اگر سوالی داری اینجا از ما بپرس

همه چیز درباره سنگ های ادراری (۱)

در این مقاله مطالعه می کنید:

سنگ های ادراری بر اساس اندازه، علت، ترکیبات و محل قرار گیری دسته بندی می شوند. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع، و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است این بیماری بی علامت نیز باشد. در ادامه مطلب، کالیس کلیه را توضیح خواهیم داد.

طبقه بندی سنگ های ادراری

سنگ های ادراری بر اساس اندازه سنگ، محل، ویژگی سنگ در عکس های رادیوگرافی، علت تشکیل سنگ، ترکیبات تشکیل دهنده سنگ و خطر عود سنگ طبقه بندی می شوند.

۱) اندازه سنگ

اندازه سنگ معمولا بر اساس یک یا دو بعد سنگ بیان می شود، و به صورت تا ۵ میلی متر، ۵ تا ۱۰، ۱۰ تا ۲۰، و بزرگ تر از ۲۰ میلی متر در بزرگترین قطر سنگ طبقه بندی می شوند.

اندازه سنگ کلیه

۲) محل سنگ

سنگ ها را براساس محل آناتومیکی آن می توان تقسیم کرد: به صورت بخش (کالیس) فوقانی، میانی، یا تحتانی کلیه; لگنچه کلیه; بخش فوقانی، میانی یا تحتانی حالب و مثانه.

۳) ویژگی سنگ در عکس رادیولوژی

سنگ ها را می توان بر اساس ویژگی که در عکس ساده رادیولوژی (KUB) دارند طبقه بندی کرد. سنگ هایی که در KUB به خوبی دیده می شوند، سنگ هایی که به سختی در KUB دیده می شوند و سنگ هایی که در KUB دیده نمی شوند.

۴) علت تشکیل سنگ

سنگ ها را می توان بر اساس علت تشکیل دهنده سنگ طبقه بندی کرد: عفونت ها، علل غیر عفونی ( سنگ های عفونی و سنگ های غیر عفونی); نقص های ژنتیکی; یا سنگ های ادراری ناشی از مصرف داروها.

سنگ های ادراری غیر عفونی:

  • سنگ های اگزالات کلسیم
  • سنگ های فسفات کلسیم (شامل بروشیت و کربنات اپاتیت)
  • سنگ های اسید اوریکی

سنگ های ادراری عفونی:

  • سنگ های فسفات آمونیوم منیزیوم
  • آپاتیت کربنات
  • اورات آمونیوم

سنگ های ادراری با علل ژنتیکی:

  • سنگ های سیستین
  • سنگ های گزانتین
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
 
سنگ های ادراری

۵) ترکیبات تشکیل دهنده سنگ

جنبه های متابولیک در تشکیل سنگ مهم هستند، لذا ارزیابی متابولیک برای رد هرگونه اختلالی مهم است. آزمایشات مربوط به تشخیص اختلالات متابولیکی پایه تشخیص و تصمیم گیری برای درمان مناسب بعدی است. سنگ ها اغلب از ترکیبی از مواد مختلف تشکیل می شوند، و لی مهم ترین ماده آن است که بزرگ ترین بخش سنگ را تشکیل می دهند.

۶) افرادی که در معرض سنگ سازی هستند

افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند حدود ۵۰ درصد احتمال دارد تا در طول عمر دچار عود سنگ شوند. در ۱۰ درصد افراد احتمال عود سنگ بالاست. احتمال کم یا زیاد بودن عود سنگ براساس نوع سنگ و شدت بیماری تعیین می گردد.

فاکتورهای عمومی:

  • بروز زود هنگام سنگ (بویژه بچه ها و نوجوانان)
  • سابقه خانوادگی تشکیل سنگ
  • سنگ های حاوی بروشیت (فسفات هیدروژن کلسیم)
  • سنگ های حاوی اسید اوریک و اورات
  • سنگ های عفونی
  • افراد تک کلیه (تک کلیه بودن به خودی خود خطر تشکیل سنگ را افزایش نمی دهد، اما پیشگیری از سنگ در این افراد اهمیت بیشتری دارد

بیماری هایی که با تشکیل سنگ همراه است:

  • پرکاری غده پاراتیروئید (هایپرپارا تیروئیدیسم)
  • رسوب منتشر کلسیم در بافت کلیوی (نفروکلسینوزیس)
  • بیماری های دستگاه گوارش ( مثل بایپس ژژونو- ایلئال)، برداشتن بخشی از روده، بیماری کرون، سوء جذب
  • سارکوئیدوزیس

سنگ های با منشاء ژنتیکی:

  • سیستینوری (دفع سیستین در ادرار)
  • هیپراگزالوری اولیه (افزایش دفع بیش از حد طبیعی اگزالت تسط ادرار)
  • اسیدوز توبولار کلیوی (نوع ۱)
  • ۲،۸ دی هیدروکسی آدنین
  • گزانتونوری (دفع گزانتین توسط ادرار)
  • سندروم لش – نیهان
  • سیستیک فیبروزیس

اختلالات آناتومیکی که با سنگ سازی همراه می شوند:

  • کلیه اسفنجی مدولاری ( اتساع لوله های کلیوی)
  • انسداد محل اتصال حالب به لگنچه
  • دیورتیکول کالیس، کیست کالیس
  • تنگی حالب
  • برگشت ادرار از مثانه به کلیه
  • کلیه های نعل اسبی
  • یورتروسل ( گشادی محل اتصال حالب به مثانه)
 
تشخیص سنگ ادراری

تشخیص سنگ های ادراری

یکی از راه های تشخیص سنگ های ادراری تصویربرداری تشخیصی است. بیماران با سنگ های ادراری معمولا با درد پهلو، تهوع و گاهی اوقات تب مراجعه می کنند، اما ممکن است بدون علامت نیز باشند. ارزیابی دقیق شامل گرفتن شرح حال دقیق و معاینه می باشد. تشخیص بالینی باید با تصویربرداری مناسب تائید شود. سونوگرافی اولین اقدام تشخیصی است که توصیه می شود.

این روش بی خطر ( فقدان خطر اشعه)، کم هزینه و قابل تکرار است. سونوگرافی می تواند سنگ های کالیس (حجره های کلیه)، لگنچه کلیه و همچنین محل اتصال حالب به لگنچه و محل اتصال حالب به مثانه را نشان داده و اتساع مجاری ادراری ناشی از انسداد بوجود آمده توسط سنگ را مشخص می کند. حساسیت و در واقع توانایی سونوگرافی برای تشخیص سنگ بر اساس اندازه و محل سنگ متفاوت بوده و در کل حدود ۷۸ درصد است.

عکس ساده شکم (KUB) حساسیت و توانایی ۴۴ تا ۷۷ درصد در تشخیص سنگ ادراری دارد. سی تی اسکن بدون ماده رنگی (بدون کنتراست) روش تصویربرداری استاندارد برای تشخیص درد حاد پهلو می باشد و مدت هاست که جایگزین عکس رنگی سیستم ادراری (IVP) شده است.

منظور از کالیس کلیه چیست؟

آیا می دانید کالیس کلیه چیست و چه کاری انجام می دهد؟ در ابتدا باید گفت که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل بوده که بصورت عمودی در دو طرف ستون مهره ها در پشت شکم و زیر عضله دیافراگم قرار گرفته اند.  کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است.

الف) بافت کلیه که مسئول تصفیه خون می باشد بطوریکه خون با عبور از آن پالایش و مواد زائد همراه با بخشی از آب بدن از آن گرفته شده و بدین طریق ادرار تشکیل می شود. البته بافت کلیه کارکردهای دیگری هم دارد که موضوع بحث الان ما نیست مثل تنظیم فشار خون، ساخت ویتامین دی و …. .

ب) سیستم جمع کننده ادرار: این سیستم از حجره های کوچکی تشکیل شده است  که به هم پیوسته و حجره های بزرگتری را تشکیل می دهند و در نهایت حجره های بزرگتر نیز یکی شده و لگنچه کلیه یا همان پلویس را بوجود می آورند. به این حجره ها اصطلاحا “کالیس” گفته می شود. کالیس های کلیه به سه بخش تقسیم می شوند

کالیس کلیه

حالب لوله ای است که ادرار جمع شده در لگنچه کلیه را به سمت مثانه هدایت می کند. لذا حالب به محاذات (هم تراز) لگنچه، و لگنچه نیز هم به محاذات (هم تراز و هم سطح) کالیس های میانی قرار دارد. به همین دلیل سنگ هایی که در کالیس های فوقانی یا میانی قرار دارند بدنبال ورزش یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL، احتمال بیشتری برای حرکت کردن  و دفع دارند تا سنگ های کالیس تحتانی. کالیس های تحتانی پایین تر از سطح لگنچه قرار دارند لذا  بدلیل نیروی جاذبه شانس حرکت مسیر رو به بالای سنگ و رفتن به سمت لگنچه و خروج از کلیه خیلی کم می باشد. از همین رو، سنگ های کالیس تحتانی کمتر به درمان سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL‌ پاسخ می دهند و روش درمانی RIRS یا PCNL براساس شرایط مناسب تر است.

البته در سنگ های کالیس تحتانی اگر سایز سنگ بزرگ نباشد و باعث درد، انسداد در مسیر خروج ادرار و یا عفونت نشده باشد می توان با سونوگرافی دوره ای هر ۶  تا ۱۲ ماه فقط تحت نظر داشت و اقدام درمانی خاصی انجام نداد. البته برای پیشگیری از بزرگتر شدن سنگ بایستی مایعات بویژه آب بیشتر نوشید (حداقل ۱۲ لیوان در روز)، تحرک و فعالیت داشت، رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد، آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ انجام داد و در نهایت در صورت صلاحدید پزشک دارو استفاده کرد.

صلاحدید پزشک و مصرف دارو

میکرولیتیازیس کلیه چیست؟

به شن ریزه های کوچکتر از ۳ میلی متر که در کالیس ها یا لگنچه کلیه توسط سونوگرافی شناسایی می شوند میکرولیتیازیس می گویند. این شن ریزه ها بخودی خود خطری برای کلیه ها ندارند ولی می توانند در آینده بزرگتر شده و مشکل ساز شوند لذا اقدامات پیشگیری کننده را بایستی مد نظر داشت که عبارتند از:

  • مصرف زیاد مایعات بویژه آب (حداقل ۱۲ لیوان در روز)
  • تحرک و فعالیت بویژه ورزش های هوازی
  • رژیم غذایی مناسبی
  • پیگیری سالانه با سونوگرافی
  • انجام آزمایشات مرتبط با ارزیابی علت تشکیل سنگ

بیشتر بدانید: درمان سنگ های ادراری 

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص ارولوژی ترمیمی

تصویر  دکتر محمد جباری
دکتر محمد جباری

دکتر محمد جباری جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و تناسلی همچنین فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی ترمیمی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و عضو انجمن علمی ارولوژی ایران می باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟ لطفا به آن امتیاز دهید
4.2/5 - (132 امتیاز)
  • تصویر کاربر Amir سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 188 مشاهده پرسش
    با سلام.۲۰ ساله وقد ۱۸۲و وزنم نزدیک ۱۲۰ کیلو و تجمع چربی در ناحیه زیرشکمم زیاد است.به این علت الت تناسلی ام در حالت شل نمایی ندارد و در حالت نعوظ ۱۳ یا ۱۴ سانت میباشد و کیسه بیضه ها هم معمولا زیر الت جمع شده اند علت چیست؟؟بنده ۳سوال دارم.
    ۱_الت اندازه الت طبیعی است؟؟؟
    ۲_برای حل مشکل نمای حالت در حالت شل چه باید کرد.کاهش وزن تاثیر دارد؟؟.
    ۳_در صورت کاهش ممکن که چربی های زیر شکم کاهش پیدا نکنند.به چه علت؟؟باتشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      در صورت کاهش ممکن که چربی های زیر شکم کاهش پیدا نکنند.به چه علت؟؟.........................بله ممکنه در این صورت بایستی چربی ها برداشته شود علتش مشخص نیست

  • تصویر کاربر Amir سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 163 مشاهده پرسش
    با سلام.۲۰ ساله وقد ۱۸۲و وزنم نزدیک ۱۲۰ کیلو و تجمع چربی در ناحیه زیرشکمم زیاد است.به این علت الت تناسلی ام در حالت شل نمایی ندارد و در حالت نعوظ ۱۳ یا ۱۴ سانت میباشد و کیسه بیضه ها هم معمولا زیر الت جمع شده اند علت چیست؟؟بنده ۲سوال دارم.
    ۱_الت اندازه الت طبیعی است؟؟؟
    ۲_برای حل مشکل نمای حالت در حالت شل چه باید کرد.کاهش وزن تاثیر دارد؟؟.با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام
      ۱_الت اندازه الت طبیعی است؟؟؟............................بله
      ۲_برای حل مشکل نمای حالت در حالت شل چه باید کرد.کاهش وزن تاثیر دارد؟؟..............................کاهش وزن و کاهش استرس برای ریلکس شدن عضلات آلت تاثیر دارد

  • تصویر کاربر محمد... سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 615 مشاهده پرسش
    سلام دکتر. رحمت خدا بر پدر و مادرتون که از این راه و بدون دریافت هزینه ای به مردم خدمت میکنید.
    دکتر جان میشه عکس سی تی اسکن رو براتون بفرستم تا نظر بدید؟ تو سونوگرافی گفته شده سنگ دارم. دوبار سونو دادم. بار دوم گفت با سونو معلوم نمیشه برو سی تی بده. سی تی دادم متخصص ارکلوژ دید گفت تو عکسات چیزی نشون نمیده ولی معلوم نیست چرا کلیه سمت چپت ورم داره و چرک هم ظاهرا داره.میکفت ورمش یکم زیاده. دکتر میگفت باید بری عکس رنگی بندازی. دکتر چیکار کنم من نگرانم. نکنه کلیه هامو از دست بدم. من تو هر دو کلیم درد حس میکنم بخصوص چپ
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۹ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      تمام مدارک را با گزارش سی تی و سونو و آزمایش ادرار بفرستید

    2. تصویر کاربر محمد... دوشنبه ۲۹ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)
      دکتر جان سی تی رو داخل سی دی بهم دادن و گزارش نداره. ولی سعی میکنم یه طوری بفرستمشون.
      الان سه هفته هست افسرده و نا امید شدم و به فکر مردنم.:(
    3. تصویر کاربر محمد... دوشنبه ۲۹ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)
      سلام دکتر جان.سی تی اکسنم روی سی دی هست و 300 تا عکس و سایت بیشتر از 5 تا عکس رو قبول نمیکنه چیکار باید کرد؟ من فعلا جواب ازمایش و سونو رو براتون فرستادم
      دکتر مجددا یه سری توضیحات خدمتتون عرض میکنم اولین بار سه هفته قبل اول صبح ناکهانی درد وحشتناکی سمت چپ پهلوم ایجاد شد که اورژانس امد. خلاصه رفتم بیمارستان . قبلش بالا اوردم دو سه بار. خلاصه رفتم سونو دادم که عکسشو ارسال کردم دکتر قطره سنگ کل داد و قرص لیتروکس بی بهم داد که کامل مصرف کردم و البته یک کپسولی که نصفش نارنجی رنگ بود و الان اسمشو یادم نیست برای شل شدن میزانیم و که البته موجب کمی سرگیجه و بی حالی عظلاتم میشد. دو هفته گذشت رفتم دوباره سونو که تصویرش هست و این بار چیز دیگری گفت و گفت با سونو نمیشه دقیق گفت برو سی تی بده که دادم و دکتر متخصص گفت توی تصاویر چیزی دیده نمیشه باید بری رنگی بدی شاید چیزی دیدیم .. من گفتم هزینش رو ندارم گفت بیا فعلا یک ماه چرک خشک کن بخور و همون کپسول قبلی رو که گفتم بهم داد تا یک ماه بخورم و برم دو باره سونو بدم بعدش و اگر باز چیزی ندیده برم اسکن رنگی انجام بدم. ولی من نمیخوام یه ماه صبر کنم و میترسم که مشکلم حاد تر بشه.
    4. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      با توجه به ورم گزارش شده در سونوگرافی به نظر من بهتره عکس رنگی را حتما بگیرید

    5. تصویر کاربر محمد... سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)
      دکتر الان رفته بودم سی تی برام بنویسه ولی دکترم رفته بود و من رفتم پیش دکتری که بعد از دکتر خودم میامد که لطف کن به جای ایشون برام سی تی بنویسه. اون گفت بده سی دی رو ببینم. و گفت احتمالا کیست پاراپلویک دارم ولی گفت باید سی تی رنگی بدی تا مشخص بشه. فردا یا امروز میرم اسکن رنگی میگرم. دکتر چطوری عکسای سی تی سیاه سفید رو میشه بهتون نشون بدم.‌ من واقعا نا امید شدم. تازه ازدواج کردم و حالا همسرم بهم میریزه. فکر نمیکردم عمرم انقد کوتاه باشه
    6. تصویر کاربر دکتر محمد جباری سه شنبه ۳۰ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      به نظر من بهتره همانجا با یکی دیگر  از همکاران ارولوژی نیز مشورتی داشته باشید قطعا با توجه به امکان رویت سی دی سی تی اسکن آنه بهتر می توانند کمک تان کنند

    7. نمایش سایر 5 پاسخ
  • تصویر کاربر مهدی دوشنبه ۲۹ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 333 مشاهده پرسش
    سلام اقای دکتر من ۳۷سالمه اصلامیل جنسی ندارم یک وقتایی هم دچار مشکل نعوظ میشم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۹ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      بی میلی و کم توانی جنسی علل متعددی دارد که بخشی جسمی و بخشی از آن عوامل فکری و روانی است. از علل جسمی می توان به اختلالات هورمونی و اختلالات عروق و اعصاب مربوط به آلت تناسلی اشاره کرد. بیماری هایی نظیر دیابت، فشار خون بالا، بالا بودن چربی خون و اختلالات عصبی در ناحیه کمر و داروها بویژه برخی از داروهای فشار خون و داروهای اعصاب و روان، رژیم های ناسالم مخصوصا رژیم پرچربی، سیگار، مواد مخدر و روانگردان، عدم تحرک و ورزش منظم، استرس و فشارهای روانی و عدم رضایت مندی از زندگی و شرایط موجود، بالا بودن ساعات کار و کم بودن زمان لازم برای استراحت و در کنار خانواده بودن همه بخشی از علل کم میلی و کم توانی جنسی است. لذا در ابتدا نیاز به معاینه و انجام تست های لازم توسط ارولوژیست هست. در صورت طبیعیی بودن ارزیابی های لازم توسط متخصص ارولوژی توصیه می شود برای مشاوره به روانشناسی که در زمینه روابط جنسی فعالیت می کند مراجعه کنید. یادتان باشد در خیلی از موارد کلید درمان در دستان خودتان هست و با تغییر سبک و شیوه ی زندگی می توانید فعالیت جنسی مطلوب و رضایت بخشی را داشته باشید. در آخر اگر بیماری قلبی یا فشار خون کنترل نشده ندارید گاهی هم می توانید از قرص های کمکی مثل سیلدنافیل ۵۰ میلی گرمی یکساعت قبل از رابطه استفاده کنید. از شایع ترین عوارض احتمالی این قرص سردرد، گرفتگی بینی و تاری دید می باشد و مصرف همزمان آن با برخی از داروهای قلبی ممنوع می باشد.

  • تصویر کاربر محمد دوشنبه ۲۹ بهمن ۹۷( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 160 مشاهده پرسش
    سلام دكتر من 16 سال دارم التم در حالت شل. 8 سانت و در حالت بر انگیخته 16سانت. اىا من مي توانم نىاز جنسى ىك زن 33 ساله رو بر طرف كنم
    1. تصویر کاربر محمد پنجشنبه ۲۵ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)
      7
    2. تصویر کاربر دکتر محمد جباری دوشنبه ۲۹ بهمن ۹۷( 6 سال پیش)

      سلام

      بله

    3. نمایش سایر 1 پاسخ
درحال دریافت اطلاعات
  • تصویر کاربر میرعلی شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش) تعداد بازدید: 453 مشاهده پرسش
    با عرض سلام خدمت آقای دکتر بنده در مورخه 92/10/23 بعد از انجام سونو متوجه شدم که در قسمت حالب کلیه سمت چپ یک سنگ 13 میلی متری دارم پیش سه تا از دکترهای شهرمان رفتم گفتند باید سنگ شکن بشه سنگ شکن کردم ولی سنگ نشکست گفتن چون سنگ توی حالب بوده نشکسته ومجبور شدم tul کنم و دکتر یک سوند بین کلیه و مثانه ام قرار داد بعد از ده روز دوباره سنگ شکن کردم این بار سنگ شکست سه تکه از سنگها به اندازه 4 تا6 میلی متر پرتاب شدن داخل کالیس تحتانی و بقیه خرد شده و دور سوند باقی ماندند ولی بعداز دو هفته هنوز هم دفع نشده اند یک دکتر می گوید بودن سوند باعث گشادی حالب و در نتیجه دفع سنگهای خرد شده می شود و یک دکتر دیگر می گوید برای اینکه سنگها دفع شود باید سوند را بیرون بیاوری تا همزمان سنگها هم دفع شوند سوال من این است که حرف کدام دکتر را بپذیرم و انجام دهم دوم اینکه برای دفع سنگهایی که داخل کالیس تحتانی می باشد چکار کنم . متشکرم
    1. تصویر کاربر دکتر محمد جباری شنبه ۳ اسفند ۹۲( 1 دهه پیش)
      سلام
      به نوعی هر دو حرف صحیح هست از طرفی ماندن سوند حالب را گشاد می کند و از طرفی گاه مانع دفع سنگ می شود ولی با خارج کردن سوند بعد از مدتی که حالب گشاد شده است سنگ ها معمولا دفع می شود
درحال دریافت اطلاعات
مقالات مرتبط

از دکتر بپرسید

ویزیت Whatsapp

021-91301782

نوبت دهی اینترنتی