اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر احسان سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 319 مشاهده پرسش
    سلام دکتر
    دکتر بنده حدود پونزده تا زیگیل دارم و به علت نداشتن هزینه لیزر فیریز کردم اما متاسفانه دکترم خوب نبود و همرو فیریز نکرد و مواردی رو مشاهده میکنم و نگرانم
    میخواستم ببینم هزینه لیزرش چقدر میشه که من بتونم جور کنم چون از توان پدرم خارجه متاسفانه.
    امیدوارم جوابتون این نباشه که باید معاینه بشید.
    معاینه شدم و باید لیزر کنم.
    ممنون میسم جواب بدین🙏
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      این ها زگیل نیستند. مولوسکوم بوده و با اسید سالیسیلیک هم از بین می رود و نیازی نیست هزینه زیاد بکنید. محلول ورومال نوع خارجی این اسید بوده و قویتر می باشد و اگر تهران هستید برخی داروخانه ها از جمله داروخانه نزدیک مطب بنده داره و میشه با 2 تا 4 هفته اسید زدن از بین می رود. تیغ زدن و موبر زدن و مالش ناحیه تناسلی باعث تشدید و انتشار بیشتر بیماری می شود.

  • تصویر کاربر قاسم پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 358 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر وقت بخیر
    تقریبا سه ماهی هست که روی آلت تناسلیم لکه های قرمز زده نه خارش داره نه سوزش فقط گاهی خشکی میشه تقریبا یک هفته ای هم پماد کلوتریمازول استفاده کردم تغییری نکرد
    لطفاً راهنمایی بفرمایید تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      بجز کلوتریمازول داروی دیگری هم در این سه ماه استفاده کرده اید؟

    2. تصویر کاربر قاسم سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      پماد کالاندولا هم چن مرتبه استفاده کردم
    3. تصویر کاربر قاسم سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      پماد کالاندولا هم چند مرتبه استفاده کردم
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام احتمالا اگزما و آلرژی پوستی است. شب ها بمدت ۲ تا ۳ هفته کرم فلوئوسینولون فقط روی ضایعات بزنید و صبح ها به مدت 6 ماه از کرم اوسرین و بعد از استحمام به آلت تناسلی بزنید و همچنین مادام العمر از صابون گلیسرین برای شستن تناسلی در حمام استفاده کنید.

    5. تصویر کاربر قاسم پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      سلام آقای دکتر
      کرم اوسرین که گفتین الان رفتم گرفتم روش نوشته کرم مرطوب کننده ونرم کننده اوره اوسرین
      5%اوره+اوسرین
      میخواستم ببینم همین کرم هست که گفتین؟
    6. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      بله همینه

    7. نمایش سایر 5 پاسخ
  • تصویر کاربر reza پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 768 مشاهده پرسش
    سلام اقاي دكتر
    من متاهل هستم، چند وقت پيش قسمت زير كلاهك آلتم از دو طرف قرمز و پوسته پوسته شد و يكم حساس، به طوري حين رابطه احساس سوزش داشتم، دكتر رفتم گفت شانس بياري FDE باشه پسوريازيس نباشه، خلاصه در دو نوبت نزديك ٢٠ تا امپول تزريق كرد تو التم، اون پايين خوب شد اما ادامه پيدا كرد به سمت كلاهك آلت، واحساس ميكنم داره مياد بالا اين قرمزي، حالا نميدونم چكار كنم تو اين اوضاع. ممنون ميشم يه راهنمايي كوچك به من بكنيد.
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      کدام عکس جدیده و کدام قدیمی و قبل از تزریق هست؟
      دقیقا چه آمپولی تزریق کردید؟

    2. تصویر کاربر reza چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      سلام همه عكس ها جديد هستند، عكس از قبل موجود نيست. قبلاً ناحيه مقدار كوچكتري در زير كلاهك در دو طرف بود كم كم اومد بالا و ناحيه زير كلاهك خوب شد بعد از تزريق هايي كه دكتر در دو جلسه انجام داد. هر دفعه ١٠ عدد امپول به ختنه گاه زدن، و گفتن اگه خوب شد fde هست يه نوع واكنش حساسيت اگه خوب نشد احتمالاً پسوريازيس!
      حالا پايينش خوب شده اومده بالا، پوست جديد در مياره مداوم و حساس شده.
      نوع امپول رو نميدونم ولي گفتن اين قرص رو بگير و فكر كنم اون قرص رو حل كردند و تزريق كردند، فقط ميدونم موادش چيزي بود كه سيستم ايمني رو تضعيف ميكرد. بچرك خشك كن هم دادن كه روزانه ميخوردم
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      این ضایعات ‌پسوریازیس هستند و یک بیماری مزمن و بعضا پیشرونده و بایستی درمان را زیر نظر متخصص پوست دنبال کنید

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر محسن سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 274 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید
    آقای دکتر چند سال پیش رابطه مقعدی مشکوک داشتم
    بعد از مدتی برامدگی های ملتهبی دور کلاهک آلتم به وجود امد که به مرور زمان برامدگی ها خوب میشدن ولی لکه های تیره ای بعد از بهبود باقی میماندند . الآن بعد از مراجعه به متخصص پوست پماد های اپوزینک آتوپیکس و تتراسایکلین به من دادند که بعد از مصرف آنها برامدگی ها به طور کامل خوب شدند ولی لکه های تیره و گاها براق باقی ماندند
    برای رفع این لکه ها چه دارویی مصرف کنم ؟ ممنونم
    1. تصویر کاربر محسن دوشنبه ۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      عکس
    2. تصویر کاربر محسن دوشنبه ۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)
      عکس یادم رفت
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۲ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      کرم فلوئوسینولون فقط روی ضایعات شب ها بمدت یک ماه بزنید سعی شود روی پوست سالم ترجیحا نزنید

    4. نمایش سایر 2 پاسخ
  • تصویر کاربر صدف دوشنبه ۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 391 مشاهده پرسش
    سلام من یه دختر ۲۲ ساله هستم که رابطه ای نداشتم چند وقته روی الت تناسلیم دونه های برجسته بی رنگ میبینم ممکنه زگیل باشه؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۱ اردیبهشت ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام این زائده ها وستیبولار پاپیلوماتوز هستند و بی خطر بوده و بخشی از بافت طبیعی بدن هستند. ارتباطی به زگیل نداشته و در خانم های جوان بیشتر دیده می شود. نیازی به درمان ندارد ولی اگر کسی به منظور زیبایی بخواهد می شود با لیزر CO2 آن ها را برطرف کرد.

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 459 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی