اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (132 امتیاز)
  • تصویر کاربر امیرمحمد سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 434 مشاهده پرسش
    با سلام
    دچار زگیل تناسلی هستم ک بیشتر در محدوده مقعد و تعدادی هم داخل مقعد و اطراف آلت تناسلی می باشد.
    حدود هزینه جراحی با لیزر با بیمه تامین اجتماعی و بیمه تکمیلی اتیه چقدر می باشد‌.
    ممنون
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      هزینه لیزر حدود یک و نیم میلون می باشد.

      برای استفاده از بیمه تان بایستی به مراکز دولتی مراجعه کنید

  • تصویر کاربر زمستان سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 261 مشاهده پرسش
    سلام آقای دکتر وقت بخیر
    خانمی هستم 31 ساله 4سال ازدواج کردم و یه پسر تقریبن 3 ساله دارم
    من بعد از زایمانم که طبیعی هم بود ترشحات معمولم از قبل ازدواج بیشتر شده بود تا تقریبن از هشت ماه پیش پریودهام زودتر از موعد می‌شدند و نامرتب شدن به دکتر مراجعه کردم معاینه شدم و گفتن زخم خون دهنده داری از شدت عفونت و به میل خودم آزمایش کوتست دادم وتا مدتی که جوابش بیاد نزدیکی داشتم با همسرم البته نا ایمن
    تا اینکه جواب کوتست اومد و من مبتلا به hpv low ریسک 11 بودم پزشک پرسید آیا همسرم روی آلت زگیل داشتن گفتم چیزایی خیلی کوچیک شبیه زگیل دارن ولی خود‌شون میگن از بچگی دارن و چیزی نیست
    با اینحال رفتیم دکتر متخصص و بعد از معاینه ش گفتن ایشون( همسرم) ظاهرن پاکن و اون برجستگی‌ها ضایعات پوستی اند ولی دوتا ازین ضایعات که یکی روی کشاله هست و دیگری کنار مقعد حدودن یسال پیش بوجود اومده و بیشتر هم نشده البته اینها را هم گفتن چیزی نیست ولی برای اطمینان بیشتر نمونه برداری میکنن که هنوز انجام ندادیمش
    سوالم اینه اگه ایشون پاکن من از چه طریقی گرفتم؟! بعدش من قبل بارداری همه آزمایشات و پاپ اسمیرم بدون مشگل بود الان هم حتی با وجود عفونت نه درد داشتم نه خارش نه تورم نه هیچ چیز دیگه حتی در نزدیکی. چند ماه بعد از زایمانم متوجه شدم لبه های واژن خال های سیاه زده که کمی برآمده هست ولی تا حالا تعدادشون ثابتن ولی از قبل نبودن دکتر خودم وقتی داشتن معاینه واژینال میکردن اینهارو که دیدن اسم خال رو بردن نه زگیل گفتن این خال ها رو داشتی از قبل گفتم نه
    حالا اگه من آلود ه م از چه طریقی شدم که همسرم پاکن یا چرا تا حالا همسرم نشده
    آیا آزمایش خاصی هست که به بفهمیم آلوده شدن یا خیر
    واکسن گاردسیل هم زدم به تاکید پزشک که نوع های دیگه رو نگیرم
    اگه لازم هست از خال هم عکس بفرستم
    این رو هم بگم دکتر زنان م هنگام زایمان گفتن پرینه م پر از رگهای عروقی هست یه اصطلاحی هم گفتم من یادم نیست
    آقای دکتر تو این یه هفته ای که فهمیدم از نظر روحی بشدت داغون شدم
    لطفا جواب واضح و کامل بدهید
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      سوالم اینه اگه ایشون پاکن من از چه طریقی گرفتم؟! ..........................نبود زگیل به معنی نبود ویروس نیست خیلی از افراد بصورت نهفته دارند.

      آیا آزمایش خاصی هست که به بفهمیم آلوده شدن یا خیر ؟..............................بله ولی خیلی قابل اعتماد و استناد و متداول نیست

      اگه لازم هست از خال هم عکس بفرستم؟....................عکس واضح بفرستید

  • تصویر کاربر امير پنجشنبه ۲۵ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 313 مشاهده پرسش
    سلام جناب دكتر خسته نباشيد
    دكتر من تقريبا 4 سال هست كه تنگى مجراى ادرارى دارم قبلا توسط دكتر ٢ دكتر جراحى شدم به روش بسته ك بار اول يك هفته سوند داشتم و بار دوم دكتر به من گفت تنگى مجراى شما طول كمى داره و نيازى به سوند نيست اگرچه قرار بود كه عمل باز انجام بدن بار دوم ولى گفتند با دستگاه نگاه كرديم تنگى مجراى شما كم بوده و عمل بسته جواب ميده ولى همچنان بعد از گذشت دو ماه عود كرده البته تنگى مجراى من نزديك مثانه هست
    اما دكتر سوال من اينه باتوجه به نوشته هاى من بنظر شما عمل جراحى باز جواب ميده براى تنگى حدود 5. سانتى متر؟ من عفونت بيضه خفيف داشتم كه هميشه بيضه ى من درد ميكنه البته اندازه بالاى اون يكم بزرگتر از حالت معموله ن خود بيضه ايا اين ميتونه باعث نابارورى بشه؟
    جناب دكتر توى اين مدت چند ماهى كه نرفتم دكتر از بيضه ى من تا پشت كمرم بعضى وقت ها درد ميكنه بنظر شما مشكل از عفونت بيضه هست يا ممكنه كليه من هم عفونت كرده باشه؟ جناب دكتر سوال پايانيه من اين هست كه ايا تنگى مجراى ادرارى كاملا خوب ميشه و احتمال عود عمل باز چقدر هست؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری پنجشنبه ۲۵ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)
      سلام
      بدون معاینه و سونوی بیضه و عمس رنگی از محرا نمی توانم نظری بدهم و تشخیصی را مطرح کنم.
  • تصویر کاربر فائزه سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 176 مشاهده پرسش
    سلام ،حدود سه سالی میشه که شوهرم زگیل داره وبا مراجعه به دو ازمایشگاه متفاوت جواب منفی بود ولی مجدد با مراجعه به ازمایشگاه دیگری جواب مثبت ،ومن از نوع پر خطر ،خواستم بپرسم من که از نوع پرخطرم شوهرم از من گرفته ،اگر اینطور باشد از انجایی که این یک بیماری مقاربتی هست من هیچ رابطه ای بجز همسرم نداشتم لطفا تو ضیح دهید ،آیا ویروس اچ پی وی درمان دارد؟؟
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      در خیلی از موارد میشه ویروس را از بدن پاکسازی کرد. توصیه هایی که برای کنترل زگیل تناسلی و کاهش میزان عود و بعضا ریشه کنی آن می شود:

      شعار ما: مراقب باشید ولی نگران نباشید

      • برای زدودن موهای ناحیه تناسلی به هیچ عنوان از تیغ و مواد موبر استفاده نکنید. بجای ان از ماشین های اصلاح سر با شماره نه چندان کم استفاده شود.
      • پرهیز از خاراندن ناحیه تناسلی
      • پرهیز از خشک کردن ناحیه تناسلی بصورت مالشی
      • عدم استفاده از لیف در ناحیه تناسلی
      • کاهش دفعات رابطه ی جنسی با همسر تا حذف کامل ضایعات
      • قطع رابطه ی جنسی غیر ایمن
      • استفاده از کاندوم در روابط جنسی
      • درمان همزمان هر دو شریک جنسی
      • معاینه ی دوره ای توسط خود بیمار و نیز پزشک با درشت نمایی و نور مناسب
      • درمان زودهنگام ضایعات جدید با روش های سریع الاثر مثل لیزر
      • تقویت سیستم ایمنی از طریق
        • عدم استعمال دخانیات
        • استفاده از سبزیجات و میوه جات تازه بویژه سیر تازه، چای سبز، لیموترش و میوه هایی که رنگدانه ی قرمز دارند.
        • استفاده از مکمل ها، ویتامین و آنتی اکسیدان ها مثل کپسول های پاور فیت و ایمیونس
        • ورزش
        • کاهش استرس

      تزریق واکسن گارداسیل برای افرا واجد الشرایط

  • تصویر کاربر Peperoo سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 285 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید جناب اقای دکتر اول تشکر میکنم از این کار خداپسندانه شما اجرشو بگیری انشالله .من دیروز سونوگرافی دادم نوشته واریکوسل با حداکثر ۳.۵میلیمتر مشاهده شده و بهم گفتن عمل کنم ایا بهترین راه درمانی عمله؟میخوام بدونم نوع چند هم هست .تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      درجه واریکوسل با معاینه مشخص می شود و فقط در صورت ناباروری و یا غیر طبیعی بودن نتیجه آزمایش اسپرم توصیه به عمل می شود.

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 453 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی