اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (132 امتیاز)
  • تصویر کاربر دنیا سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 181 مشاهده پرسش
    سلام دکتر خسته نباشی من یک ماه پیش تست پاپ اسمیر و hpv انجام دادم تست hpv از نوع پر خطر یعنی 16و18 میباشد کولپوسکوپی ک انجام دادم دکتر گفت مشکلی نداری فقط ب ویروس مبتلا هستی البته هنوز زگیل نزدمه میتونید راهنمایی کنید تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      با توجه به منفی شدن نتیجه کولپوسکوپی شرایط زیر را مراعات کنید و 6 ماه بعد مجددا چکاپ شوید. توصیه هایی که برای کنترل زگیل تناسلی و کاهش میزان عود و بعضا ریشه کنی آن می شود:

      شعار ما: مراقب باشید ولی نگران نباشید

      • برای زدودن موهای ناحیه تناسلی به هیچ عنوان از تیغ و مواد موبر استفاده نکنید. بجای ان از ماشین های اصلاح سر با شماره نه چندان کم استفاده شود.
      • پرهیز از خاراندن ناحیه تناسلی
      • پرهیز از خشک کردن ناحیه تناسلی بصورت مالشی
      • عدم استفاده از لیف در ناحیه تناسلی
      • کاهش دفعات رابطه ی جنسی با همسر تا حذف کامل ضایعات
      • قطع رابطه ی جنسی غیر ایمن
      • استفاده از کاندوم در روابط جنسی
      • درمان همزمان هر دو شریک جنسی
      • معاینه ی دوره ای توسط خود بیمار و نیز پزشک با درشت نمایی و نور مناسب
      • درمان زودهنگام ضایعات جدید با روش های سریع الاثر مثل لیزر
      • تقویت سیستم ایمنی از طریق
        • عدم استعمال دخانیات
        • استفاده از سبزیجات و میوه جات تازه بویژه سیر تازه، چای سبز، لیموترش و میوه هایی که رنگدانه ی قرمز دارند.
        • استفاده از مکمل ها، ویتامین و آنتی اکسیدان ها مثل کپسول های پاور فیت و ایمیونس
        • ورزش
        • کاهش استرس

      تزریق واکسن گارداسیل برای افرا واجد الشرایط

  • تصویر کاربر رضا سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 580 مشاهده پرسش
    سلام مدتی است بعضی مواقع زیر کلاهک آلت حالت پارگی و زخم ایجاد میشود با پماد تتراسایکلین خوب میشود ولی چند روز بعد مجددا ظاهر میشود مخصوصا اگر پوستش کشیده شود راهنمایی کنید
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      احتمالا اگزما و آلرژی پوستی است شب ها بمدت ۲ تا ۳ هفته پماد هیدروکورتیزون بزنید و از شامپو بچه برای شستن تناسلی در حمام استفاده کنید و بعد از استحمام لوسیون بدن بچه روی ناحیه تناسلی بزنید

  • تصویر کاربر گلی سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 345 مشاهده پرسش
    سلام چندین ساله دچار عفونت ادراری و کلیه میشم و با امپول جنتامایسین مشکل عفونت برطرف میشد سالی دو سه بار دچار عفونت میشم دلیلش رو هم نمیدونم خیلی دیر ب دیر برای دفع ادرار میتونم برم خیلی فشار ادرار هم ندارم ولی وقتی ک دستشویی میرم خیلی کم و در حین ادرار قطع و وصل میشه و به صورت دو شاخه و گاهی کج پهلو درد و کمر دردخیلی شدید ک گاهی امانمو میبره قسمت زیر شکم خیلی درد دارم و گاهی ب صورت تیر کشیدن هم جلو میره تب و لرز و حالت تهوع و سردرد خیلی بدی هم دارم ک گفتن بخاطر عفونته دیگ از این اوضام خسته شدم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      بدون معاینه نمی توانم نظری بدهم و تشخیص یا درمانی را مطرح کنم. توصیه می کنم برای معاینه و در صورت نیاز انجام بررسی لازم حضورا به پزشک ارولوژیست مراجعه کنید.

  • تصویر کاربر Amir سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 171 مشاهده پرسش
    با سلام.۲۰ ساله وقد ۱۸۲و وزنم نزدیک ۱۲۰ کیلو و تجمع چربی در ناحیه زیرشکمم زیاد است.به این علت الت تناسلی ام در حالت شل نمایی ندارد و در حالت نعوظ ۱۳ یا ۱۴ سانت میباشد و کیسه بیضه ها هم معمولا زیر الت جمع شده اند علت چیست؟؟بنده ۳سوال دارم.
    ۱_الت اندازه الت طبیعی است؟؟؟
    ۲_برای حل مشکل نمای حالت در حالت شل چه باید کرد.کاهش وزن تاثیر دارد؟؟.
    ۳_در صورت کاهش ممکن که چربی های زیر شکم کاهش پیدا نکنند.به چه علت؟؟.برای تشخیص بهتر میتوانم عکس بفرستم؟؟شرمنده اقای دکتر باتشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      بله

  • تصویر کاربر مهیار سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 225 مشاهده پرسش
    با سلام عرض ادب احترام
    بنده مدت 5 ماهی است با خانومی دوست هستم و همیشه نزدیکی بدون کاندوم داشتیم جفتمان ازمایش ایدز انجام دادیم خداروشکر منفی بوده البته ایشون یکبار عفونت قارچی واژینال گرفتن که بنده هم گرفتم از ایشون دکتر دارو تجویز کرد مصرف کردم خوب شدم
    بنده چند روزی است متاسفانه با مراجعه به پزشک متوجه شدم تبخال تناسلی گرفتم که پزشک برایم پماد و قرص ایسکلوویر و قرص ازیترومایسین تجویز کردن که دارم مصرف میکنم
    پزشک به بنده گفتن که شریک جنسیتون یعنی دوستم همین خانوم به غیر از بنده با یک یا چند نفر دیگری رابطه جنسی دارد
    ولی بنده از ایشون مطمعن هستم که فقط رابطه جنسشیون در این 5 ماه فقط با بنده بوده
    حالا به خاطر اینکه سوتفاهم نشه ناراحتی پیش نیاد دکتر لطفا راهنماییم کنید که چرا بنده به تبخال تناسلی دچار شدم
    البته ناگفته نمونه که قبل این 5 ماه دوستی ما ایشون با چند نفر دیگه دوست بودن ایا ممکنه ایشون در این مدت دچار عفونت به صورت پنهان بودن که خودشون متوجه نبودن و حالا بروز کرده ؟
    دلیل تبخال تناسلی چی میتونه باشه به غیر از چند شریک جنسی چون به پزشکی که مراجعه کردم گفتن تنها راه انتقال این عفونت فقط از طریق رابطه با چند شریک جنسی هست ایا دلیل دیگه ای هم میتونه باشه چون واقعا در تعجبیم هم من هم این خانوم چون ایشون با کسی رابطه ندارن و بنده هم با کسی به غیر ایشون رابطه جنسی ندارم فقط با ایشون هستم پس چرا بنده دچار این عفونت شدم ممنون میشم جوابتان را به ایمیلم ارسال فرمایید ما را از ناراحتی که پیش اومده و نگرانی در بیارید چون کارمون داره به جدایی میکشه با تشکر و سپاس فراوران
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      همه چیز امکان دارد یعنی:

      ارتباط همزمان ایشان با چند نفر

      ابتلای ایشان در روابط قبل از 5 ماه

      انتقال از طریق سکس دهانی

      ابتلای شما از شرکای جنسی قبلی (البته اگر قبل از این 5 ماه با کس دیگری بوده اید)

      این مسایل خیلی قابل اثبات نیست و دنبالش نگردید

درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 453 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی