توصیه های پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه

در این مقاله مطالعه می کنید:

کمتر از ۱۰% جمعیت دنیا به سنگ کلیه مبتلا هستند. سنگ کلیه در مردان شایع تر است. برای پیشگیری از سنگ کلیه، بهترین راه رعایت رژیم غذایی می باشد.

انواع سنگ کلیه

انواع سنگ کلیه شامل:

سنگ کلیه کلسیمی، شاخ گوزنی یا استروایت، اوریک اسید و سیستین است.

انواع سنگ کلیه

علت تشکیل سنگ کلیه

علت سنگ کلیه می تواند ارثی بوده یا به دلیل بعضی از بیماری های مشخص باشد، ولی غالبا علت آن نامشخص و در ۸۰% موارد از نوع اگزالات کلسیم و در بقیه موارد، غالبا از نوع فسفات کلسیم و اسید اوریک می باشد.

سنگ کلیه در دو محدوده سنی بیشتر رخ می دهد:

  • بین ۲۰ تا ۳۰ سال
  • بین ۵۰ تا ۶۰ سال

عادات غذایی و شیوه زندگی اثر مستقیمی بر روی خطر سنگ سازی دارند.

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اگزالات کلسیم عبارتند از:

پایین بودن حجم ادرار (کمتر از ۲ لیتر در روز)

بالا بودن کلسیم ادرار (بیش از ۲۵۰ میلی گرم در روز)

بالا بودن اگزالات ادرار ( بیش از ۴۰ میلی گرم در روز)

بالا بودن اسید اوریک ادرار (بیش از ۶۰۰ میلی گرم در روز)

پائین بودن سیترات ادرار ( کمتر از ۳۲۰ میلی گرم در روز)

پائین بون منیزیوم ادرار ( کمتر از ۵۰ میلی گرم در روز)

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اگزالات کلسیم

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های فسفات کلسیم علاوه بر موارد فوق عبارتند از:

  1. بالا بودن فسفات ادرار ( بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز)
  2. بالا بودن PH ادرار (قلیایی شدن ادرار به PH بیش از ۷)

عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اسید اوریکی که ۱۰ تا ۱۵ درصد سنگ ها را می سازند عبارتند از:

✔️ بالا بودن اسید اوریک ادرار

✔️ پائین بودن PH ادرار به کمتر از ۵/۵ (اسیدی بودن ادرار)

علت تشکیل سنگ اگزالات کلسیم

اگزالات ماده ای طبیعی است که در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود. بدن، انرژی خود را از غذا تأمین می کند. پس از اینکه بدن شما مواد مورد نیاز خود را دریافت کرد، مواد اضافی از طریق جریان خون به کلیه رفته و از طریق ادرار خارج می شود. در ادرار مواد مختلفی وجود دارد. اگر ادرار غلیظ بوده و مقدار مواد زائد بیشتر از مایعات بدن باشد، کریستال ها شکل می گیرند.

این کریستال ها ممکن است به هم بچسبند و تشکیل جرم سختی به نام سنگ کلیه را دهند. اگزالات یکی از موادی است که می تواند باعث تشکیل کریستال در ادرار شود. در صورتی که مقدار زیادی اگزالات در حجم کمی از مایع ادرار وجود داشته باشد، اگزالات به کلسیم موجود در ادرار ساخته شده توسط کلیه می چسبد و تشکیل سنگ کلیه اگزالات کلسیم را می دهد.

کلسیم سیترات و سنگ کلیه

کلسیم سیترات و سنگ کلیه

اگر شما به مقدار  ۱۵۰۰ میلی گرم در روز از منابع مختلف (غذا و مکمل ها) کلسیم دریافت کنید، مشکلی ندارد. همیشه دریافت کلسیم همراه با غذا ریسک بیشتری برای تشکیل سنگ کلیه به نسبت دریافت کلسیم بین وعده های غذایی دارد.

از آنجایی که کلسیم کربنات و کلسیم سیترات هردو برای جذب اگزالات موجود در دستگاه گوارش مفید هستند، کلسیم سیترات برای کمک به دفع سیترات موجود در ادرار و کاهش ریسک تشکیل سنگ های کلسیمی توصیه می شود.

سنگ کلیه و  عادات غذایی

در این متن تاثیر عادات غذایی بر سنگ کلیه را توضیح خواهیم داد.

نقش آب

مطالعات نشان می دهند که اگر حجم ادرار روزانه بیش از دو لیتر باشد میزان عود سنگ به طور قابل توجهی کاهش می یابد. برای رسیدن به این میزان حجم ادرار بایستی حدود ۳ لیتر آب در روز نوشید.

نقش پروتئین

اثر پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین گیاهی متفاوت است به طوری که شیوع سنگ های کلیوی در گیاه خواران، نصف جمعیت عمومی می باشد. محدود کردن پروتئین های حیوانی در رژیم غذایی، می تواند در کاهش ایجاد و یا عود سنگ های کلیوی سودمند باشد. پروتئین های حیوانی از طریق افزایش کلسیم، اگزالات و اسید اوریک در ادرار و کاهش سیترات و PH ادرار باعث سنگ سازی می شوند.

نقش دیگر نوشیدنی ها

اگرچه نقش آب در کاهش ایجاد، و یا عود سنگ های کلیوی مورد پذیرش همه می باشد ولی نقش دیگر نوشیدنی ها در سنگ کلیه در متون علمی مورد توافق همه نیست.

تاثیر نوشیدنی بر سنگ کلیه

نقش نمک

نمک از طریق افزایش کلسیم، اگزالات ادرار و کاهش سیترات ادرار، در افزایش ایجاد و یا عود سنگ نقش دارد.

نقش میوه ها و سبزیجات

 میوه ها و سبزیجات می توانند اثرات ضد سنگ سازی داشته باشند. این غذاها به دلیل داشتن مقادیر زیادی آب، پتاسیم، منیزیوم و مقادیر کم کلرید سدیم و قدرت قلیایی کردن بالا به خاطر بیکربنات و سیترات بالا،  نقش به سزایی در کاهش سنگ سازی دارد.

نقش شیر و محصولات لبنی

محدود کردن کلسیم رژیم غذایی در بیماران با ریسک بالای سنگ کلیه توصیه نمی شود. رژیم کم کلسیم نه تنها منجر به کاهش کلسیم ادرار نمی شود بلکه باعث افزایش اگزالات ادرار نیز می شود لذا به این افراد توصیه به استفاده از شیر و لبنیات در حد معمول می شود.

کربوهیدرات، چربی، مولتی ویتامین و سنگ کلیه

ویتامین a و سنگ کلیه

برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟

برای سنگ کلیه چه نخوریم؟

  • نوشیدنی هایی که اگزالات را افزایش می دهند مثل چای و یا نوشیدنی هایی که استعداد سنگ سازی را افزایش می دهند مثل آب گریپ فروت و آب سیب.
  • نوشابه ها (soft drink) که متاسفانه مصرف آن نیز بالا است به خاطر داشتن فروکتوز، ساکروز و اسید فسفریک، خطر سنگ های کلسیمی و اسید اوریکی را بالا می برند.
  • در مورد نوشابه های ورزشی و انرژی زا اگر چه مطالعات ضد و نقیضی وجود دارد ولی به نظر می رسد این نوشابه ها به دلیل این که غنی از سدیم، کربوهیدرات و کافئین می باشند لذا خطر سنگ کلیه را بالا می برد.

ویتامین c و سنگ کلیه

حداکثر میزان توصیه شده ویتامین C 1500 میلی گرم در روز می باشد.

سنگ کلیه و وزن بدن

اگرچه نقش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و ترکیبات بدن در ایجاد سنگ هنوز مورد بحث است ولی مطالعات بزرگ نشان می دهند که با افزایش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و دور مچ دست، خطر تولید سنگ کلیه هم افزایش می یابد. جنس سنگ در این گروه از افراد نسبت به عموم مردم متفاوت بوده و بجای سنگ های کلسیمی، شیوع سنگ های اسید اوریکی بیشتر می باشد.

سنگ کلیه و وزن بدن

سنگ کلیه و ورزش

مطالعاتی که اثر ورزش بر روی کاهش بروز سنگ را نشان دهند کم می باشد. از طرف دیگر شواهد قابل توجهی نشان می دهد که بین بی حرکتی و در بستر ماندن و خطر بالای بروز سنگ کلیه ارتباط وجود دارد. در کل ورزش باعث کنترل فشار خون، افزایش جریان خون کلیه، کاهش التهابات و بهبود حساسیت به انسولین می شود. در کل برآیند مطالعات به این سمت است که ورزش در کاهش بروز سنگ مؤثر است.

سنگ کلیه و وقایع استرس زا در زندگی

زندگی پر استرس با خطر بالاتر سنگ کلیه همراه است. این مسئله به ویژه در زنان به اثبات رسیده است. استرس نه تنها خطر شروع بیماری را افزایش می دهد بلکه دفعات دفع سنگ را نیز بالا می برد. به نظر می رسد پاسخ های هورمونی به استرس در این امر دخیل باشند.

ده قانون برای پیشگیری از سنگ کلیه

  • وزن خود را در حد ایده آل نگه داشته و روزانه به طور منظم و در هوای باز ورزش کنید.
  • روزانه به میزان کافی آب بنوشید به طوری که ۲ لیتر در روز حجم ادرارتان باشد.
  • مصرف پروتئین های گوشت قرمز و مرغ را به حدود ۲۰گرم در روز محدود کنید.
  • در روز حدود ۴۰ گرم پروتئین گیاهی مصرف کنید.
  • هر روز میوه و سبزیجات بخورید و از محصولات غنی از اگزالات بپرهیزید.
  • شیر و محصولات لبنی را در حدی بنوشید که میزان دریافت کلسیم روزانه شما به حدود ۱۰۰۰ میلی گرم در روز برسد.
  • دستورالعمل های بین المللی مصرف چربی و کربوهیدرات را رعایت کنید.
  • از محصولات مواد غذایی تازه و منجمد استفاده کنید و از مصرف غذاهای از قبل پخته شده و یا مواد غذایی کنسرو شده اجتناب کنید.
  • از مصرف خودسرانه مکمل های غذایی بپرهیزید و از داروها و مکمل ها تنها تحت نظارت پزشکی استفاده کنید.
  • تا آنجایی که ممکن است از وقایع پر استرس زنگی اجتناب کنید.

سوال: فولنس و سنگ کلیه

با سلام
پسر ۶ ماهه ای دارم که در بدو تولد مشکل عفونت ادراری و فولنس کلیه چپ داشت. یک دوره ۳۰ روزه سفالکسین مصرف کرد تا عفونت برطرف شد. دکتر فوق تخصص کلیه اطفال مشهد گفت فولنس مشکلی نداره و هر دو ماه فقط باید ازمایش ادرار بدهد. آزمایشات را هر دو ماه انجام دادیم و عفونتی نبود تا اینکه این ماه (۶ ماهگی) دکتر یک سونوگرافی نوشت که نتیجه اش:
حداقل ۷ شن ریزه ۱ تا ۲.۵ میلیمتری در کالیسهای تحتانی کلیه چپ و ۳ شن ریزه ۱.۵ میلیمتری در کالسهای تحتانی کلیه راست بود. فولنس در سیستم دفعی کلیه ها مشاهده شد.
به دکترش مراجعه کردم .تری کا سیترات براش نوشت روزی ۳ دفعه ۳.۵ سی سی. آیا به نظر شما برطرف میشود .
آیا شن ریزه ها در اثر فولنس است؟ آیا نیاز به جراحی دارد؟ شن ریزه ها آیا دفع می شود؟
در ضمن پسرم بعد از مصرف آنتی بیوتیک دچار یبوست هم شد که ۱۰ روز یکبار هم شکمش کار نمی کرد. دکتر بهش پیدرولاکس داد که ۳ ماه بهش دادم و تازه قطع کردم.  آیا ملین ها باعث ایجاد سنگ میشه؟ آیا فولنس درمان داره؟

برای مشاهده پاسخ این سوال اینجا کلیک کنید.

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
3.2/5 - (60 امتیاز)

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 2روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

   برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر احسان یکشنبه ۱۹ دی ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 260 مشاهده پرسش
    درود خدمت جناب دكتر و با تشكر از پاسخ جنابعالي دو خصوص تست BTA .
    خواهشمند است با توجه به واردات انجام شده در اين حوزه و جلوگيري از اتلاف هزينه هاي انجام شده در اين راستا، مسيري جهت استفاده بهينه از اين كيت و در صورت امكان پيشنهادي در جهت مصرف صحيح ان ارائه فرماييد.
    شركت ما باهدف ترويج فرهنك خود مراقبتي و نه صرفاً فعاليت اقتصادي در ايران تاسيس شد . ما در حال حاضر نماينده دو محصول BTA stat و PEP test كه جهت تشخيص رفلاكس است در كشور هستيم. مجموعه ما با افتخار اماده پذيرش پيشنهاد جنابعالي در خصوص استفاده بهينه از محصولات فوق است.
    محصولات فوق تنها در يك ازمايشگاه در تهران عرضه شده، ايا جنابعالي تمايل به استفاده از اين محصولات داريد؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۹ دی ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      همانطور که خدمتتان عرض کردم بهترین راه برای ارائه محصول تان همکاری با بیمارستان هایی است که در زمینه یوروانکولوژی فعال هستند مثل بیمارستان های سینا، مدرس، هاشمی نژاد، لبافی نژاد، شهدای تجریش و از همه مهم تر انجمن ارولوژی. این انجمن ماهانه کنفرانسی دارد که با هماهنگی انجمن می توانید محصول تان را در این کنفرانس ارائه و همکاران را با آن آشنا نمائید
  • تصویر کاربر مهدی شنبه ۱۸ دی ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 221 مشاهده پرسش
    سلام جناب دکتر حال شما خوبه رستگار هستم شهریور ماه خدمت رسیدم عمل واریکوسل برام انجام دادین همچنان از بابت عمل از شما ممنونم چون واقعا عمل راحتی داشتم قربان واقعا متشکرم اگر یادتون باشه همسر سمیه دارافرین برای سنگ کلیه با من برای ویزیت خدمتتون رسیده بود و قرار شده بعدا برای سنگ شکن خدمت برسیم متاسفانه چون در شهریور شما وقت نداشتین من هم مرخصی نداشتم نشد حالا ایشون اخیرا سنگشون حرکت کرده در مجاری- چند روز پیش هم بستری شده به علت درد شدید می خواستم بدون اگر امکانش هست شنبه یا دوشنبه خدمت برسه برای سنگ شکن بهش تو هفته جاری بهش وقت بدین چون واقعا اورژانسیه و در حال حاضر شدیدا داره درد تحمل میکنه و حاضرم نیست بجز شما جای دیگه بره خودمم نظرم به همینه که شما عمل کنید چون واقعا دستتون شفاست قربان .ضمنا من از سیستان و بلوچستان شهرستان ایرانشهر مزاحم میشم اگر یادتون باشه .متشکرم منتظر خبر خوب از طرف شما جهت سنگ شکن هستم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۱۸ دی ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      سنگ شکن دو نوع می باشد یک نوع بصورت سرپایی است و دیگری بصورت یک شب بستری و تعیین نوع سنگ شکن به محل، سایز سنگ و شرایط بیمار بستگی دارد لذا ابتدا بایستی ایشان و مدارک شان را ببینم تا بتوانم نظر بدهم و وقت تعیین کنم
  • تصویر کاربر امیرعلی شنبه ۲۵ دی ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 271 مشاهده پرسش
    سلام دکتر من پسری 28 ساله و مجرد هستم که حدودا دو سالی میشه که این مشکلی که میخوام بگم رو دارم و اون اینه که من وقتی دستشویی میرم حس میکنم ادرارم تو مجرا باقی مونده و وقتی میام بیرون دوباره چند دقیقه بعد باید برم دوباره ادرار کنم که یکم ادرار میاد بیشتر از چند قطره است و این حالت شب ها بیشتره متخصص هم مراجعه کردم دو تا قرص داد به اسم اکسی بوتینین5 و ترازوسین1 که تاثیری نداشت و دیگه نرفتم الان هم همون مشکل رو دارم و اینکه کلیه هام به شدت به سرما حساسه و چند روزی هم هست کلیه سمت چپم درد خفیف و یه حالت بیقراری داره ممنون میشم راهنماییی کنید با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۲۵ دی ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      استبراء کنید و ورزش کگل (تقویت عضلات کف لگن) انجام دهید. بری درد پهلوم هم سونوگرافی کنید
  • تصویر کاربر مینا جمعه ۲۴ دی ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 267 مشاهده پرسش
    با سلام و خسته نباشید.خانمی هستم 34 ساله اهل کاشان هستم که حدود بیش از4 ماه پیش باردار شدم ولی از 45 روز پیش فشارم بسیار بالا رفت و دفع شدید پروتئین تا+3 داشتم و چندین بار بستری شدم در بیمارستان و قرص های فشار مصرف میکردم که متاسفانه در هفته گذشته جنین سقط شد.پس از عمل، فشارم تا مرز 15 بالا رفت و دفع پروتویینم تا +4 نیز رسید که با مصرف قرص و تزریق سرم و هپارین تنظیم شد و از بیمارستان مرخص شدم ولی مجددا فشارم بالا رفته و دفع پروتوئینم به 4+ رسیده.آقای دکتر چکار باید بکنم.شرایط روحی من اصلا مساعد نیست و متخصص نفرولوژیم میگوید باید بی اوپسی کنیم کلیت رو؟
    میشه لطفا راهنمایی کنید بنده رو؟آیا صلاح میدونید بیام تهران و تحت مراقبت شما قرار بگیرم؟
    ممنون میشم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۲۴ دی ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      بنده ارولوژيست هستم مشكل شما در حي ه متخصصين نفرولوژيست
  • تصویر کاربر مسعود دوشنبه ۲۰ دی ۹۵( 7 سال پیش) تعداد بازدید: 287 مشاهده پرسش
    با عرض سلام و خسته نباشيد از شما دكتر گرامي
    مدت يك ماهه پدرم با سن 62 سالگي در ادرارش خون ديده شد كه با مراجه به پزشك اورولوژيست و انجام سيستوسكوپي متوجه شديم سه تومور حدود يك سانت در بالاي مثانه پدرم ديده شده و توسط پزشك معالج اين تومور برداشته شد و نمونه به پاتولوژي ارسال شد كه جواب آن به پيوست ارسال مي گردد.و پزشك معالج سه هفته بعد از عمل 6 جلسه ب س ژ درماني را تجويز كرده الان حدود 11 روز از جراحي پدرم گذشته و با درد و بدون خونريزي ادرار ميكند و در ادرا مقداري پوست و خورده هاي سوزانده شده بافت ديده مي شود و مداوم تكرر ادرار دارد و طبق گفته ايشان تومور به صورت فلت بوده و به شكل قارچي مشاهده نشده و طبق جواب آزمايش به بافت آسيب نرسانده است ولي پزشك معالج نظر بر برداشتن مثانه دارد و ايشان از من خواسته كه نظريه پزشكان اورولوژيست ديگر را به او بدهم حال با توجه به تومور گريد 2 ديده شده و با توجه به اينكه بيمار 21 سال پيش عمل جراحي معده و روده و اثني عشر داشته بدليل زخم در اين نواحي و همچنين كيسه صفرا بيمار حدود 6 سال پيش راپراسكوپي شده و برداشته شده و هم اكنون ظاهرا باد فتخ دارد عاجزانه نظر محترمتونو به بنده كه نگران سلامتي پدرم هشتم بدهيد بي صبرانه منتظر جواب شما هستم پدرم بازنشسته ارتشه شغلش ممنون از لطف و عنايت و توجه شما به بيماران
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری یکشنبه ۱۹ دی ۹۵( 7 سال پیش)
      سلام
      بجز گرید تومور stage تومور هم در تصمیم گیری برای نوع درمان مهم هست که در اطاعات شما و برگه ی پاتولوژی چیزی ذکر نشده به نظر من شاید بهتر باشد مجددنمونه برداری شود
    2. تصویر کاربر مسعود یکشنبه ۱۹ دی ۹۵( 7 سال پیش)
      باسلام و سپاس از ارسال پاسخ
      دكتر عزيز با توجه به نظر دكتر معالج كليه تومورهاي داخل مثانه تراشيده شده آيا ميشود نمونه اي جهت آزمايش برداشت چون به گفته پزشك با توجه به تومور يك سانتي حدود 2 سانت از محل تراشيده شده و سوال بعدي اينكه بدليل نزديك شدن به مرحله تزريق دارو در مثانه و اينكه مرتب از طريق ادرار دانه هايي به شكل لخته هاي خشك شده خون خارج مي شود آيا مشكلي از نظر تزريق دارو و عوارض دارو ايجاد نمي شود طبق تجويز پدرم مي بايست سه هفته بعد از جراحي تا6 هفته و هفته اي يكبار ب ث ژ تزريق نمايد و جلسه اول روز شنبه25 دي ماه 1395 مي باشد خواهشمندم مرا راهنمايي كنيد
      با تشكر از لطف و عنايات شما به بيماران محتاج كمك
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ دی ۹۵( 7 سال پیش)
      پس بهتره فعلا همین درمان را ادامه دهید
      اينكه مرتب از طريق ادرار دانه هايي به شكل لخته هاي خشك شده خون خارج مي شود آيا مشكلي از نظر تزريق دارو و عوارض دارو ايجاد نمي شود؟...........................در صورت عدم عفونت ادراری و خونریزی واضح منعی برای تزریق نیست
    4. نمایش سایر 2 پاسخ
درحال دریافت اطلاعات

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

تماس با مطب

نوبت دهی اینترنتی

پرسش از دکتر