اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 442 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشین
    جناب دکتر من نزدیک 7 ماهی میشه که به بیماری hpv تایپ 70 low risk مبتلا شدم چندتا سوال داشتم ازتون
    1_ ایا امکان جهش به تایپ های پرخطر وجود دارد؟
    2_ الان من واکسن رو بزنم در مقابل تایپ های پر خطر امنیت پیدا می کنم؟
    3- واکسن گارداسیل همه ی تیپ های کم خطر و پرخطر رو پوشش میده یا فقط تایپ های پرخطر؟
    4_ ایا من با کسی که واکسن رو زده باشه میتونم رابطه داشته باشم و ممکنه به اون تایپ مبتلا بشه؟
    5_ اگه سیستم دفاعی این ویروس رو دفع کند ایا زیگیلی که به وجود امده هم خود به خود از بین میره یا ممکنه بمونه؟
    6_ تایپ های کم ریسک ویروس هم میتونن سرطان به وجود بیارن؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      خسته نباشین
      جناب دکتر من نزدیک 7 ماهی میشه که به بیماری hpv تایپ 70 low risk مبتلا شدم چندتا سوال داشتم ازتون
      1_ ایا امکان جهش به تایپ های پرخطر وجود دارد؟..........................خیر
      2_ الان من واکسن رو بزنم در مقابل تایپ های پر خطر امنیت پیدا می کنم؟..........................در مقاب 16 و 18 بله
      3- واکسن گارداسیل همه ی تیپ های کم خطر و پرخطر رو پوشش میده یا فقط تایپ های پرخطر؟........................فقط 2 تیپ کم خطر و 2 تیپ پرخطر را پوشش می دهد
      4_ ایا من با کسی که واکسن رو زده باشه میتونم رابطه داشته باشم و ممکنه به اون تایپ مبتلا بشه؟.........................................واکسن ایمنی 90 درصدی می دهد
      5_ اگه سیستم دفاعی این ویروس رو دفع کند ایا زیگیلی که به وجود امده هم خود به خود از بین میره یا ممکنه بمونه؟..........................از بین میره
      6_ تایپ های کم ریسک ویروس هم میتونن سرطان به وجود بیارن؟............................خیلی بندرت

    2. تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      من فقط یه ضایعه دارم بعد از 7 ماه به نظرتون به روش هایی ک هست از بین ببرشم یا اینکه بزارم شاید سیستم دفاعیم از بین ببرتش و متوجه دفع ویروس بشم؟

      چرا همکارای اورولوژتون بعضا اطلاعات ترسناکی میدن.من چند روز پیش به یکی از همکاراتون مراجعه کردم و ایشون میگفتن این بیماری 100 درصد بعد از 15،20 سال حتما باعث سرطان میشه و اصلا امکان دفع از بدن نیست و حتی از طریق دست هم ممکنه انتقال پیدا کنه

      و اینکه چرا این واکسن فقط 2 نوع پرخطر و کم خطر رو پوشش میده اینجور که خیلی فایده ای نداره با توجه به تعداد تایپ 40 تایی
      باز هم عذر میخوام که اینقدر سوال پرسیدم و تشکر میکنم از راهنماییتون
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      بهتر از بین ببرید

      اگر قراره 10 در 100 به سرطان منجر شود پس الان باید آمار سرطان خیلی بالا باشه و افرادی که 20 سال قبل این بیماری را گرفته اند الان به سرطان مبتلا  در جامعه فراوان باشد چون این ویروس 20 سال قبل هم بوده و شایع هم بوده و الان بدلیل ارتباطات بیشتر و افزایش آگاهی مردم هست که بیشتر موجه می شوند نه اینکه قبلا کمتر بوده . ولی چنین شیوع بالایی در سرطان دستگاه تناسلی مردان در حال حاضر دیده نمی شود.

    4. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      بین قرص و شربت ایمونس تفاوتی هست اقای دکتر ؟ چون قیمت شربت نصف قیمت قرص هست.
      و اینکه قرص پاورفیت و ایمونس گیر نمیاد چه قرصی رو پیشنهاد میدین جایگزین کنیم
    5. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      اقای دکتر در کنار قرص پاور فیت شربت ایمیونس را چه مقدار و چند ساعتی استفاده کنم
    6. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      بین قرص و شربت ایمونس تفاوتی هست اقای دکتر ؟ ................خیر
      و اینکه قرص پاورفیت و ایمونس گیر نمیاد چه قرصی رو پیشنهاد میدین جایگزین کنیم.............................هر دارویی که سیستم ایمنی را تقویت کند و در داروخانه ها موجود باشد
      اقای دکتر در کنار قرص پاور فیت شربت ایمیونس را چه مقدار و چند ساعتی استفاده کنم.....................پاور روزی 2 تا و ایمیونس یک روز در میان

    7. نمایش سایر 5 پاسخ
  • تصویر کاربر علی چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 354 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر ببخشید
    آلت من چند مدتی است پوستش و سرش التهاب داره مثل چروک و پوست نازک از هیدروکوتیزون ۱ درصد هم گهگاهی استفاده میکنم ولی بازم تغییری نکرده ممنون میشم راهنمایی کنید ممنون
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      در این عکس که من متوجه مشکل جدی نشدم به نظرم بیشتر چرب نگهش داری بهتره تا هیدروکورتیزون بزنی

    2. تصویر کاربر علی چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      آقای دکتر شرمنده واسه نازکی پوست چکار کنم و چه کرم یا روغنی بزنم و پوستش سیاهه
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      روغن بادام بزنید

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر حسین چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 486 مشاهده پرسش
    سلام من هنگام خودارضایی هنگامی که دستم در قسمت انتهایی آلتم درست چسبیده به بیضه فشاری وارد کردم وصدایی خوردبا عکس مشخص نمیشه اما هنگام معاینه وبا لمس مشخص میشودکه مقداری به سمته پایینه آیا نیاز به عمله یامشکلی در آینده ایجاد میکنه چون انگار مقداری قسمت انتهایی آلتم شل هست چون نگرانم و احساس میکنم در آینده در حین رابطه چون شل هست قسمت انتهایی آلتم از قسمته انتها شکسته شود با عمل دوباره سر جاش متصل میشه و هزینه عملش چقدره؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      قطعا نشکسته و مشکل جدی ایجاد نکرده است. شکستگی آلت با ورم و کبودی خیلی شدید همراه هست.

  • تصویر کاربر ملیکا چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 307 مشاهده پرسش
    سلام اقای دکتر وقت شما بخیر.
    من سه ماه پیش متوجه چهار تا ضایعه خیلی ریز شدم که رفتم بلافاصله پزشک و تست اچ پی وی دادن و مثبت شد نوع ۶ و ۸۲ سریع شروع به درمان کردم یک دوره پاور فیت یک دوره زینک گانودرما هر داروی تقویت سیستم ایمنی بود مصرف دارم میکنم دوره به دوره الان سه ماهه تحت درمانم و زگیل ها هم لیزر کردم تازگیا نزدیک همون جایی که لیزر کردم متوجه یکی دوتا دونه ی خیلی خیلی ریز شدم که رفتم دکتر گفتن زگیل نیست ولی من خیلی نگرانم لطف میکنید شما هم ببینید و تشخیصتونو بگید
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      ریزتر از اونیه که بشه به یقین حرفی زد ولی به نظر من که زگیل نیست

  • تصویر کاربر نام چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 903 مشاهده پرسش
    سلام
    من چند سال خود ارضایی داشتم. این اواخر در خود ارضایی اول هیچ مشکلی نبود اما وقتی بلافاصله بعد از خود ارضایی اول، اقدام به خود ارضایی دوم میکردم، در هنگام انزال در طول آلتم احساس سوزش میکردم.
    در ارتباط با جنس مخالف، معاشقه طولانی دارم در حدی که معاشقه ساعت ها طول میکشه، در این حالت نيز هنگام انزال در طول آلتم احساس سوزش کردم.
    24 سالم هست.
    البته نکته قابل توجه اینه که در هنگام ارتباط با جنس مخالف هم با دست و فشار دادن آلتم به انزال رسیدم.
    آب کم میخورم.
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      خودارضایی بویژه اگر کمی طولانی باشد یا مکرر باشد می تواند مجرای ادراری را کمی آزرده کند که ممکن است ماندگار باشد. گرچه کمی آزاردهنده هست و موضوع خطرناکی نیست و با ترک خودارضایی بتدریحج بهتر می شود.

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 458 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی