اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر احمد دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 309 مشاهده پرسش
    سلام
    مشکل بزرگی خوش خیم پروستات دارم ۷ ساله که سونو میکنم و ازمایش خون میدهم. هنوز حجم ترموستات همان ۴۱ میلی گرم و psa زیر ۲ اما امسال شده ۲/۲ دکترم فعلا با بیوپسی موافق نیست دیگه خسته شدم وبمنظور جلوگیری از مشکلات در سن بالاو ۸۰ سالگی تصمیم گرفتم انرا کلا خارج نمایم لطفا بفرمایید نظرحضرتعالی چیست و عوارض ان چیه فقط میدونم دیگه بچه دار نمیشم خوب نشوم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
  • تصویر کاربر م دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 136 مشاهده پرسش
    سلام اقای دکتر خسته نباشید روی الت تناسلی من رپی ختنه گاه دو عدد گوشت اضافه خیلی کوچک پایه دار هست چندین سال بوده امروزه خیلی درباره زگیل حرف میزنن ترسیدم عکسش رو میزارم من 3ساله ازدواج کردم ب خانمم منتقل نشده
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
  • تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۲۲ اسفند ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 149 مشاهده پرسش
    سلام مجدد عکس جدید گرفتم
    اقای دکتر اینارو با اسید هم سوزوندم توی خونه بعد چند روز جونه میزنن باز ببینید چقدر دونهای ریز دارم دور تا دور ختنه گاهم!!!!شیتاکه کرایو لیزر باز فایده نداشته .......
    اگه زیجیل نیستن پس چین که زیاد میشن و خیلی ریزن!!!!!!
    اینم ازمایش سیستم ایمنی بدنم چند روز پیش ...
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
    2. تصویر کاربر محمد دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
      اسم بیماریش چی هست اقای دکتر که بدونم؟
    3. تصویر کاربر محمد دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
      سلام اقای دکتر اسم بیماریش چی هست میشه بگید خیلی شبیه زیگیله؟زیاد هم میشن بعد اسید زدن بعد چند ماه؟
    4. تصویر کاربر محمد دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
      اقای دکتر تور خدا بگید چی هستن اینا حالت خوشه ای و شاخک مانند دارم قشنگ دور تا دور ختنه گاهم میخوام قرار ازدواجمو بهم بزنم میترسم بخدا 😞😞😞😞😞😞😞😞😞😞تمام عکسهارو دیدین؟
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۲ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
    6. نمایش سایر 4 پاسخ
  • تصویر کاربر محمد دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 170 مشاهده پرسش
    سلام مجدد عکس جدید گرفتم
    اقای دکتر اینارو با اسید هم سوزوندم توی خونه بعد چند روز جونه میزنن باز ببینید چقدر دونهای ریز دارم دور تا دور ختنه گاهم!!!!شیتاکه کرایو لیزر باز فایده نداشته .......
    اگه زیجیل نیستن پس چین که زیاد میشن و خیلی ریزن!!!!!!
    اینم ازمایش سیستم ایمنی بدنم چند روز پیش ...
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۰ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
  • تصویر کاربر نصیب جمعه ۱۷ اسفند ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 265 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید، اقای دکتر میخواستم ببینم من زگیل تناسلی دارم و رفتم برافریز تقریبا رفع شده و سه چندتایی مونده، میخواستم ببینم داخل واژن و مقعد میتونه بره یانه، من موهامم بصورت سکه ای میریزه قرص سولفاسالازین و دگزامتازون استفاده میکنم که سیستم دفاعی رو ضعیف میکنه بنظرتون چیکار کنم تا عود نکنن زگیل ها، و امکانش هست کلا ازبدن بره یانه؟؟ و اگه بخوام ازدواج کنم مانعی هست براازدواج یانه؟؟ بااین قرص هایی که براموها استفاده میکنم امکان داره ازبدن خارج شه این ویروس؟؟؟اگر به داخل واژن یاورودیه واژن منتقل شده باچه راهی میشه زگیل هارو ازبین برد، میشه براعمل باواسیر اقدام کرد اگه قبلا زگیل دراطراف مقعد بوده و الان برطرف شده؟؟؟باازبین رفتن کامل زگیل هادرقسمت تناسلی میشه ازدواج کرد یابعدازازدواج به داخل واژن و رحم انتقال پیدامیکنه ویروس؟؟؟ بایه نزدیکی کم احتمال داره به داخل واژن منتقل شده باشه چجور میسه مطمئن شد که دردهانه واژن تکثیرشده یانه البته بعدازرابطه بلافاصله فریزشده قسمت تناسلیاحتمال عود دردوران بارداری هست اگردردوران مجردی بافریز برطرف شده باشن؟؟و چجور میشه بااینکه قرص سولفاسالازین و دگزامتازون که استفاده میشه برای رفع ریزش سکه ای مو، ویروس زگیل رو ازبین برد ازبدن و سیستم دفاعی رو تنظیم کرد بااینکه همچین قرص هایی رو استفاده میکنی چون این دو نوع مریضی کاملا مخالف هم هستن یکی سیستم دفاعیه قوی میخواد و یکی دیگه به تضعیف سیستم دفاعی نیازداره. ممنون میشم راهنمایی کنید و کل سوالات رو جواب بدید تا ازاسترس کم شه
    1. تصویر کاربر نصیب جمعه ۱۷ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
      باعرص معذرت من جواب رو نمیتونم ببینم کجا رو نگاه کنم
    2. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۷ اسفند ۹۷( 6 سال پیش)
    3. نمایش سایر 1 پاسخ
درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 457 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی