اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (133 امتیاز)
  • تصویر کاربر K شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 426 مشاهده پرسش
    سلام دکتر وقتتون بخیر ببخشید به نظر شما مصرف قهوه گانودرما برای درمان اچ پی وی موثره؟
    شما چه دارویی تجویز میکنین؟
    من اچ پی وی از نوع های ریسک دارم ممنون میشم کمکم کنید
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام
      دکتر وقتتون بخیر ببخشید به نظر شما مصرف قهوه گانودرما برای درمان اچ پی وی موثره؟.............................خیر
      شما چه دارویی تجویز میکنین؟.....................پاورفیت و زینک پلاس یا سلن پلاس و اگر کمبود ویتامین دی دارید ویتامین دی هم توصیه می کنم

  • تصویر کاربر مايك شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 419 مشاهده پرسش
    سلام و خسته نباشيد
    حدود ٣-٤ سال است احساس ميكنم بعد از دفع سنگ كليه چيزي در لوله پيش ابراه گير كرده
    ولي نه دردي دارم نه اذيت ميكنه ميشه راهنمايي كنيد و ايا احتمال كم بودن تعداد اسپرم بنده (٢٣ ميليون) ربطي به اين داستان دارد؟
    لازم به ذكره كه از دكتر و ... خيلي ميترسم 😂
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      این حس میتونه کاذب و بدلیل زخم باشد البته با سیستوسکپی بهتر میشه متوجه این قضیه شد

      23 میلیون در هر 1 میلی لیتر طبیعی هست و ربطی به این موضوع ندارد

  • تصویر کاربر Reza شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 383 مشاهده پرسش
    سلام وقت بخیر اقای دکتر من ی چند ماهی میشه دقیقا کنار پام قسمت انتهایی بیضه دوتا برآمدگی نرم ب وجود اومدی نه دردی داره و نه خارش حس میکنم جدیدا بالا زیر شکمم هم یکی دوتا حالا کوچیکترش بوجود اومده دارو خاصی پیشنهاد میکنین... با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      زگیل نیستند. خطری ندارد و درمان دارویی نداره میشه با لیزر از بین برد

  • تصویر کاربر احسان شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 883 مشاهده پرسش
    با سلام خدمت جناب دکتر
    بنده 34 سال سن دارم و‌حدود یک سال پیش در منی من خون بود و طبق دستورات شما این مشکل حدود 2 ماه طول کشید تا خوب شد به طوری که روز های اول قطره خون بود بعد رنگ اسپرمم قهوه ای شد و بنده قرص سلکوکسیب و سیپرو مصرف کردم و این مشکل حل شد الان بعد از حدود یک سال ماه پیش یک بار 2 قطره خیلی کوچک خون رنگ تیره داخل منی داشتم و دیگه نداشتم تا این ماه که مجدد یک رگه خون رنگ قهوه ای تیره دوباره داخل اسپرمم بود البته نا گفته نماند شب قبلش نزدیکی داشتم مشکلی نداشتم و امروز که نزدیکی داشتم این رگه خونی را دیدم خواستم ببینم مشکل خاصی هست یا میتونه مال 2 بار انزال به فاصله کم باشه
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۲۹ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      مشکل خاصی نیست ولی اگر بازهم تکرار شد همان داروها را 2 هفته مجدد استفاده کنید

    2. تصویر کاربر احسان شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      ممنون از پاسخ گوییتون پس نیازی به آزمایش برای عفونت نیستش نیاز هست همسرم هم از بابت عفونت چک بشه
    3. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      نیاز به آزمایش نیست ترجیحا هر دو آنتی بیوتیک را استفاده کنید ولی سلکسیب را فقط خودتان استفاده کنید

    4. تصویر کاربر احسان شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)
      جناب دکتر همسر بنده حدود ده روز پیش مترونیدازول با پماد کلوتریمازول استفاده میکرد البته سر خود چون چند وقت استخر رفته بود ترشحاتشون کمی زرد شده بود و بعضی وقت ها احساس درد در وسط ستون فقرات بین کلیه هاش و بعضی وقت ها سمت کلیه راست درد میگیره و میگفت هنگام پر شدن مثانه اش احساس درد در کمر میکنه و آخر ادرارشون کمی درد در مثانه و مجاری ادرار دارن باز با اینکه داروها تمام شدن هنوز درد کمر دارند ولی درد مثانه خوب شده و ترشح زرد هنوز دارن شما چه آنتی بیوتیکی تجویز میکنید براشون؟
    5. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳۰ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سیپروفلوکساسین 500 هر 12 ساعت

      و

      کپسول داکسی سیکلی 100 هر 12 ساعت با یک لیوان پر اب و تا نیم ساعت بعدش دراز نکشند بمدت یک هفته

    6. نمایش سایر 4 پاسخ
  • تصویر کاربر رضا جمعه ۲۹ فروردین ۹۹( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 405 مشاهده پرسش
    باسلام و عرض ادب آیا پارگی دومهره کمر در نعوظ تأثیر دارد یانه
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری جمعه ۲۹ فروردین ۹۹( 5 سال پیش)

      سلام

      بله میتونه تاثیر بذاره

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 459 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی