اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر علی جمعه ۲ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 7110 مشاهده پرسش
    بنده دچار مشکل ادراری هستم و مثانه ام درست فرمان نمیده البته دچار ibs هم هستم ، مشکل ادراری من ( تکرر ادرار) از تیر ماه 98 شروع شده دو بار هم به متخصص مراجعه کردم، سونوگرافی هم دادم ، سوزش ادراری هم اصلا ندارم ، سونوگرافی کاملا نرمال بود و هیچ گونه عفونت ادراری هم در آزمایش مشاهده نشده ، تکرر ادرار را به نحوی کنترل کرده بودم ،یک هفته بعدازشیوع کرونا درشهر تبریز (اواخر اسفندماه )دچار اضطراب شدید شدم که باعث شداولا دوباره بیش ازاندازه به ادرار بروم و بعد هم به مرور دچارمشکلاتی نظیر تاخیر دردفع ادرار، دفع همزمان ادرار و مدفوع ، عدم فرمان صحیح مثانه و دفع ادرار به سختی شدم ( مثانه عصبی تنبل)،لطفاً مرا راهنمایی کنید ، آیا قرص بتانکول با داروی ضد اضطراب می تواند برای درمان بنده موثر باشد
    1. تصویر کاربر علی دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      آقای دکتر بنده قبلاً به هیچ عنوان این مشکلات( تاخیر دردفع ادرار، دفع همزمان ادرار و مدفوع ، عدم فرمان صحیح مثانه و دفع ادرار) را نداشتم و فقط تکرر ادرار داشتم که کنترل کرده بودم و اذیت نمی شدم ولی ،یک هفته بعدازشیوع کرونا درشهر تبریز (اواخر اسفندماه )دچار اضطراب شدید شدم که باعث این مشکلات شد آیا قرص بتانکول همراه با داروی ضد اضطراب می تواند برای درمان بنده موثر باشد
    2. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      به نظرم فعلا فقط با داروی ضد اضطراب بمدت 6 ماه شروع کنید و در این مرحله نیازی به بتانکول نیست

    3. تصویر کاربر علی پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)
      آقای دکتر بسیار سپاسگذارم از شما ، پس مشکل بنده ربطی به پروستات نداره دیگه؟
    4. تصویر کاربر علی پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)
      ضمناً برای اضطراب قرص کلرو دیاز پوکسایئ خوبه؟
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۲ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      آقای دکتر بسیار سپاسگذارم از شما ، پس مشکل بنده ربطی به پروستات نداره دیگه؟.......................خیر

      ضمناً برای اضطراب قرص کلرو دیاز پوکسایئ خوبه؟......................در این زمینه از متخصص رواپزشک بپرسید

    6. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۲ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      آقای دکتر بسیار سپاسگذارم از شما ، پس مشکل بنده ربطی به پروستات نداره دیگه؟.......................خیر

      ضمناً برای اضطراب قرص کلرو دیاز پوکسایئ خوبه؟......................در این زمینه از متخصص روانپزشک بپرسید

    7. نمایش سایر 5 پاسخ
  • تصویر کاربر رضا پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 3515 مشاهده پرسش
    با سلام و خسته نباشید
    جناب آقای دکتر بنده بدلیل درد در پروستات و عفونت ادراری که سال قبل داشتم زیر نظر پزشک بودم و چندین بار ازمایش دادم که پیوست است و بنده قرص تامسولوسین مصرف می کنم که دکتر معالجم گفته بود فروردین بهشون مراجعه کنم برای قطع یا عدم قطع قرص و ویزیت بنده اما دکتر از شهرمون رفت و بنده هم همچنان قرص را مصرف کردم. چند روز پیش ازمایش psa ای که دکتر نوشته بود دادم ولی پی اس آ بالا بود آیا مصرف قرص تامسولوسین روی نتیجه این آزمایش تاثیر داشته؟ اگر آری می توانم قرص را قطع کنم؟ و چند روز بعد از مصرف قرص آزمایش دهم.
    نتیجه آزمایش پیوست می باشد.
    آبان ماه 97 پی اس آ= 6.39
    فروردین 98 پی اس آ= 5.28
    دی ماه 98 پی اس آ= 3.94
    22 اردیبهشت 99 پی اس آ= 6.49

    با سپااااااس فراوان
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      تامسولوسین تاثیری روی PSA ندارد و بهتره ادامه دهید و قطع نکنید پیشنهاد من انجام ام آر آی از پروستات می باشد

  • تصویر کاربر علی پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 824 مشاهده پرسش
    با سلام و احترام
    آقای دکتر من 37 ساله هستم اواخر آذر ماه 98 خدمت شما آمدم در مطب مشکل من این هست که موقع انزال کمی درد احساس میکنم و انگار ی چیزی سر راه منی قرار دارد و نمیگذاره منی با شدت و جهش خارج بشه برای من آزمایش مقعدی پروستات و کشت ادرار و خون نوشتین و بنده انجام دادم البته قبل از این مشکل عفونت مجرای ادرار هم داشتم که با دستور شما و مصرف دارویی که به من دادین حل شد ( فشار ادرار خیلی کم بود و در منی کمی خون و تغییر رنگ در منی ایجاد شده بود) که این مشکل رفع شد .تصویر جواب آزمایش مقعدی پروستات به پیوست تقدیم می شود.
    با تشکر از شما دکتر مهربان
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      خوشبختانه آزمایش طبیعی است و بیشتر ریلکسیشن و بیوفیدبک عضلات کف لگن را به شما پیشنهاد می کنم 

  • تصویر کاربر azar دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 355 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر خسنه نباشید. این دانه ها زگیل تناسلی هستند؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      خیر زگیل نیستند

  • تصویر کاربر Mn1368 پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 450 مشاهده پرسش
    سلام
    ازمایش اسپرم همسرم رو خدمتتون ارسال کردم. میشه لطفا بگید اوضاع چقد بده و چه کنیم.
    آیا با ای وی اف امکان باردار شدنم هست؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      شکل نرمال اسپرم ها کمتر از حد نرمال هست ولی برای IVF مناسبه

    2. تصویر کاربر Mn1368 دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      آقای دکتر dfiشون هم ۱۲ درصده
      من چه کنم برای تقویتش. انقدر شوکه شدم که نمیدونم چیکار کنم. لطفا راهنماییم کنین.
    3. تصویر کاربر Mn1368 دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      توی ازمایشگاه بیمارستان صارم ازمایش دادیم. آقای دکتر وضعیتش که بدتر از این نیست؟ نتایج اونجا معتبره؟
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱ خرداد ۹۹( 5 سال پیش)

      12 درصد عدد خوبی است و نرماله
      اوضاع بد  نیست
      صارم مرکز خوب و معتبری هست
      احتمالا داروهای ویتامین و آنتی اکسیدان برای بهبود کیفیت اسپرم پزشک معالج ایشان تجویز خواهند کرد

    5. نمایش سایر 3 پاسخ
درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 455 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی