اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر علی پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 445 مشاهده پرسش
    سلام جناب دکتر الت من در هنگام نعوظ خیلی سمت بالا هستش اصلا به طرف چپ و راست انحنا نداره فقط به سمت بالا انحنا داره یه عکس هم اپلود کردم براتون که دقیقم به همون شکل در میاد التم هنگام نعوظ خواستم بدونم که نیاز به درمان داره این حالت؟ یا طبیعی هستش؟
    خیلی ممنونم ازتون
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      خیر نیاز به جراحی ندارد و طبیعی است

  • تصویر کاربر رضا پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 1078 مشاهده پرسش
    با سلام. شش ماه پیش به دلیل التهاب شدید پروستات ۱۴ روز بستری شدم.سیستوسکوپی و سونوگرافی و آزمایش همه التهاب پروستات را نشان داد.بعد از بهبودی نسبی مرخص شدم و تا یک ماه آنتی بیوتیک و ترازوسین پروستاتان مصرف کردم که خوشبختانه تا حدود ۹۰ درصد مشکل رفع شد.دو هفته است که همان علایم ظاهر شدن.درد زیر شکم، سوزش زیر شکم و سوزش ادرار و عدم تخلیه ادرار.سونوگرافی حجم پروستات را ۲۴ سی سی و پروستاتیت تشخیص داد و با تجویز دکتر ۶ عدد جنتامایسین و تاوانکس و ترازوسین و فینو پروست مصرف میکنم. ولی هنوز علایم سوزش زیر شکم و سوزش ادرار دارم.ادرارم کامل تخلیه نمیشه و مشکلات عصبی وروانی زیادی برا من ایجاد شده.ممنون میشم راهنمایی بفرمائید..سن من ۳۹ سال
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      اگرچه شاید نیاز به بستری مجدد و دریافت داروی وریدی باشد ولی فعلا توصیه می کنم اگر حساسایتدارویی ندارید کوتریموکسازول شروع کنید (جایگزین تاوانکس) هر 12 ساعت 2 عدد و ترازوسین را صبح و شب بخورید و قرص فنازوپیریدین هر 12 ساعت یک عدد و کپسول سلکسیب 100 هر 1 ساعات یک عدد.

  • تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 451 مشاهده پرسش
    سلام دکتر خسته نباشین .. طول آلت تناسلی من در حالت شل 7_8 سانت و در حالت نعوظ 15_16 سانت میشه .. و میخوام که طول و قطر بیشتری داشته باشه اگر بشه .. چه راهکاری رو به من پیشنهاد میکنین؟
    من 24 سالمه و اضافه وزن هم اصلا ندارم و ورزشم میکنم بصورت مداوم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      روش موثر و رضایت بخشی برای افزایش سایز نیست و با جراحی هم 1 تا 2 سانت اضافه می شود. روش های کششی مثل وکیوم هم حداکثر همینگونه هست. تزریق ژل یا چربی برای افزایش قطر انجام می دهند که من توصیه نمی کنم. دارویی هم برای افزایش سایز نیست.

  • تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 48601 مشاهده پرسش
    سلام دکتر خسته نباشید تروخدا دکتر سریعتر جواب من رو بدین دارم از استرس میگیرم من ۱۶ سالمه و از چند سال پیش خودارضایی می‌کنم و هیچ موقع برام مشکلی پیش نیومده ولی الان چند باره که این کار می‌کنم مثلا هفته ای ۲ بار بیضه هام پس از خروج منی کمی درد میگیرن و حدود چند دقیقه بعد دیگه درد نمیگیرن آیا میشه گفت اسپاسم چون اگه اخه اسپاسم چرا همش میشه ؟ ممنون دکتر تروخدا جواب من بدین
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      بله اسپاسم و شاید کمی التهاب بخاطر افراط در خودارضایی است . توصیه من برای بهبود اینحالت ترک خودارضایی است تا برطرف شود.

    2. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      ببخشید دکتر خیلی ممنون از پاسختان بعد اخه من افراط نمیکنم و اینکه بعدا روی بچه دار شدنم تاثیر میزاره
    3. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      بعد ببخشید دکتر مگه خودارضایی ضررم داره اخه و اینکه طبق فرموده شما در خودارضایی وقتی اینجوری میشه امکان دارد در رابطه جنسی واقعی با طرف مقابل هم برام همچین مشکلی پیش بیاد ؟ دکتر من واقعا از زحمات شما و پاسخگویی سریع شما تشکر می‌کنم
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      روی بچه دار شدن تان تاثیری ندارد. ضرر ندارد ولی اگر دچار آزار می شوید بهتره انجام ندهید.آخه الان خیلی زوده برای فعالیت جنسی

    5. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      باتشکر و سپاس دکتر مرسی و واقعا خیلی ممنون 🌺🌺🌺
    6. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلامت باشید

    7. نمایش سایر 5 پاسخ
  • تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 457 مشاهده پرسش
    سلام جناب دکتر وقت بخیر_من45سال سنمه، سوم فروردین پریاپیسم شدم ولی به دلیل عدم آگاهی 24ساعت بعد به اورژانس اورولوژی مراجعه و خون بسیار زیادی تخلیه شد ودکتر مراجعه کردم تادالافیل 5میلی داده که 3ساعت قبل از نزدیکی استفاده کنم که اگه جواب نداد بریم به تزریق پاپاورین و سونو که اگه اونم جواب نداد، پروتز!_این درحالیه که تو این مدت 3بار نزدیکی کردم، دوبار اول نرمال ولی دو روز پیش آلتم شل بود، ١_چی صلاح میدونین؟!!! ٢_احتمال داره به مرور زمان بهتر بشم یا نه دیگه٣_اززمان تخلیه چقدر زمان دارم برای سونو و یا احتمالا پروتز، البته حدالامکان نمیخوام پروتز بذارم ممکنه؟!!! ۴_نهایتا پروتز پرفکت کدوم رو صلاح میدونین و قیمتش به همراه هزینه عمل
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      به نظر من اگر بعد از این اتفاق نعوظ داشتید یعنی بافت آلت آسیب جدی ندیده و نیازی به این درمان هایی که ذکر کردید ندارد

    2. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      سلام خیلی متشکراز خبر خوبتون ولی الان که23روز از اون موقع میگذره رفته رفته نعوظ کمتر میشه چه درمانی صلاح میدونید؟!
    3. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      یعنی الان نعوظ صفر شده و عذاب میکشم از نظر روحی
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      علت پریاپیسم چی بوده؟

    5. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      نمیدونم، صبح که از خواب بلندشدم متوجه شدم، سال88هم داشتم ولی باکمپرس یخ درخانه 2ساعته رفع شد، این دفعه هم فکرکردم با کمپرس رفع میشه برا همین دیرمراجعه کردم
    6. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۸ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      احتمال دارد دوباره با استفاده از تادالافیل دچار پریاپیسم بشوید شاید بهتر باشد فعلا صبر کنید تا با گذشت زمان روند نعوظ را بهتر ارزیابی کنیم.

       

    7. نمایش سایر 5 پاسخ
درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 460 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی