اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر Arsha پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 343 مشاهده پرسش
    سلام دکتر
    پایین کلاهک التم یک حالت زگیل سفید است
    ایا زگیل تناسلی است
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      خیز زگیل نیست

    2. تصویر کاربر Arsha دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      دکتر چیکار کنم از بین بره
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      نیازی به درمان نیست ولی اگر بخواهیدبا لیزر میشه درمان کرد دارو ندارد

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 377 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید
    سایز الت من کم تر از 9 سانت هست
    چه روشی برا بزرگ کردن پیشنهاد میدین ؟
    هزینه عمل طول درمان چند روز ؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      روش مطمئن و موثری برای افزایش سایز آلت وجود ندارد و با جراحی فقط 1 تا 2 سانت اضافه می شود. 

      روش های کششی و دارو ها هم  بی اثر هستند

      هزینه بعد از معاینه مشخص یشه و صبح بستری و عصر ترخیص می شوید

    2. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      روش مطمئن و موثری برای افزایش سایز آلت وجود ندارد و با جراحی فقط 1 تا 2 سانت اضافه می شود. 

      روش های کششی و دارو ها هم  بی اثر هستند

      هزینه بعد از معاینه مشخص یشه و صبح بستری و عصر ترخیص می شوید

    3. نمایش سایر 1 پاسخ
  • تصویر کاربر سارا پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 436 مشاهده پرسش
    سلام جناب دکتر وقتتون بخیر.
    ببخشید سوالی ک داشتم اینه ک ایا با این شرایط کرونا ؛ عمل جراحی باز مجرای ادرار انجام میدید؟!
    اگر بله چه بیمارستانی و چ روز هایی ؟!
    و اینکه در کل برای عمل جراحی باز چند روز قبل از عمل و بعد از عمل بیمار باید بستری بشه؟!
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      جناب دکتر وقتتون بخیر.
      ببخشید سوالی ک داشتم اینه ک ایا با این شرایط کرونا ؛ عمل جراحی باز مجرای ادرار انجام میدید؟!................................بله
      اگر بله چه بیمارستانی و چ روز هایی ؟!.....................سه شنبه ها بیمارستان خاتم الانبیا ص
      و اینکه در کل برای عمل جراحی باز چند روز قبل از عمل و بعد از عمل بیمار باید بستری بشه؟!.................یک روز قبل و دو روز بعد

    2. تصویر کاربر سارا دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      خیلی ممنونم ازتون جناب دکتر.
      فقط ببخشید بیمارستان خاتم الانبیا بیمار کرونایی هم پذیرش میکنه؟
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      نمیدونم بپرسید

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر هانیه دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 640 مشاهده پرسش
    سلام وقت بخیر
    اواخر دی ماه98 یک جوش خیلی دردناک و با عفونت زیاد اطراف واژنم به وجود آمد که اون را ترکوندم تا چند روز احساس درد داشتم تا اینکه دردش خوب شدولی به صورت یه تاول سفت جاش قرمز رنگ که روش تقطه های سفید رنگ ویه کم گوشت اضافه ازش بیرون زده باقی مونده ودو ماه بعد در اطراف ولبه های واژن و اطراف مقعدم احساس
    ضایع های خیلی ریزی تک دونه سفید رنگ سفت بدون درد وبدون خارش وبدون مایع وعفونت رادارم که فقط با لمس کردن اون ها راحس میکنم وتعداد اونها زیاد شده.حس میکنم ناحیه هایی که در زمان شستن دست میکشم گسترش داشته شاید تکسیر شده
    لطفا راهنماییم کنید این ضایعه های چی هستن وچه جوری از بین ببرمشون. واقعا عصبی شدم تورو خدا راهنماییم کنید.
    سپاسگذارم.
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      از روی این عکس نمیتونم تشخیص بدهم نیاز به عکس های بیشت از زوایای مختلف هست

  • تصویر کاربر نارش دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 848 مشاهده پرسش
    سلام وقت بخیر،
    نزدیک سه سال است دچار زگیل سطحی پوست با سایز کوچک به رنگ پوست بر روی صورت شده ام. در صورت استفاده از کرم های مرطوب کننده و شب رشد می کنند. چندین بار کرایو انجام داده ام و هر بار به علت ریز و زیاد بودن کامل برطرف نشدن و به علت اصلاح در برخی نقاط صورت دوباره ظاهر می شوند. چندین ماه است از پماد لایه بردار ketrel استفاده می کنم و با استفاده از کرم موبر موهای زاید را از بین میبرم. اما هنوز اگر مراعات نکنم ایجاد و رشد می کنند. بر روی دستم تعدادی وجود دارند و به گمانم از طریق اپیلیدی منتقل شده اند. زگیل ها ریز و کاملا مشخص نیستند و گاهی قابل رویت نیستند. لطفا جهت درمان راهنمایی کنید. راهی برای از بین بردن آنها وجود دارد، سپاس از شما
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      بهترین روش همان استفاده از پماد لایه بردار هست و اینکه شاید یکی دو سالی مجبور شوید اصلاح مو انجا ندهید تا ریشه کن شوند. البته شاید لازم باشد از یکی از زائده نمونه برداری شود تا مشخص شود واقعا زگیل هستند یا خیر

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 456 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی