اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر Ali جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 409 مشاهده پرسش
    سلام‌ دکتر جان حدودا یک سال و نیم هست جوش های زیرپوستی مانند قله که وسطشون حالت ناف مانندی داره و داخلشون یک ماده سفید هست اولش فکر میکردم زگیل تناسلیه اما وقتی شیوع بسیار پایینی داشت و از اشکال مختلف زگیل های تناسلی که داخل سایتتون هست رو روی آلتم مشاهده نکردم فقط همون شکل ناف دار رو دیدم مطمئن شدم ک مولوسکومه.ولی نمیدونم چراپوست رو برش میده و زیر پوست قسمت ختنه گاهم درمیاد که داخل عکس هم اون سوراخ ها رو بکشی بیرون میزنه که با کشیدن پوست به بیرون میزنه یه گوشت قله مانند که وسطش یه ناف داره و ازش چرک سفید درمیاد و معلوم میشه حالا برای درمانش باید چ کار کنم؟اینم بگم که پارتنرم هم همینطور پوستش برش داده شده و ب وجود اومده همین طور خیلی نگرانم که خطر نداشته باشه براش.
    1. تصویر کاربر Ali چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      همین سوراخ ها رو بکشی دکتر جان اون قله مانند نیز نه بیرون
    2. تصویر کاربر Ali چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      دکتر اینم عکسی ک وقتی میکشم پوست قسمت خونه گاهم رو اون زایده ناف دار میزنه بیرون
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      این ها مربوط به ختنه هست وربطی به مولوسکوم ندارد

    4. تصویر کاربر Ali جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      نه دکتر جان من مطمئنم ک اینا نبودن و تازه دراومدن و مطمئنم که مولوسکومه باید برای درمانشوون چی بخورم؟؟؟؟؟
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      من هم مطمئن هستم که مولوسکوم نیستند و مربوط به ختنه هستند با اینحال اگر شما اصرار دارید بهترین درمان لیزر هست
      اگر هم نمی خواهید لیزر کنید محلول اسید سالیسیلیک 16 درصد با گوش پاک کن 3 بار در روز بزنید. دورش هم وازلین بزنید

    6. نمایش سایر 4 پاسخ
  • تصویر کاربر محسن پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 342 مشاهده پرسش
    با سلام. من آلتم هم پرده داره هم رو به پایین کجه. یعنی آرزومه سیخ میشه صاف وایسته. دو تا عکس میفرستم لطفا نظر بدید عمل نیاز داره یا نه؟ هزینش چقدره؟ اصلا پرده رو عمل کنی تو صاف شدنش تاثیر داره؟ خانومم تو رابطه درد داره.
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      پرده زیاد نیشت و تاثیری در کچی ندارد و اگر عمل کنید خیلی کوتاه میشه

  • تصویر کاربر بهادر پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 411 مشاهده پرسش
    با سلام و عذر خواهی دکتر جان من دوباره مزاحم شدم شرمندتونم دکتر جان من قبلا هم ازتون پرسیده بودم که دونه های خیلی ریز برجسته اندازه نوک سوز روی سر التم پخش شده عکساشم فرستادم و گفتم که نمونه دادن گفتن هیچ یک از تیپهای زگیل ندارم و شما گفتین که بافت پوست هستن میشه این عکساروم نگاه کنین من چون از شهرستان هستم راهم دوره شرمنده هستم باز هم چون نگرانم حدود گفتم 2 سال هم عست رابطه نداستم این عکسارم نگاه کنین بگین دکتر جان خواهش میکنم من از کار زندگی موندم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      این ها بافت طبیعی پوست هستند و زگیل نمی باشند.

  • تصویر کاربر محمدکیشیلو جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 385 مشاهده پرسش
    با سلام و عرض خسته نباشید ببخشید دکتر من تو بیضه سمت راستم ی توده هست که با لمس کردن متوجه میشی و اینکه سونوگرافی کردم اندازه توده رو 25میلی متر ناشی از اسپرماتوسل نوشتن و بهم گفتن بعد ی سوال دیگع دکتر تو همون سونو گرافی بهم گفتن که واریکوسل گرید 2دارم میخواستم بدونم ایا احتیاج به عمل دارد واریکوسل گرید 2؟ ایا باعث ناباروری میشه ؟ بعد درضمن اون کیست اسپرماتوسل احتیاج به عمل دارد ؟ عکس های سونو گرافی رو هم براتون ارسال میکنم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      اسپرماتوسل نه نیاز به عمل دارد و نه توصیه میشه به عمل 
      واریکوسل زیر 3 میلی متر نیازی به عمل ندارد ولی برای احتیاط آزمایش اسپرم بدهید

    2. تصویر کاربر محمدکیشیلو جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      ممنون دکتر از پاسختون فقط ی سوال دیگه من 23سالمه و الان گرید 2واریکوسل دارم امکانش هست که بشه گرید 3 ؟؟
      و اینکه احتمال داره گرید 2باعث ناباروریم بشه ؟؟
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      بله امکان دارد

      بله احتمالش هست ولی خیلی کم

    4. تصویر کاربر محمدکیشیلو جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      دکتر من برم ازمایش بدم اگه ازمایشم طبیعی باشه دوباره بعد چن وقت برم ازمایشو سونوگرافی بدم ؟؟
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      اگر طبیعی بود هر 1 تا 2 سال کافی است

    6. نمایش سایر 4 پاسخ
  • تصویر کاربر ليدا جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 436 مشاهده پرسش
    سلام روزتون بخير خانمى هستم 4٧ ساله 6سال پيش دچار كنسر سينه شدم و تمام مراحل درمان اعم از عمل شيمى درمانى و پرتو در مانى رو طى كردم و مدت 55 سال است كه قرص تاموكسى فين ٢٠ و پنتو پرازول و ليور گل و لاكتوفم و روزا واستاتين مصرف ميكنم سه روز است كه در ادرار لخته كوچك و تيره رنگ خون مشاهده ميكنم و سونوى 6 ماه پيشم ديواره رحم ضخامت 5 بود و طبيعى و هيچ دردى در شكم ندارم و تب هم ندارم لطف كنيد مرا راهنمايى كنيد ممنون رضايى
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۱۹ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      اصولا موضوع خطرناکی نیست ولی توصیه می کنم با سونوگرافی پیگیری کنید

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 456 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی