید.

  • تصویر کاربر ایمان یکشنبه ۱۴ بهمن ۳( 3 ماه پیش) تعداد بازدید: 140 مشاهده پرسش
    اگر زگیل هست ی پماد لطفا معرفی کنید؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۴ بهمن ۳( 3 ماه پیش)

      سلام عکس بطور صحیح بارگذاری و ارسال نشده است. لطفا در همین بخش با حجم مناسب مجدد ارسال کنید.

  • تصویر کاربر جلال یکشنبه ۱۴ بهمن ۳( 3 ماه پیش) تعداد بازدید: 51 مشاهده پرسش
    دانه های ریز به رنگ صورتی بر روی پوستم نزدیک الت تناسلی ظاهر میشن معمولا هم بعد شیو کردن خودشو نشون میده . نمیدونم باید چکار کنم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۴ بهمن ۳( 3 ماه پیش)

      سلام کیفیت عکس برای تشخیص و قضاوت مناسب نیست. لطفا در همین بخش عکس مجدد با وضوح بهتر ارسال کنید.

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر مریم شنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۵( 8 سال پیش) تعداد بازدید: 273 مشاهده پرسش
    سلام و خسته نباشید خدمت شما.
    من یکهفته است با عرض معذرت بعداز ادرار خون دفع میکنم. خون روشن همراه با کمی درد. چه کنم؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۵( 8 سال پیش)
      سلام
      احتمالات مختلفی می تواند باشد مثل عفونت، سنگ و ............لذا بایستی به پزشک مراجعه و آزمایش دهید و دارو استفاده کنید
  • تصویر کاربر سیداحمدمرتضوی شنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۵( 8 سال پیش) تعداد بازدید: 289 مشاهده پرسش
    سلام,خسته نباشید.شش روز است برای بار دوم به فاصله بیست روز سنگ شکن کردم,ابتدا نوزده میلیمتر بود که بعداولین سنگشکن چهارده میلیمتر شد.الان بعدشش روز اصلا ازطریق ادرارهیچ سنگی دفع نکردم..مایعات زیاد..داروها..سنکل..عرقیجات هم استفاده میکنم به همراه پیاده روی..علتش چی میتونه باشه آقای دکتر؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۵( 8 سال پیش)
      سلام
      با این توضیحات ناقص تان من هم نمی دونم چی میتونه باشه
  • تصویر کاربر سیناسلطانی جمعه ۳ اردیبهشت ۹۵( 9 سال پیش) تعداد بازدید: 289 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید
    من نوجوانی 14 ساله ساکن زنجان هستم.حدودا 2/5سال هست ک خون تو ادرارم دفع میشه وسه متخصص تو زنجان هست ک هیچکدوم سر در نمیارد.
    دوبار هم بیوپسی شدم.
    و الان تحت درمان دکتر بهاره حاجی سلیمی هستم ک بهبودی پیدا نکردم.
    سال پیش میومدم تهران برای درمان پیش دکتر جعفر حیدنژادیان تو بیمارستان میلاد ک بی فایده بود.
    بنظر شما من چیکار کنم؟برای درمان کجا برم؟از دست شما کمکی بر میاد؟
    الانم عکس ازمایشات و بپوپسی رو میفرستم.
    لطفا خواهشا منو راهنمایی کنید.
    http://s6.uplod.ir/i/00769/dpo5q1gq3zzs.jpg
    http://s6.uplod.ir/i/00769/0v5a3u9n9djg.jpg
    http://s6.uplod.ir/i/00769/bjlxlhi68nfa.jpg
    http://s6.uplod.ir/i/00769/kc51ingqx0gl.jpg
    http://s6.uplod.ir/i/00769/f6mrcazr4nfb.jpg
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۳ اردیبهشت ۹۵( 9 سال پیش)
      سلام
      مشکل شما در حیطه تخصصی متخصص نفرولوژیست است
    2. تصویر کاربر سیناسلطانی جمعه ۳ اردیبهشت ۹۵( 9 سال پیش)
      نرولوژیست خوب سراغ دارید؟
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۳ اردیبهشت ۹۵( 9 سال پیش)
      نفرولوژیست ها همگی خوب هستند
    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر مريم دوشنبه ۳۰ فروردین ۹۵( 9 سال پیش) تعداد بازدید: 289 مشاهده پرسش
    ﻧﻈﺮﺷﻤﺎﺘﻮﻥ ﻣﻦ ﻣﺸﮑﻠﻢ ﭼﯩﻪ ﻭﺁﻳﺎﻗﺎﺑﻞ ﺣﻠﻪ ؟ ﻣﻤﻨﻮﻥ ﻣﻴﺸﻢ

    ﻭ ﺑﻌﺪﺍﺩﺭﺍﺭﮐﺰﺩﻥ ﺑﺎﺯﻡ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺍﺩﺭﺍﺭﻭﺳﻮﺯﺵ ﺩﺍﺭﻡ ﺑﻪ



    ﺁﺏ



    ﻭﻟﻰ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﯨﮏ

    ﮐﻪ ﺍﺩﺭﺍﺭﻣﯩﮑﻨﻢ

    ﻣﺎﻫﻪ

    ﺣﺪﻭﺩﯨﻪ

    ﺑﻮﺩ ﺍﻻﻥ

    ﻧﺰﺩﯨﮏ ﻫﻔﺖ ﻫﺸﺖ ﺑﺎﺭﺳﺮﻧﺪﺯﺩﻣﻮ ﺩﻭﺑﺎﺭﺷﻢ ﺳﻮﻧﺪ ﻓﻴﮑﺲ



    ﺧﻼﺻﻪ

    ﺑﺎﺯﺳﻮﻧﺪﺯﺩﻡ

    ﺍﺩﺭﺍﺭﮐﻨﻢ

    ﺑﺎﺯﻧﺘﻮﻧﺴﺘﻢ

    ﮐﻪ ﺯﺩﻡ

    ﺑﻌﺪﺳﻮﻧﺪ

    ﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﯨﻨﮑﻪ ﺳﻮﻧﺪﺯﺩﻡ ﻭﻧﺰﺩﯨﮏ ﺩﻭﻟﯩﺘﺮﺍﺩﺭﺍﺭﺍﺯﻡ ﺩﻓﻊ ﺷﺪ



    ﺩﻝ ﻣﻦ

    ﮐﻢ ﺩﺭﺩﺯﯨﺮ

    ﻭﮐﻢ

    ﻣﻴﻮﻣﺪ

    ﮐﻢ ﺍﺩﺭﺍﺭﻡ

    ﺍﺩﺍﺭﺍﺯﻳﺎﺩ

    ﻋﻼﺭﻏﻢ

    ﻳﻌﻨﻰ



    ﺍﺩﺭﺍﺭﺧﻮﺭﺩﻡ

    ﺩﻓﻊ

    ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ

    ﺑﻌﺪﺯﺍﻳﻤﺎﻧﻢ

    ﺩﺍﺷﺘﻢ

    ﺑﺎﺳﻼﻡ . ﺁﻗﺎﻯ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﻦ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﻭﻣﺎﻩ ﻭﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﺭﻭﺯﭘﻴﺶ ﺯﺍﻳﻤﺎﻥ
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۳۰ فروردین ۹۵( 9 سال پیش)
      سلام
      نحوه ی زایمان چگونه بوده است و آیا تست یورودینامیک هم انجام داده اید؟
  • تصویر کاربر اکبر سه شنبه ۲۴ فروردین ۹۵( 9 سال پیش) تعداد بازدید: 316 مشاهده پرسش
    باسلام من پیوند رگ کلیه زدم ایا استفاده از داروهای تاخیری مظر هست یا خیر
    ۲۴ساله هستم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲۴ فروردین ۹۵( 9 سال پیش)
      سلام
      توصیه می کنم با متخصص نفرولوژی مشورت کنید
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی