مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از مثانه به بیرون از بدن منتقل می کند و تنگی مجرای ادرار به معنای باریک شدن این مجراست، که می تواند به دلیل زخم یا تورم ناشی از آسیب و یا عفونت ایجاد شود. تنگی مجرای ادرار می تواند منجر به بروز مشکل در دفع ادرار، عفونت دستگاه ادراری، تورم، عفونت یا آسیب به کلیه ها شود.
در رابطه با بهترین درمان تنگی مجرای ادرار چه می دانید؟ در حال حاضر، هیچ دارویی برای درمان تنگی مجرای ادرار وجود ندارد، اما می توان برای درمان از روش هایی مانند اتساع، اورتروتومی یا یورتروپلاستی استفاده کرد و مردان نیز، به طور قابل توجهی بیشتر از زنان تحت تاثیر تنگی مجرای ادرار قرار می گیرند.
تنگی مجرای ادرار چیست؟
تنگی مجرای ادرار به دلیل تجمع بافت اسکار در مسیر مجرای ادرار به وجود می آید، که این مسیر در واقع مجرای خروجی ادرار از مثانه است و تنگی این مجرا، باعث کند یا مسدود شدن توانایی دفع ادرار می شود. مردان مجرای ادرار طولانی تری به نسبت زنان و کودکان دارند، از این رو بیشتر احتمال دارد که مجرای ادراری در آن ها دچار خراشیدگی یا تنگی شود.
مجرای ادراری در مردان که از مثانه تا نوک آلت تناسلی آن ها امتداد دارد، حدود ۲۰ سانتی متر طول دارد و این مجرا، توسط بافت عروقی ای به نام جسم اسفنجی، احاطه شده است. تنگی یا باریک شدن می تواند در هر نقطه ای از مجرای ادرار اتفاق بیفتند و براساس محل رخ دادنش، طبقه بندی می شود.
انواع تنگی مجرای ادرار
تنگی مجرای ادرار به چند دسته تقسیم می شود که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.
تنگی مجرای ادرار قدامی
تنگی مجرای ادرار قدامی شایع ترین نوع تنگی مجرای ادرار هستند و در هر نقطه از مجرای ادرار از مجرای ادرار در نوک آلت تناسلی گرفته تا مجرای ادرار پیازی که در پشت کیسه بیضه قرار دارد، رخ می دهد. تنگی های مجاری ادرار قدامی، اغلب به دلیل آسیب های ناحیه تناسلی ایجاد می شوند. از جمله می توان به آسیب های ناشی از دو طرف شی ای قرار گرفتن است که زمانی که پاها در دو طرف یک جسمی قرار می گیرند، اتفاق می افتند، مانند نشستن روی دوچرخه و زمانی که لوله بالایی دوچرخه بین پاها قرار می گیرد.
تنگی مجرای ادرار خلفی
این نوع از تنگی مجرای ادرار که با ایجاد بافت خراش یا زخم و همینطور باریک شدن مجرای ادرار، در فاصله ۲ الی ۵ سانتی متری از مثانه ایجاد می شوند، در اثر آسیب های شدیدتری مانند شکستگی لگن یا پرتو درمانی به وجود می آید. موارد تنگی مجرای ادرار خلفی، منجر به انسداد کامل یا بریدگی و زخم عمیق می شوند، که بخشی از مجرای ادرار را به طور کامل از قسمت دیگر جدا می کند و عملا مانع از دفع ادرار می شود.
علل تنگی مجرای ادرار
تنگی یا باریک شدن مجرای ادرار، معمولا به دلیل التهاب مزمن یا ایجاد زخم و خراش در هر نقطه از مجرای ادرار رخ می دهد. در بسیاری از موارد، علت دقیق زخم ناشناخته باقی مانده است، اما برخی عوامل خطر شناخته شده برای افزایش خطر تنگی مجرای ادرار وجود دارند که این عوامل عبارتند از:
- آسیب یا ضربه به دستگاه تناسلی خارجی، پرینه یا لگن.
- آسیب ناشی از اقدامات پزشکی که قبلا داشته اید، مانند جراحی پروستات یا دفع سنگ کلیه با یورتروسکوپی.
- استفاده متناوب یا طولانی مدت از کاتترها.
- عفونت های ناشی از بیماری های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا.
- سرطان پروستات، آلت تناسلی، یا سایر سرطان های اورولوژیک.
- پرتو درمانی
علائم تنگی مجرای ادرار
این اتفاق اصولا، با کاهش جریان ادرار رخ می دهد. این کاهش جریان ادرار، می تواند منجر به مشکل در تخلیه مثانه یا درد در هنگام دفع ادرار شود. در شدیدترین حالت، بیمار به هیچ وجه نمی تواند مثانه خود را خالی کند. سایر علائمی که نشان می دهد تنگی مجرای ادرار در حال شکل گیری است، عبارتند از:
- ادرار خونی یا تیره رنگ.
- وجود خون در منی.
- تکرر در دفع ادرار.
- پاشیده شدن ادرار (جریانی مستقیم ندارد و پخش می شود).
- درد شکم.
- تورم آلت تناسلی
- عفونت های دستگاه ادراری.
بسیاری از بیماران مبتلا به تنگی مجرای ادرار، پیشرفت آهسته علائم و ناراحتی را تجربه خواهند کرد. برخی دیگر از بیماران، ممکن است علائم را به طور ناگهانی تجربه کنند و نیاز به رسیدگی فوری داشته باشند. در صورت درمان نشدن این بیماری، تنگی مجرای ادرار می تواند باعث ماندن ادرار در بدن و عدم دفع آن شود، که خود می تواند باعث بزرگ شدن مثانه و آسیب به کلیه ها شود.
تشخیص مجرای ادرار
تنگی مجرای ادرار را می توان از طریق معاینه فیزیکی، با استفاده از فناوری اشعه ایکس یا اولتراسوند، یا با استفاده از سیستوسکوپ که یک ابزار دید کوچک و انعطاف پذیر است (که در مجرای ادرار قرار می گیرد)، انجام داد و تنگی مجرای ادرار را به این طریق تشخیص داد. یکی دیگر از روش های رایج برای تشخیص تنگی مجرای ادرار در مردان، اورتروگرام رتروگراد است.
در روش اورتروگرام با استفاده از از کنتراست رنگ وارد شده از طریق دهانه آلت تناسلی و فناوری اشعه ایکس، برای تعیین محل تنگی مجرای ادرار و همچنین برای اندازه گیری میزان تاثیر زخم یا خراش، بر بافت مجرای ادراری استفاده می کنند. هنگامی که محل و شدت تنگی مشخص شد، پزشک درباره روش های رفع انسداد و بازگرداندن جریان ادرار با شما صحبت می کند.
بهترین درمان تنگی مجرای ادرار
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان تنگی مجرای ادرار وجود ندارد. با این حال، برخی از روش های موثر وجود دارند که بسته به محل بافت زخم، میزان درگیر شدن مجرای ادرار و همچنین براساس درمان هایی که در گذشته انجام شده است، می توانند مشکل تنگی مجرای ادرار را درمان کنند.
اتساع و اورتروتومی
اتساع و اورتروتومی دو روش کم تهاجمی برای درمان تنگی های ساده مجرای ادرار هستند. از این روش ها برای زمانی که طول تنگی ایجاد شده کوتاه باشند (طول کمتر از ۱.۵ سانتی متر) استفاده می شود، و همچنین برای تنگی هایی که در مجرای ادرار پیازی (قسمت پشت کیسه بیضه و داخل بدن) قرار دارند (مخصوصا زمانی که بیمار درمان های دیگری در گذشته انجام نداده است)، مناسب هستند. هر دو این روش ها شامل باز کردن مجرای ادرار تنگ شده هستند تا به این ترتیب قطر مجرای ادرار بیشتر شود و جریان ادرار بهبود یابد.
اتساع، فرآیندی است که در آن قسمتی از مجرای ادرار که باریک شده است به تدریج کشیده می شود. در این فرآیند از بالون ها یا کاتترهای کوچکی به نام “سوند” برای کشش آرام بافت در مجرای ادرار استفاده می شود. این گزینه درمانی باید به طور منظم تکرار شود. با این حال، اتساع می تواند منجر به خونریزی و عفونت شود یا اینکه ممکن است گاهی باعث ایجاد مجرای ادرار دوم یا کاذب شود.
اورتروتومی روش دیگری برای باز کردن مجرای ادرار زخم شده است که از ابزاری به نام سیستوسکوپ، برای تجسم میزان تنگی و همینطور برش بافت زخم برای گشاد شدن مجرای ادراری، استفاده می کند. این روش باعث بازگشتن توانایی دفع ادرار می شود و معمولا به صورت سرپایی انجام می شود. در این روش بیمار می تواند در همان روز عمل، مرخص شود. با این حال، اورتروتومی همچنین می تواند منجر به خونریزی و عفونت شود، اما این موارد به خودی خود خوب می شوند و طی ۱-۲ روز به طور کامل برطرف می شوند.
اتساع و اورتروتومی هر دو گزینه های درمانی اولیه هستند. برای مردانی که تنگی مجرای ادرار در آن ها کوتاه است، هر دو این روش ها در ۵۰ تا ۷۵ درصد موارد موفقیت آمیز هستند. با این حال، بیماران نباید این روش ها را به طور مکرر انجام دهند، زیرا انجام بیش از ۱ الی ۲ روش اتساع یا اورتروتومی می تواند طول بافت زخم را طولانی تر یا شدت آن را بدتر کند.
اورتروپلاستی
اورتروپلاستی یک درمان جراحی قطعی و بسیار موفق را برای مردانی است که دارای تنگی های طولانی تر یا بافت زخم در خارج از مجرای ادرار پیازی هستند، همچنین برای بیمارانی که با استفاده از روش های کم تهاجمی قبلی، درمان نشده اند نیز استفاده می شود. اورتروپلاستی یک جراحی ترمیمی است که جریان مایع را از طریق مجرای ادرار بازیابی می کند و نتایج طولانی مدت بهتری را برای درمان تنگی مجرای ادرار ارائه می دهد.
در بیشتر موارد، بخشی که در مجرای ادرار زخم شده است، برداشته می شود و دو انتهای ایجاد شده به هم دوخته می شوند تا بتوانند مجرای ادرار را دوباره به هم وصل کنند. برای تنگی های با طول بیشتر یا آن هایی که نزدیک تر به نوک آلت تناسلی قرار دارند، ممکن است پیوندی از پوست اطراف یا از داخل گونه برای چسباندن مجرای ادرار به هم و همینطور برای ایجاد یک مجرای پهن تر لازم باشد. اورتروپلاستی روشی است که به عنوان استاندارد طلایی درمان تنگی مجرای ادرار در نظر گرفته می شود و بسته به تکنیک استفاده شده در آن، میزان موفقیت دراز مدت ۸۰ تا ۹۵ درصد به همراه دارد به خصوص زمانی که توسط متخصص آموزش دیده انجام شود.
