توصیه های پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه

در این مقاله مطالعه می کنید:

کمتر از ۱۰% جمعیت دنیا به سنگ کلیه مبتلا هستند. سنگ کلیه در مردان شایع تر است. برای پیشگیری از سنگ کلیه، بهترین راه رعایت رژیم غذایی می باشد.

انواع سنگ کلیه

انواع سنگ کلیه شامل:

سنگ کلیه کلسیمی، شاخ گوزنی یا استروایت، اوریک اسید و سیستین است.

انواع سنگ کلیه

علت تشکیل سنگ کلیه

علت سنگ کلیه می تواند ارثی بوده یا به دلیل بعضی از بیماری های مشخص باشد، ولی غالبا علت آن نامشخص و در ۸۰% موارد از نوع اگزالات کلسیم و در بقیه موارد، غالبا از نوع فسفات کلسیم و اسید اوریک می باشد.

سنگ کلیه در دو محدوده سنی بیشتر رخ می دهد:

  • بین ۲۰ تا ۳۰ سال
  • بین ۵۰ تا ۶۰ سال

عادات غذایی و شیوه زندگی اثر مستقیمی بر روی خطر سنگ سازی دارند.

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اگزالات کلسیم عبارتند از:

پایین بودن حجم ادرار (کمتر از ۲ لیتر در روز)

بالا بودن کلسیم ادرار (بیش از ۲۵۰ میلی گرم در روز)

بالا بودن اگزالات ادرار ( بیش از ۴۰ میلی گرم در روز)

بالا بودن اسید اوریک ادرار (بیش از ۶۰۰ میلی گرم در روز)

پائین بودن سیترات ادرار ( کمتر از ۳۲۰ میلی گرم در روز)

پائین بون منیزیوم ادرار ( کمتر از ۵۰ میلی گرم در روز)

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اگزالات کلسیم

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های فسفات کلسیم علاوه بر موارد فوق عبارتند از:

  1. بالا بودن فسفات ادرار ( بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز)
  2. بالا بودن PH ادرار (قلیایی شدن ادرار به PH بیش از ۷)

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اسید اوریکی که ۱۰ تا ۱۵ درصد سنگ ها را می سازند عبارتند از:

✔️ بالا بودن اسید اوریک ادرار

✔️ پائین بودن PH ادرار به کمتر از ۵/۵ (اسیدی بودن ادرار)

علت تشکیل سنگ اگزالات کلسیم

اگزالات ماده ای طبیعی است که در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود. بدن، انرژی خود را از غذا تأمین می کند. پس از اینکه بدن شما مواد مورد نیاز خود را دریافت کرد، مواد اضافی از طریق جریان خون به کلیه رفته و از طریق ادرار خارج می شود. در ادرار مواد مختلفی وجود دارد. اگر ادرار غلیظ بوده و مقدار مواد زائد بیشتر از مایعات بدن باشد، کریستال ها شکل می گیرند.

این کریستال ها ممکن است به هم بچسبند و تشکیل جرم سختی به نام سنگ کلیه را دهند. اگزالات یکی از موادی است که می تواند باعث تشکیل کریستال در ادرار شود. در صورتی که مقدار زیادی اگزالات در حجم کمی از مایع ادرار وجود داشته باشد، اگزالات به کلسیم موجود در ادرار ساخته شده توسط کلیه می چسبد و تشکیل سنگ کلیه اگزالات کلسیم را می دهد.

کلسیم سیترات و سنگ کلیه

کلسیم سیترات و سنگ کلیه

اگر شما به مقدار  ۱۵۰۰ میلی گرم در روز از منابع مختلف (غذا و مکمل ها) کلسیم دریافت کنید، مشکلی ندارد. همیشه دریافت کلسیم همراه با غذا ریسک بیشتری برای تشکیل سنگ کلیه به نسبت دریافت کلسیم بین وعده های غذایی دارد.

از آنجایی که کلسیم کربنات و کلسیم سیترات هردو برای جذب اگزالات موجود در دستگاه گوارش مفید هستند، کلسیم سیترات برای کمک به دفع سیترات موجود در ادرار و کاهش ریسک تشکیل سنگ های کلسیمی توصیه می شود.

سنگ کلیه و  عادات غذایی

در این متن تاثیر عادات غذایی بر سنگ کلیه را توضیح خواهیم داد.

نقش آب

مطالعات نشان می دهند که اگر حجم ادرار روزانه بیش از دو لیتر باشد میزان عود سنگ به طور قابل توجهی کاهش می یابد. برای رسیدن به این میزان حجم ادرار بایستی حدود ۳ لیتر آب در روز نوشید.

نقش پروتئین

اثر پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین گیاهی متفاوت است به طوری که شیوع سنگ های کلیوی در گیاه خواران، نصف جمعیت عمومی می باشد. محدود کردن پروتئین های حیوانی در رژیم غذایی، می تواند در کاهش ایجاد و یا عود سنگ های کلیوی سودمند باشد. پروتئین های حیوانی از طریق افزایش کلسیم، اگزالات و اسید اوریک در ادرار و کاهش سیترات و PH ادرار باعث سنگ سازی می شوند.

نقش دیگر نوشیدنی ها

اگرچه نقش آب در کاهش ایجاد، و یا عود سنگ های کلیوی مورد پذیرش همه می باشد ولی نقش دیگر نوشیدنی ها در سنگ کلیه در متون علمی مورد توافق همه نیست.

تاثیر نوشیدنی بر سنگ کلیه

نقش نمک

نمک از طریق افزایش کلسیم، اگزالات ادرار و کاهش سیترات ادرار، در افزایش ایجاد و یا عود سنگ نقش دارد.

نقش میوه ها و سبزیجات

 میوه ها و سبزیجات می توانند اثرات ضد سنگ سازی داشته باشند. این غذاها به دلیل داشتن مقادیر زیادی آب، پتاسیم، منیزیوم و مقادیر کم کلرید سدیم و قدرت قلیایی کردن بالا به خاطر بیکربنات و سیترات بالا،  نقش به سزایی در کاهش سنگ سازی دارد.

نقش شیر و محصولات لبنی

محدود کردن کلسیم رژیم غذایی در بیماران با ریسک بالای سنگ کلیه توصیه نمی شود. رژیم کم کلسیم نه تنها منجر به کاهش کلسیم ادرار نمی شود بلکه باعث افزایش اگزالات ادرار نیز می شود لذا به این افراد توصیه به استفاده از شیر و لبنیات در حد معمول می شود.

کربوهیدرات، چربی، مولتی ویتامین و سنگ کلیه

ویتامین a و سنگ کلیه

برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟

برای سنگ کلیه چه نخوریم؟

  • نوشیدنی هایی که اگزالات را افزایش می دهند مثل چای و یا نوشیدنی هایی که استعداد سنگ سازی را افزایش می دهند مثل آب گریپ فروت و آب سیب.
  • نوشابه ها (soft drink) که متاسفانه مصرف آن نیز بالا است به خاطر داشتن فروکتوز، ساکروز و اسید فسفریک، خطر سنگ های کلسیمی و اسید اوریکی را بالا می برند.
  • در مورد نوشابه های ورزشی و انرژی زا اگر چه مطالعات ضد و نقیضی وجود دارد ولی به نظر می رسد این نوشابه ها به دلیل این که غنی از سدیم، کربوهیدرات و کافئین می باشند لذا خطر سنگ کلیه را بالا می برد.

ویتامین c و سنگ کلیه

حداکثر میزان توصیه شده ویتامین C 1500 میلی گرم در روز می باشد.

سنگ کلیه و وزن بدن

اگرچه نقش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و ترکیبات بدن در ایجاد سنگ هنوز مورد بحث است ولی مطالعات بزرگ نشان می دهند که با افزایش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و دور مچ دست، خطر تولید سنگ کلیه هم افزایش می یابد. جنس سنگ در این گروه از افراد نسبت به عموم مردم متفاوت بوده و بجای سنگ های کلسیمی، شیوع سنگ های اسید اوریکی بیشتر می باشد.

سنگ کلیه و وزن بدن

سنگ کلیه و ورزش

مطالعاتی که اثر ورزش بر روی کاهش بروز سنگ را نشان دهند کم می باشد. از طرف دیگر شواهد قابل توجهی نشان می دهد که بین بی حرکتی و در بستر ماندن و خطر بالای بروز سنگ کلیه ارتباط وجود دارد. در کل ورزش باعث کنترل فشار خون، افزایش جریان خون کلیه، کاهش التهابات و بهبود حساسیت به انسولین می شود. در کل برآیند مطالعات به این سمت است که ورزش در کاهش بروز سنگ مؤثر است.

سنگ کلیه و وقایع استرس زا در زندگی

زندگی پر استرس با خطر بالاتر سنگ کلیه همراه است. این مسئله به ویژه در زنان به اثبات رسیده است. استرس نه تنها خطر شروع بیماری را افزایش می دهد بلکه دفعات دفع سنگ را نیز بالا می برد. به نظر می رسد پاسخ های هورمونی به استرس در این امر دخیل باشند.

ده قانون برای پیشگیری از سنگ کلیه

  • وزن خود را در حد ایده آل نگه داشته و روزانه به طور منظم و در هوای باز ورزش کنید.
  • روزانه به میزان کافی آب بنوشید به طوری که ۲ لیتر در روز حجم ادرارتان باشد.
  • مصرف پروتئین های گوشت قرمز و مرغ را به حدود ۲۰گرم در روز محدود کنید.
  • در روز حدود ۴۰ گرم پروتئین گیاهی مصرف کنید.
  • هر روز میوه و سبزیجات بخورید و از محصولات غنی از اگزالات بپرهیزید.
  • شیر و محصولات لبنی را در حدی بنوشید که میزان دریافت کلسیم روزانه شما به حدود ۱۰۰۰ میلی گرم در روز برسد.
  • دستورالعمل های بین المللی مصرف چربی و کربوهیدرات را رعایت کنید.
  • از محصولات مواد غذایی تازه و منجمد استفاده کنید و از مصرف غذاهای از قبل پخته شده و یا مواد غذایی کنسرو شده اجتناب کنید.
  • از مصرف خودسرانه مکمل های غذایی بپرهیزید و از داروها و مکمل ها تنها تحت نظارت پزشکی استفاده کنید.
  • تا آنجایی که ممکن است از وقایع پر استرس زنگی اجتناب کنید.

سوال: فولنس و سنگ کلیه

با سلام
پسر ۶ ماهه ای دارم که در بدو تولد مشکل عفونت ادراری و فولنس کلیه چپ داشت. یک دوره ۳۰ روزه سفالکسین مصرف کرد تا عفونت برطرف شد. دکتر فوق تخصص کلیه اطفال مشهد گفت فولنس مشکلی نداره و هر دو ماه فقط باید ازمایش ادرار بدهد. آزمایشات را هر دو ماه انجام دادیم و عفونتی نبود تا اینکه این ماه (۶ ماهگی) دکتر یک سونوگرافی نوشت که نتیجه اش:
حداقل ۷ شن ریزه ۱ تا ۲.۵ میلیمتری در کالیسهای تحتانی کلیه چپ و ۳ شن ریزه ۱.۵ میلیمتری در کالسهای تحتانی کلیه راست بود. فولنس در سیستم دفعی کلیه ها مشاهده شد.
به دکترش مراجعه کردم .تری کا سیترات براش نوشت روزی ۳ دفعه ۳.۵ سی سی. آیا به نظر شما برطرف میشود .
آیا شن ریزه ها در اثر فولنس است؟ آیا نیاز به جراحی دارد؟ شن ریزه ها آیا دفع می شود؟
در ضمن پسرم بعد از مصرف آنتی بیوتیک دچار یبوست هم شد که ۱۰ روز یکبار هم شکمش کار نمی کرد. دکتر بهش پیدرولاکس داد که ۳ ماه بهش دادم و تازه قطع کردم.  آیا ملین ها باعث ایجاد سنگ میشه؟ آیا فولنس درمان داره؟

برای مشاهده پاسخ این سوال اینجا کلیک کنید.

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
3.2/5 - (60 امتیاز)

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 2روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

   برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر zamanazizi جمعه ۱۰ شهریور ۹۶( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 249 مشاهده پرسش
    سلام سنگ 4/5میلی در قسمت تحتانی کلیه دارم ایا با سنگ شگن مشکلم حل میشه
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۰ شهریور ۹۶( 7 سال پیش)
      سلام
      خیر سنگ شکنی نه نیاز هست و نه کارساز
  • تصویر کاربر الياس چهارشنبه ۸ شهریور ۹۶( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 255 مشاهده پرسش
    سلام آقاي دكتر
    همسر بنده در مثانه اش تومور داشت كه سيستوسكوپي شد وتومور طبق فيلم ارسالي برداشته شد جواب پاتولوژي هم خدمتتان ارسال ميكنم ضمنا سي تي قبل از عمل نشان ميداد كه به عضله نفوذ دارد ولي پاتولوژي چيز ديگري ميگويد.آيا با توجه به اين نتايج قابل درمان است ؟بيماريش چطور است؟
    دكتر گفته ماهي يكبار ميتومايسن استفاده شود(داخل مثانه بيست عدد)وسونوگرافي وسيتولوژي ماهيانه انجام شود
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۸ شهریور ۹۶( 7 سال پیش)
      سلام

      تومور هاي مثانه معمولا عود كننده هستند لذا نياز به چكاپ دوره اي و ادامه درمان به روش و صلاحديد پزشك معالج شان دارد گاه نياز به تراشيد مجدد هست.
  • تصویر کاربر محمد شنبه ۲۱ مرداد ۹۶( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 231 مشاهده پرسش
    سلام اقای دکتر من از دو سال پیش گاهی وقتا پهلو و پشت پهلوی سمت راستم درد میگرفت و ادرار هم صبح ها خیلی زرد پررنگ میشه و ماهیچه های پامم بیشتر مواقع حالت پرش و گرفتگی داره اخیرا هم وقتی یه مقدار وایسم یا پشت میز میشینم سردرد میگیرم و شروع میکنم به عرق کردن شدید کمخونی هم داشتم وقتی دراز میکشم دیگه عرق نمیکم سردردمم خوب میشه خیلی نگرانم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۲۱ مرداد ۹۶( 7 سال پیش)
      سلام
      در مورد ارزیابی کلیه ها هم بایستی سونوگرافی از کلیه ها انجام دهید و هم آممزایش خون و اندازه گیری اوره و کراتی نین خون
  • تصویر کاربر پیروز دوشنبه ۹ مرداد ۹۶( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 257 مشاهده پرسش
    با عرض سلام و خسته نباشید. بنده 24 ساله زیاد عرق می کنم و عرقم غلیظ است. آب به مقدار زیاد مصرف می کنم به طوری که در دید اطرافیان مشخص هست که آب زیاد مصرف می کنم تا عرقم غلیظ نشود. دهنم زیاد کم آب می شود و بدنم هم حتی در فصول سرد زیاد گر می گیرد داغ می شود و گرمم می شود. صبح ها که از خواب بیدار می شوم زیاد احساس تشنگی می کنم و باید حدودا 4 تا لیوان آب بخورم تا عرقم غلیظ نشود و گرمم نشود و احساس تشنگی نکنم. این زیاد آب خوردنم در مواردی باعث ریفلاکس معده ام می شود.اگر از حمام آمده باشم و برای خرید یا پیاده روی ای کوتاه بیرون بروم باز عرقم غلیظ و چسبنده هست.گاهی اوقات که شکمم خالی است و اگر هم خالی نباشد از مقدار آبی که می خورم اذیت می شود. تپش قلب دارم و هنوز آزمایش تیروئید نداده ام. در کلیه هایم و بیشتر سمت راستی گاهی احساس ضربان نبضی می کنم و گاهی اوقات که در خواب دستشویی زیاد داشته باشم کلیه سمت راستم کمی درد می گیرد. آزمایش های u/a ,fbs, hba1c دادم که نرمال بودن . ممنون میشم لطفا بفرمایید که مشکلم احتمالا چیست و چه آزمایش هایی نیار هست که گرفته شود. با سپاس فراوان
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۹ مرداد ۹۶( 7 سال پیش)
      سلام
      توصیه می کنم تست های کلیوی و سدیم خون و تست های تیروئیدی و نیز سونوی کلیه و مثانه انجام دهید و در نهایت به متخصص غدد مراجعه کنید.
  • تصویر کاربر سمیه شنبه ۷ مرداد ۹۶( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 454 مشاهده پرسش
    سلام و عرض ادب آقای دکتر پدرمن حدود شش ماه پیش با مراجعه به دکتر متوجه تومور مثانه بدخیم شد که تحت عمل جراحی TUR قرار گرفتمتاسفانه بعد از شش ماه متوجه شدیم که ایشون تند تند دستشویی میروند و مجبور شدیم به دکتر دیگری مراجعه کنیم که باز هم دکتر جدید دستور عمل TUR دادندقیقا از روز دوم عمل ایشون تا به امروز که بیش از ده روز هست میگذرد پدر من در دفع گاز معده و دفع مدغوع به شدت مشکل دارد و حتی با خوردن یک استکان آب باعث میشود که شکم ایشان باد و خیلی سفت بشه یبوست گرفته و زیر شکمش هم درد میکنه بطوریکه شبها تا صبح این دردهای شکم و‌معده ایشان بیشتر میشود و صبحها میتونه بخوابهدکترش هم از 28 مرداد تجویز واکس ب ث ژ راهم داده اند لطفا راهنمایی بفرمایید سپاس
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۷ مرداد ۹۶( 7 سال پیش)
      سلام
      در برخی موارد بدلیل مجاورت مثانه و انتهای رود امکان التهاب روده وجود دارد که معمولا گذراست با اینحال توصیه می کنم علاوه براینکه توسط پزشک معالجش درمان شود توسط یک متخصص گوارش نیز ویزیت و معاینه بررسی شوند.
درحال دریافت اطلاعات

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی

پرسش از دکتر