تومور ویلمز، نوعی سرطان کلیه ی نادر است که احتمال بروز آن در کودکان بیشتر است. نام دیگر این بیماری نفروپلاستوم می باشد که شایع ترین سرطان در کودکان است. تومور ویلمز اغلب کودکان ۳ تا ۴ سال را مبتلا می کند و پس از سن ۵ سالگی، احتمال بروز آن کمتر می شود.
تومور ویلمز معمولاً فقط در یک کلیه اتفاق می افتد، گرچه گاهی اوقات می تواند هر دو کلیه را با هم درگیر کند. در طول سالها، پیشرفت هایی در تشخیص و درمان تومور ویلمز صورت گرفته است. خوشبختانه، با درمان مناسب، چشم انداز این بیماری برای اکثر کودکان مبتلا خوب خواهد بود.
علائم تومور ویلمز
اگر متوجه هر گونه علائم نگران کننده ای در کودک خود شُدید، با پزشک متخصص در میان بگذارید. تومور ویلمز یک بیماری بسیار نادر است، بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که چیز دیگری موجب بروز علائم شده باشد. بررسی کردن هر گونه مسئله نگران کننده ای، از اهمیت بالایی برخوردار است.
این بیماری در افراد مختلف، علائم و نشانه های متفاوتی دارد و برخی از کودکان هیچ علائم آشکاری ندارند. اما اکثر کودکان مبتلا به تومور ویلمز یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه می کنند:
- احساس وجود یک توده در شکم
- التهاب شکم
- درد در ناحیه شکمی
- تب
- وجود خون در ادرار
- حالت تهوع یا استفراغ یا هر دو
- یبوست
- از دست دادن اشتها
- تنگی نفس
- فشار خون بالا
علت ابتلا به تومور ویلمز
علت دقیق ابتلا به تومور ویلمز مشخص نیست، اما در موارد نادر، وراثت می تواند نقش مهمی داشته باشد. سرطان زمانی شروع می شود، که در ژن های موجود در سلولها، خطایی رخ می دهد. این خطاها موجب می شوند که سلولها به صورت غیر قابل کنترلی رشد کنند و تکثیر شوند و تا جایی پیش روند که سلولهای دیگر را از بین ببرند.
انباشته شدن سلولها موجب تشکیل یک تومور می شود. در تومور ویلمز، این فرایند در سلولهای کلیه رخ می دهد. در موارد نادر، بروز خطا در ژن هایی که منجر به تشکیل تومور ویلمز می شوند، از والدین به فرزند منتقل می شوند. در اکثر موارد، هیچ رابطه ی مشخصی بین والدین و فرزندانی که ممکن است منجر به سرطان شوند، وجود ندارد.
عواملی که ابتلا به تومور ویلمز را تشدید میکنند.
عواملی که ممکن است احتمال خطر تومور ویلمز را افزایش دهند شامل موارد زیر می شوند:
1_ سابقه ی خانوادگی
اگر پیش از این فردی در خانواده شما مبتلا به تومور ویلمز بوده است، پس احتمال بروز این بیماری در کودک شما بیشتر می شود.
2_ ابتلا به برخی سندروم های خاص
تومور ویلمز غالباً در کودکانی با ناهنجاری ها یا سندرم های خاص مادرزادی، بیشتر رخ می دهد. این ناهنجاری ها یا سندرم های خاص عبارتند از:
- سندروم آنیریدیا: در آنریدیا، تنها بخشی از عنبیه (قسمت رنگی چشم) تشکیل می شود یا به طور کامل تشکیل نمی شود.
- سندروم همی هیپرتروفی: همی هیپرتروفی به این معناست که یک طرف یا یک بخش از بدن به طور قابل توجهی، بزرگتر از طرف دیگر می باشد.
- سندرم WASGR: این سندرم شامل تومور ویلمز، آنیریدیا، ناهنجاری های دستگاه تناسلی، دستگاه ادراری و ناتوانایی های ذهنی می شود.
- سندرم دنیس دراش (Denys-Drash syndrome): مشخصه ی این بیماری، تومور ویلمز، بیماری کلیوی و شبه هرمارودیتیسم مردانه می باشد، که در آن جنسیت مذکر با بیضه متولد می شود، اما ممکن است مشخصه های زنانه از خود نشان دهد.
- سندرم بک ویت ویدمن (Beckwith- Wiedemann): کودکانی با این سندرم جثه ای بزرگتر از حد معمول دارند (سندرم رشد ماکروزومی). دیگر علائم ممکن است شامل فتق ناف، بزرگی زبان، ماکروگلوسیا، بزرگ شدن اعضای داخلی بدن و ناهنجاری های گوش باشد. در این سندرم، احتمال ابتلا به تومورهایی از جمله سرطان کبد (به نام هپاتوبلاستوما) افزایش پیدا می کند.
پیشگیری و تشخیص تومور ویلمز
شما یا فرزندتان نمی توانید با انجام دادن کاری از ابتلا به تومور ویلمز پیشگیری کنید. اگر فرزند شما دارای عوامل خطر تومور ویلمز (مانند سندرم های ذکر شده) باشد، دکتر ممکن است توصیه کند که برای بررسی ناهنجاری های کلیه، سونوگرافی انجام دهید.
گرچه، این روش تصویربرداری نمی تواند از بروز تومور ویلمز جلوگیری کند، ممکن است بتواند به تشخیص بیماری در مراحل اولیه کمک کند. برای تشخیص تومور ویلمز، پزشک فرزند شما ممکن است انجام آزمایشات تشخیصی زیر را توصیه کند:
1_ معاینه فیزیکی
پزشک در پی یافتن علائم احتمالی تومور ویلمز، شما را معاینه می کند.
2_ آزمایشات خون و ادرار
این تست های آزمایشگاهی نمی توانند تومور ویلمز را تشخیص دهند، بلکه می توانند وضعیت عملکرد کلیه ها، مشکلات کلیوی و یا پایین بودن تعداد گلبول های قرمز خون را نشان دهند.
3_ آزمایشات تصویربرداری
این آزمایشات، تصاویری از کلیه را فراهم می کنند که در تشخیص تومور کلیه به پزشک کمک می کنند. آزمایشات تصویربرداری ممکن است شامل سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی باشند.
مراحل سرطان ویلمز
زمانی که پزشک متخصص، تومور ویلمز را تشخیص دهد، پس از آن شرایط بیمار را بررسی می کند تا مرحله ی سرطان را تشخیص دهد. پزشک ممکن است توصیه کند رادیوگرافی قفسه سینه یا سیتی اسکن قفسه سینه و اسکن استخوان انجام دهید تا بتواند تشخیص دهد که آیا سرطان به اطراف کلیه ها گسترش یافته است یا خیر.
پزشک میزان پیشرفت سرطان را در بدن، مرحله بندی می کند، که این امر به تعیین گزینه های درمانی مناسب در هر مرحله کمک می کند. مطالعات صورت گرفته در مورد تومور ویلمز توسط گروه آنکلولوژی کودکان ایالات متحده، این بیماری را به ۵ مرحله تقسیم بندی کرده است:
تومور ویلمز درجه یک:
سرطان فقط در یک کلیه دیده می شود و کاملاً در داخل کلیه قرار گرفته است و با جراحی می توان آن را به طور کامل خارج کرد.
تومور ویلمز درجه دو:
سرطان به بافت ها و ساختار های اطراف کلیه درگیر شده، مانند چربی ها یا رگ های خونی مجاور گسترش پیدا کرده است، اما هنوز هم می توان آن را توسط جراحی به طور کامل خارج کرد.
تومور ویلمز درجه سه:
سرطان فراتر از ناحیه کلیه رفته است و به غدد لنفاوی مجاور یا ساختارهای دیگر در شکم سرایت کرده است، پیش از جراحی یا در طول جراحی، ممکن است تومور در شکم پخش شود و یا خارج کردن کامل آن با جراحی ممکن نباشد.
تومور ویلمز درجه چهار:
سرطان به اعضای بدن دور از کلیه مانند ریه ها، کبد، استخوان ها یا مغز سرایت کرده است.
تومور ویلمز درجه ۵:
سرطان هر دو کلیه را فرا گرفته است (تومورهای دو طرفه).
درمان تومور ویلمز کلیه با جراحی
درمان معمولاً شامل جراحی، شیمی درمانی و گاهی اوقات پرتو درمانی می شود. درمان ها با توجه به مرحله سرطان متفاوت اند. از آنجا که این نوع سرطان نادر است، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای درمان به مرکز سرطان کودکان که تجربه ی درمان این نوع سرطان را دارد مراجعه کنید.
1_ خارج کردن بخشی از کلیه درگیر شده
2_ خارج کردن کلیه درگیر شده و بافت اطراف آن
در نفرکتومی کامل یا ریشه ای، پزشکان کلیه و بافت های اطراف آن از جمله بخشی از حالب یا غده فوق کلیه (آدرنال) را خارج می کنند. غدد لنفاوی مجاور نیز خارج می شوند. کلیه باقی مانده می تواند ظرفیت خود را افزایش دهد و وظیفه ی تصفیه خون را به عهده بگیرد.
3_ خارج کردن تمام یا بخشی از هر دو کلیه
اگر سرطان هر دو کلیه را درگیر کند، جراح تا جایی که امکان دارد سرطان را از هر دو کلیه خارج می کند. در تعداد کمی از موارد، این امر به معنای برداشتن هر دوکلیه می باشد، در این زمان کودک شما نیاز به دیالیز کلیه پیدا می کند. اگر برای کودک پیوند کلیه انجام شود، دیگر نیازی به دیالیز نخواهد بود.
دکتر محمد جباری جراح کلیه و فوق تخصص اورولوژی